Summary
Samenvatting hoofdstuk 10 - Personen- en familierecht, ISBN: 9789462908000 Personen- En Familierecht
- Course
- Institution
- Book
Een samenvatting van hoofdstuk 10 'Personen- en familierecht'
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
cheyennecaumon
Content preview
Hoofdstuk 10 Afstammingsrecht§10.1 Inleiding
Het afstammingsrecht behoort tot de kern van het familierecht. Het regelt in titel 11 van Boek 1 BW
de afstamming door geboorte tussen ouders en kinderen, en daarmee de fundamentele vraag wie
juridisch bezien familie van elkaar zijn. Op grond van het afstammingsrecht kan een kind een man en
een vrouw als ouder hebben of, sinds 1 april 2014, twee moeders. Twee mannen kunnen niet allebei
via het afstammingsrecht vader worden; wel kunnen twee mannen door adoptie beiden in
familierechtelijke betrekking staan tot een kind.
Het vestigen van afstamming kan op verschillende manieren plaatsvinden (art. 1:198 en 199 BW):
door geboorte uit de moeder, door geboorte tijdens het huwelijk, door erkenning, door gerechtelijke
vaststelling van het ouderschap en door adoptie. Het afstammingsrecht regelt niet alleen het
ontstaan van afstamming tussen ouder en kind, maar ook het verbreken ervan: de ontkenning van
het ouderschap, de vernietiging van erkenning en de herroeping van adoptie.
§10.2 Kenmerken en beginselen
Het afstammingsrecht is recht dat niet ter vrije bepaling van partijen staat. Het is dwingend recht,
waarvan niet kan worden afgeweken.
Een aantal belangen en beginselen zijn voor het afstammingsrecht van bijzondere betekenis: het
belang van het kind om twee ouders te hebben, het belang van de biologische afstamming en de
rechtszekerheid. Een belangrijk uitgangspunt dat aan het afstammingsrecht ten grondslag ligt, is dat
een kind gebaat is bij het hebben van twee ouders en dat het kind minimaal één en maximaal twee
ouders heeft. Uit belang van rechtszekerheid vloeit voort dat de afstammingsband een
rechtsverhouding is die niet te makkelijk verbroken kan worden. Het kind, de ouders en het
rechtsverkeer zijn bij stabiliteit en continuïteit van gevestigde verhoudingen gebaat.
§10.3 Belangrijke ontwikkelingen
In 1998 is het afstammingsrecht ingrijpend gewijzigd en werd sterker dan voorheen aangesloten bij
de biologische afstamming. In die tijd verdween dan voorheen aangesloten bij binnen en buiten
huwelijk waren geboren. Per 1 april 2014 is het afstammingsrecht opnieuw fundamenteel aangepast
met de Wet Juridisch ouderschap voor de vrouwelijke partner van de moeder. Deze wet heeft
afstamming voor de meemoeder geïntroduceerd en de mogelijkheden voor de bekende donor die in
een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat, om vader te worden, vergroot.
§10.4 De rechtsgevolgen van afstamming
In Boek 1 BW is een belangrijk gevolg van ouderschap het gezag over minderjarige kinderen (art.
1:251 BW; art. 1:1253aa BW) en het recht op omgang (art. 1:377a BW). Daarnaast zijn ouders en
kinderen verplicht elkaar te onderhouden (art. 1:392 lid 1 onder a BW). Ook de geslachtsnaam van
het kind is direct gekoppeld aan het bestaan van familierechtelijke betrekkingen.
§10.5 Verhouding tot andere rechtsgebieden
Niet alleen door afstamming, maar ook door adoptie kan een familierechtelijke betrekking tussen
kind en de adoptieouder(s) ontstaan. Adoptie is een van de routes om ouder van een kind te worden,
die niet door geboorte maar door adoptie ontstaat en waarbij rechterlijke tussenkomst verplicht is.
§10.6 Internationaal recht
Artikel 8 EVRM is een kernbepaling voor het afstammingsrecht en het heeft samen met een beroep
op artikel 14 EVRM belangrijke ontwikkelingen in het Nederlandse afstammingsrecht in gang gezet.
, §10.7 Vestigen van afstamming van de vader
In het afstammingsrecht worden verschillende begrippen gebruikt om bepaalde groepen vaders aan
te duiden: biologische vader, verwekker, donor en een instemmende levensgezel.
