Dit document bevat een samenvatting van het hoofdstuk 'Een Kerk in Lekenhanden', gedoceerd door professor Huysmans aan de KUL in de eerste bachelor geschiedenis. Het bevat lesnota's, slides, en belangrijke kaarten en afbeeldingen. Het heeft me geholpen een 19/20 te behalen.
Een kerk in lekenhanden?
Symbiose seculiere en spirituele sfeer in de vroege middeleeuwen
1) Vorsten profileren zich als christelijke leiders, patronen en beschermers
Concilies voor zitten
Invloed op kerkelijke benomingen
o Bisschop in diocesen
o Priester, proost of abt in klooster en rurale kerken
Intellectuele en klerikale entourage voor sacraal aura
o Karolingen: spiegelen naar oudtestamentische koningen
o Otto III: Christus’ plaatsvervanger
1) Kerkelijke leiders met wereldlijke macht
Beheren bezittingen verbonden aan bisdom of abdij
Juridische, fiscale, militaire bevoegdheid in stad
In dienst wereldlijke machthebbers
Een kerk in ‘lekenhanden’ (300-1.000.) tot gregoriaanse kerkhervorming?
1. De institutionele Kerk
Wat? Kerstening, christianisatie v Europese samenleving, leefwereld,
geloof, ethiek
Hoe?
Enerzijds snel: spectaculaire verspreiding, maar vooral in het O van
het RR, veel later pas in W. Versneld proces vanaf 4e E: van 5-10%
bevolking RR in 300 tot 50% in 400.
Eén vd meest indrukwekkende evoluties v vroege ME: opmars v
Christendom v een joodse sekte en één van vele nieuwe religieuze
bewegingen in Middellands-Zeegebied tot een dominante religie in
Europa. Verspreiding in W-Europa van W naar O
Anderzijds geleidelijke verinnerlijking: kerstening is proces dat
eeuwen in beslag neemt, gezien verandering v morele code,
gebruiken, rituelen en innerlijke geloofsbeleving, internalisering v
doctrine. Vergt degelijke pastorale ondersteuning, was niet altijd
het geval, vooral vanaf de Karolingische periode
1.1. Hiërarchie
,Vanaf 3de eeuw: klerikale hiërarchie met regionale verschillen
<-> 1ste eeuw: micro-christendoms met lokale diversiteit
Hoge wijdingen: Bisschop, priester, diaken < brieven van Paulus (NT)
vanaf 150 monarchaal model: gezag bij bisschop
Bisschop Leider van een kerkgemeenschap (diocese)
Supervisie clerus
Bewaken discipline en orthodoxie
Priesters Pastorale gezag
Geloofsonderricht en zielenzorg
Sacramenten1
4de eeuw: zelfstandig leiden misviering
Diakens Assisteren bisschoppen en priesters in
Liturgie
Bestuur kerkgemeenschap
Organisatie liefdadigheid
Hoofd
= springplank voor episcopale carrière
Lage wijdingen: tegen late 8ste eeuw: acoliet, exorcist, ostarius en poortwachter
ordines op heilige getal 7
impuls tot uniformisering < Karolingische hof
Exorcist Uitdrijven van duivels en demonen
Lector Passages uit Bijbel voorlezen tijdens liturgie
<-> evangeliën voor hogere wijdingen
Ostarius Poortwachter (klokken luiden, ingang bewaken..)
Acoliet Misdienaar: ceremoniële taken in kerkdiensten
Vehikel voor leken om tijdelijk in clerus in te treden
o Worden opgeleid, geletterd
o Optreden in clericale hiërarchie
Konden huwen na wijding!!!!
De hiërarchische ladder:
Theorie: Cursus honorum (trapsgewijze hiërarchie) om een wijding te
ontvangen
1 Enkel bsn en priesters konden sacramenten toedienen, diakens en subdiakens assisteren hierin slechts.
Sacramenten: essentieel voor band tussen God en gelovige. 7 sacramenten: doopsel (aanvankelijk later in het
leven, gaandeweg voor kinderen), vormsel, eucharistie, biecht, priesterwijding, huwelijk, ziekenzalving
, Praktijk: nood aan bekwame kerkleiders wettigde uitzonderingen
Ambrosius van Milaan: in 1 week doopsel en bisschopwijding
<-> Gregorius de Grote en Gregorius van Tours
1.1. Status en levenswijze
Canonieke rechtsregels (canones):
Uitgevaardigd door bisschoppen op concilies of synodes
Op verschillende niveaus (bisdom, kerkprovincie...)
Veelheid aan canones die elkaar soms tegenspraken
Bisschoppelijke privilegen:
Privilegium fori: klerikale rechtbanken
Privilegium immunitaits: vrijstellingen van verplichtingen <-> seculiere
geag
Uiterlijke kenmerken:
Kruinschering of tonsuur (voor de wijding)
o Imitatie Petrus?
o Imitatie doornenkroon?
Lange gewaden (< Rom aristocraten) <-> korte tunieken, broeken
Vestimentaire accessoires (stola, mijter, ring)
Bisschop met vierkante aureool: nog in leven
Seksualiteit: kuisheid eerder dan celibaat
Veel hoge en lage clerici gehuwd (agrarisch/aristocratisch)
Huwelijk <-> promiscuïteit (losbandigheid)
Rol van vrouwen in management kerken, liturgie (diacones, episcopa)
o Kerk = familiemodel
e
4 eeuw: nadruk op onthouding
o Concilie van Tours: apart bidden, rusten, slapen
o ~opkomst monnikenwezen
o Verbod op huwen na wijding
Verzaken dansen, zingen, jagen, wapendracht, handel...
Sommige clerici: gemeenschapsleven in klooster:
• Vanaf Karolingische periode: kanunniken (canonici), vormen een kapittel
• Verbonden aan een kerk, o.l.v. proost, krijgen deel inkomsten (prebende)
Kanunniken Monniken
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vknn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.96. You're not tied to anything after your purchase.
