Het boek ''Wat je speelt ben jezelf''. De hoofdstukken 1 tot en met 5 zijn samengevat. Ik heb een 8 gehaald voor mijn toets met behulp van mijn eigen samenvatting.
Deel 1: spel en spelbegeleiding ter ondersteuning van de zelfontwikkeling
Hoofdstuk 1, wat is spel?
Kinderen met een verstandelijke beperking spelen minder of spelen minder gevarieerd
dan kinderen zonder beperkingen. Spelen is te omschrijven als een spontane en
vrijwillige ontmoeting van een kind met zijn omgeving. Een beperking maakt dat je niet
alert of adequaat kan reageren en vaak is het lastig om voor de omgeving in te schatten
hoe er het best gereageerd kan worden.
Spel kan zorgen voor: vertrouwen in jezelf en in de wereld om je heen, contact met de
wereld op een plezierige manier en is goed voor de ontwikkeling van kinderen.
Spel is moeilijk te definiëren omdat je niet aan de uiterlijke kenmerken van het gedrag
kunt zien of er sprake is van spelen. De bedoeling en de intentie waarmee het gedrag
wordt uitgevoerd, bepaalt of er gespeeld wordt of niet. We kunnen dit ontdekken door op
de signalen te letten die aangeven of er sprake is van spel. Dit zijn dispositionele
kenmerken.
Huizinga(1938) definieert spel als ‘een vrijwillige handeling, die binnen zekere
vastgestelde grenzen van tijd en plaats wordt verricht naar vrijwillig aanvaarde/bindende
regels, met als doel het besef van ‘anders zijn’ dan het ‘’gewone’’ leven. Spelen gebeurt
vanuit een intrinsieke motivatie, het middel staat centraal, wordt geleidt door de vraag
‘wat kan ik allemaal met dit object doen?’, de speler doet alsof, is vrij van extern
opgelegde regels en impliceert een actieve betrokkenheid.
Spel is gedrag dat een doel in zichzelf draagt; je speelt omdat het plezierig is om te
spelen. Een kind bepaalt zelf hoe zijn speelwereld eruit ziet (pure assimilatie). Spel
impliceert actie.
Er is sprake van spel wanneer men actief bezig is om het plezier in de bezigheid op zich
en men daarbij eigen regels en betekenissen aan die bezigheden toekent.
Hoofdstuk 2, het belang en functie van spel
Er zijn volgens Sutton-Smith(1997) 3 stromingen binnen de moderne opvattingen over
de functie van spel:
Spel als motor voor de ontwikkeling:
Piaget zag spel als oefenterrein waarop kinderen nieuw verworven vaardigheden met
groter gemak en efficiëntie leerden toe te passen, waardoor ze een hechtere plaats
kregen tussen de reeds verworven denk- en gedragsstructuren (consoliderende functie
van spel).
Vygotsky zag in spel de zone van de naaste ontwikkeling kinderen worden in spel
geconfronteerd met dingen die ze eigenlijk nog niet zelf kunnen of snappen en zich deze
dingen door te spelen eigen maken. Spel is een context waarbinnen kinderen veilig
nieuwe competenties en inzichten kunnen ontwikkelen. De speler creëert een alternatieve
omgeving waarin hij kan laten gebeuren wat hij wil, zonder dat zijn handelen
consequenties heeft voor de wereld buiten die spelomgeving. Spel wordt vaak ingezet om
kinderen te stimuleren en te ondersteunen bij de cognitieve, sociale en motorische
ontwikkeling.
,Spel als verbeelding:
Spel heeft hier vooral een verwerkende en een vervullende functie. In dit spel kun je
uiting geven aan wensen, driften en emoties die je in de werkelijkheid niet kan of durft te
uiten (psychoanalytische theorie). Spelen is een egofunctie. Het id is een deel van de
persoonlijkheid dat volgens het lustprincipe werkt en naar directe bevrediging van driften
zoekt. Het ego werkt volgens het realiteitsprincipe. Het bepaalt hoe we omgaan met en
reageren op onze omgeving. Het sluit compromissen met het id en het superego. Het
superego werkt volgens het normprincipe (het geweten). Het streeft naar perfectie (de
ideale ik). Erikson omschrijft expliciet hoe het spel van kinderen kan bijdragen aan de
ontwikkeling van het ego en daarmee aan een gezondere aanpassing aan de sociale
omgeving. Piaget schreef dit specifiek aan symbolisch spel toe.
In spel kan het kind de wereld invullen en vormgeven naar eigen wil en behoefte, alles is
mogelijk. Spel wordt ook gebruikt om situaties waarin je je ongelukkig of onveilig voelt
her te beleven en het een andere invulling te geven. Spel helpt dus om controle te
herwinnen en weer greep op de gebeurtenis te krijgen.