Er zijn biologische vaders (wettelijke term) en niet-biologische vaders (geen wettelijke term). Tot de
biologische vaders behoren de verwekkers en donoren: zij leveren beiden sperma voor de conceptie
van het kind, maar de manier waarop verschilt. Een verwekker is een biologische vader, die het kind
op natuurlijke wijze heeft doen ontstaan, dus door geslachtsgemeenschap met de moeder. Een
donor is een biologische vader die het kind niet op natuurlijke wijze heeft verwerkt bij de
geboortemoeder. Daarnaast kent de wet een categorie niet-biologische vaders: de instemmende
levensgezel van de moeder, dat wil zeggen, de man die heeft ingestemd met een daad die de
verwekking van het kind tot gevolg kan hebben.
De eerste wijze waarop vaderschap in de wet wordt aangeduid, is het ‘huwelijksvaderschap’: vader
van een kind is de man die op het moment van de geboorte van het kind gehuwd is of een
geregistreerd partnerschap heeft met de vrouw uit wie het kind geboren is. Pater est quem nuptiae
demonstrant: vader is degene die het huwelijk aanwijst. Er is geen speciale wettelijke term voor deze
ontstaanswijze van vaderschap. In de literatuur wordt wel van ‘huwelijksvaderschap’ gesproken, dat
betrekking heeft op het vaderschap van rechtswege door de echtsgenoot of geregistreerd partner
van de moeder van het kind.
Voor heteroparen geldt dat, indien ze een formele relatie hebben op het moment van geboorte, de
man altijd van rechtswege vader is, of er nu een donor aan te pas is gekomen of niet.
Wordt het kind geboren voorafgaand aan het huwelijk of geregistreerd partnerschap, dan ontstaat
geen vaderschap van rechtswege. De man zal het kind dan moeten erkennen.
Erkenning is een eenzijdige, ongerichte rechtshandeling, die kan plaatsvinden bij een akte van
erkenning opgemaakt door een ambtenaar van de Burgerlijke Stand of die door een notaris wordt
opgesteld in een notariële akte. Erkenning houdt in dat de man het kind als het zijne erkent, maar
het is geen waarheidsbehandeling. Ook de niet-biologische vader kan dus een kind als het zijne
erkennen; er wordt niet nagegaan of de man de biologische vader is. Nietig is de erkenning door een
man die geen huwelijk met de moeder van het kind mag sluiten. Het gaat dan om de
huwelijksbeletselen. Het idee is dat erkenning van kinderen van ouders die te nauwe familie van
elkaar zijn, niet mogelijk behoort te zijn. De wet stelt daarnaast een minimum leeftijdsgrens voor de
erkenners. Erkenning is niet mogelijk als het kind al twee ouders heeft, want een kind kan naar
Nederlands recht maximaal twee ouders hebben. Erkenning is nier gebonden aan een bepaalde
termijn vanaf de geboorte. Wel geldt dat het kind van 12 jaar of ouder zelf vooraf schriftelijk moet
instemmen met de erkenning. De moeder dient toestemming te geven voor de erkenning door de
vader. In dit opzicht is de positie van mannen die getrouwd zijn sterker: zij worden juridisch vader
zonder enige toestemming of rechterlijke toets, en ongeacht of ze de biologische vader zijn. Als de
moeder en/of het kind van 12 jaar of ouder geen toestemming geeft voor de erkenning, voorziet de
wet in een noodoplossing: de man kan de rechter om vervangende toestemming vragen voor
erkenning. Daaraan verbindt art. 1:204 lid 3 BW wel de voorwaarde dat de man de verwekker van
het kind is of de biologische vader die in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat.
Voor een donor kan dat anders liggen: het is minder eenduidig wat de wetgever mag
veronderstellen. Naast het feit dat altijd sprake is van biologisch ouderschap is daarom een extra eis
dat de donor daadwerkelijk een rol in het leven van het kind heeft, dus een sociale ouder van het
kind is. Dat sociale ouderschap wordt niet aanwezig verondersteld, maar in concreto getoetst. De
twee grondslagen samen geven de bekende donor een ingang om juridisch ouderschap te verkrijgen,
waarbij het vervolgens de vraag is of hij daarin slaagt, omdat sprake kan zijn van concurrerende
aanspraken op ouderschap tussen de donor en de andere ouder. Als het verzoek ontvankelijk is,
komt het aan op de inhoudelijke beoordeling. De rechter dient het verzoek om vervangende
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cheyennecaumon. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.13. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now