De tak van biologie waarbij de studie van het gedrag van dieren centraal staat, is de ethologie. Onder
gedrag verstaan biologen alle waarneembare activiteiten van een dier of mens. De overlevingskansen
van een dier worden vergroot wanneer het gedrag goed is aangepast aan de omstandigheden->
adequaat gedrag.
Gedrag is opgebouwd uit opeenvolgende handelingen/gedragselementen. Bij de meeste
handelingen reageert een dier of mens op prikkels. Deze reactie is een respons. Handelingen met
een gemeenschappelijk doel vormen samen een gedragssysteem. Voedingsgedrag en
voortplantingsgedrag zijn voorbeelden. Als het effect van de ene handeling leidt tot een volgende
handeling, spreek je van een gedragsketen.
De black box van een dier is het inwendige deel, waar een etholoog geen waarnemingen kan doen.
Balts is een onderdeel van voorplantingsgedrag en een voorbeeld van een gedragsketen. Een keten
van handelingen tussen mannetje en vrouwtje leidt uiteindelijk tot bevruchting. Binnen een
gedragssysteem kunnen subsystemen bestaan.
In een ethogram kun je objectief weergeven wat voor verschillende handelingen bij een diersoort
kunnen voorkomen. Een protocol is een lijst van de achtereenvolgens waargenomen handelingen
van het dier.
Basisstof 4 vorming van gedrag
Gedrag heeft verschillende vormen en functies. Hierbij spelen erfelijke eigenschappen en
aangeboren eigenschappen een rol. Ook de fysiologie, de anatomie en de ontwikkelingsfase van het
dier spelen een rol.
Dieren reageren op externe en interne prikkels. Het interne milieu van een dier streeft naar
homeostase en dus naar normwaarden. De prikkels bepalen grotendeels de motivatie (behoefte om
een bepaald gedragssysteem uit te voeren) en de kans dat een bepaald gedrag ontstaat.
Regelmatig terugkerende schommelingen van prikkelsterkten in het interne of externe milieu noem
je periodieke invloeden.
Een prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het ontstaan van bepaald gedrag, noem je een
sleutelprikkel. Er kan ook een bepaalde prikkel zijn die een sterkere motivatie en grotere kans op
respons kan opwekken dan de gewone sleutelprikkel. Dit is dan de supranormale prikkel.
Basisstof 5 aangepast gedrag
Behalve door prikkels wordt gedrag gevormd door erfelijke factoren en door leerprocessen. Het
genotype van mensen en dieren bevat informatie over gedragssystemen voor veel situaties. Het
grote voordeel van erfelijk gedrag is dat dieren en mensen al vanaf de geboorte adequaat gedrag
kunnen vertonen in bekende situaties. Het nadeel is dat het star is en in een onverwachte situatie
niet altijd effectief blijkt. In een leerproces verander het gedrag van een dier langdurig onder invloed
van externe prikkels.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller imkekeemers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.98. You're not tied to anything after your purchase.