Spel als zelfverwerkelijking:
Spel wordt gezien als een geheel eigen en persoonlijke manier van omgaan met de
wereld. In het spel gaat het kind een relatie aan me de wereld waarin het zijn eigenheid
kan ontdekken en ontplooien. Flow= een toestand waarin men zich niet meer bewust is
van zichzelf en de wereld om zich heen, maar volledig ‘opgaat’ in het bezig zijn op
zichzelf. Deze toestand treed op wanneer de uitdagingen die de omgeving aan ons stelt
precies in balans zijn met ons kunnen. Volgens Csikszentmihalyi leidt het regelmatig
hebben van flow-ervaringen tot een steviger ego en groter zelfvertrouwen, tot een
complexer zelf. Flow-ervaringen samengevat: samensmelting van handeling en
bewustzijn, concentratie van de aandacht op een beperkt stimulus gebied, verlies van
zelfgevoel, controle over activiteit en de omgeving, eenduidige eisen met betrekking tot
de handeling en heldere feedback en afwezigheid van externe doelen. Deze kenmerken
beïnvloeden en versterken elkaar. De ervaring van volledige beheersing van de wereld om
ons heen maakt dat we onszelf hebben geactualiseerd. Volgens Maslow ervaren mensen
het stadium van zelfactualisatie wanneer ze piekerervaringen hebben. In de spelwereld
hebben we de ruimte om de wereld zo in te richten dat ze precies is afgestemd op ons
kunnen, wat een flow-ervaring oplevert. Regelmatig spelen lijkt noodzakelijk te zijn om
effectief en gezond te kunnen functioneren.
Overeenkomsten:
- Spel als een middel om je steeds beter te verhouden tot de wereld om je heen
- Spel als een manier om beter grip te krijgen op de omgeving
- Spel geeft kinderen en volwassenen een gevoel van beheersing (je voelt je in
evenwicht met je omgeving wat een steviger zelf en een emotioneel welbevinden
oplevert).
- Spel helpt bijdragen aan een goede kwaliteit van bestaan en aan de ontwikkeling
van een gezond zelf
Spel in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking:
De mvb’ers wordt vaak een plezierige en zinvolle dagbesteding aangeboden waardoor ze
gestimuleerd worden om zichzelf te ontplooien. Spel wordt steeds vaker ingezet als
middel om de kwaliteit van leven van kinderen en volwassenen te verbeteren.
, Hoofdstuk 3, de verschillende verschijningsvormen van spel: de
spelontwikkeling
Kinderen spelen op veel verschillende manieren. De eigenheid van een persoon bepaalt
hoe hij speelt en ook zijn ontwikkelingsniveau heeft veel invloed op zijn manier van
spelen.
Verschillende visies op spelontwikkeling:
Een kind ontwikkeld zich op verschillende gebieden: op cognitief, motorisch, sociaal en
emotioneel gebied. Piaget heeft vooral de nadruk gelegd op de relatie tussen spel en de
cognitieve ontwikkeling. Erikson en Vermeer legden de nadruk op de relatie tussen spel
en de persoonlijkheidsontwikkeling en maakten op grond daarvan een spelindeling.
Parten legde de nadruk op de relatie tussen spel en sociale ontwikkeling, wat weer een
andere spelindeling tot gevolg had.
Spelontwikkeling volgens Piaget:
Piaget onderscheidt 3 verschillende spelsoorten die hij ieder een eigen specifieke
(oefen)functie geeft:
- Het oefenspel (practice play) kenmerkt zich door het herhalen van
zintuigelijke en/of motorische handelingen buiten de gebruikelijke context,
uitsluitend om het plezier in de handelingen op zichzelf. (open en dichtdoen van
een kastje)
Door dit spel te spelen oefent het kind motorische en zintuigelijke vaardigheden.
- Het symbolisch spel (symbolic play) in het spel stellen objecten,
handelingen en/of personen andere, veelal afwezige, objecten en/of voorwerpen
voor. (vadertje en moedertje spelen, cowboytje spelen)
Door dit spel leert het kind steeds beter dat een voorwerp iets anders kan
voorstellen en dat men de concreet waarneembare wereld niet direct nodig heeft
om iets duidelijk of mogelijk te maken. Het kind leert om symbolen te gebruiken.
- Spelletjes met regels (games with rules) karakteristiek aan dit spel is dat
er competitie plaatsvindt tussen meerdere spelers die zich laten leiden door vooraf
afgesproken regels.
Door dit spel leert het kind regels en codes te herkennen en te hanteren in de
sociale en materiële wereld.
Piaget zag een sterke relatie tussen de spelontwikkeling en de cognitieve ontwikkeling.
Leeftijd Schema’s Cognitief stadium Spelsoort
Vanaf 3-4 mnd Sensori-motorisch Sensori-motorisch Oefenspel
Vanaf 2 jaar Symbolisch Preoperationeel Symbolisch spel
Vanaf 6 jaar Operationeel Concreet- Spelletjes met
operationeel regels
Vanaf 11 jaar Formeel
operationeel
De verschillende denkstadia onderscheiden zich door een kwalitatief andere manier van
kennen en denken. Telkens wanneer ze een nieuw denkstadium binnenstappen zien we
ook een nieuwe spelvorm verschijnen. Spelsoorten worden niet vervangen door een
nieuw ontwikkelde manier van spelen maar blijven naast elkaar bestaan. Kinderen
bereiden dus hun spelsoorten uit maar laten deze oude spelsoorten niet door nieuwe
vervangen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xjorine. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.00. You're not tied to anything after your purchase.
