Summary
Samenvatting alle literatuur & artikelen Empirie van de Strafrechtspleging
- Course
- Institution
Samenvatting alle literatuur & artikelen per week
[Show more]
Seller
Follow
Rechtenstudent3911
Content preview
Samenvatting Empirie van deStrafrechtspleging
Literatuur Hoorcollege 1:
R. Salet, Preventief fouilleren als praktijk: Van proefballon tot symbolische maatregel. NJB2009/1327,
afl. 27, p. 1724-1728
Op 13 juli 2002 zijn de Gemeentewet en de Wet wapens en munitie gewijzigd in verband met de
bestrijding van het wapengeweld1 (hierna: Wet preventief fouilleren), waarmee de maatregel
'preventief fouilleren' een feit is geworden. De aanleiding voor invoering van het preventief
fouilleren, werd gevonden in een toename van de geweldscriminaliteit in de jaren negentig.
Het preventief fouilleren maakt een inbreuk op het privéleven van burgers. Daarom moet voldaan
worden aan een aantal eisen van het EVRM:
- de maatregel dient een wettelijke basis te hebben (Gemeentewet en WWM)
- de inbreuk dient noodzakelijk te zijn
- die noodzakelijkheid vereist een dringende maatschappelijke behoefte
- de inbreuk dient proportioneel te zijn ten opzichte van het beoogde doel
- de redenen die voor een privacyinbreuk worden gegeven, dienen relevant en voldoende te
zijn
- de maatregel moet voorzienbaar zijn
- de toepassing van de inbreuk moet noodzakelijk zijn (proportioneel en subsidiair).
Knelpunten
- Besluitvorming in de praktijk: wanneer is het wel of niet meer nodig? Hoe komt de driehoek
tot zo’n besluit, welke criteria spelen daarbij een rol en hoe goed moet dit gemotiveerd
worden om een veiligheidsrisicogebied aan te wijzen?
- Tegenstrijdige doelstellingen: politie wil zoveel mogelijk wapens vinden, maar je wil eigenlijk
een signaal afgeven dat wapens niet getolereerd worden. Dus in dat geval zou je na verloop
van tijd juist minder wapens moeten aantreffen. Dan krijg je dus tegengestelde doelen.
- Effecten van preventief fouilleren: moeilijk meetbaar. Burgers en bestuurders zeggen dat ze
tevreden zijn. Maar een doelstelling was het terugdringen van wapengeweld. Als mensen nu
weten dat er controles zijn lichten ze elkaar in en is een actie niet meer effectief. Vaak wordt
het middel ook als combinatie ingezet
Symboolpolitiek
Gemeentes leren nauwelijks van eerdere onderzoeken en passen hun processen vrijwel nooit aan.
We hebben gezien dat de burgemeester bij de aanwijzing van een veiligheidsrisicogebied een grote
beoordelingsvrijheid heeft. In de praktijk lijkt die grote beoordelingsvrijheid de weg vrij te maken om,
in tegenstelling tot de bedoeling van de wetgever, structureel een gebied als veiligheidsrisicogebied
aan te wijzen. We hebben gezien dat een mogelijke oorzaak van het ontstaan van die praktijk is
gelegen in het ontbreken van concrete criteria wanneer preventief fouilleren noodzakelijk is. De
wetgever zal mijns inziens helderder en ondubbelzinnige criteria moeten formuleren, zodat alle
gemeenten diezelfde criteria kunnen hanteren.
Daarnaast kan de politiek op gemeentelijk niveau een belangrijke rol spelen. Hoewel de
gemeenteraad formeel gezien geen bevoegdheid heeft ten aanzien van het aanwijzingsbesluit, kan
de gemeenteraad daarover de discussie starten en bewerkstelligen dat de burgemeester inzichtelijk
maakt welke concrete doelen zijn gesteld, hoe met preventief fouilleren die doelen kunnen worden
,bereikt en wanneer die doelen daadwerkelijk zijn bereikt. Ook kan de gemeenteraad daarbij een
koppeling maken naar andere gemeenten door aandacht te vragen voor de verschillende besluiten
en werkwijzen.
Tevens is er een rol weggelegd voor de strafrechter die de bevelen van de officier van justitie en de
motivering daarvan zelfstandig kan toetsen. Naar mijn mening dient de strafrechter strengere eisen
te stellen aan de motivering. Lastig is alleen dat de strafrechter dat doet in het kader van een
strafzaak tegen iemand bij wie bijvoorbeeld verboden wapens zijn gevonden. Vanwege de huidige
jurisprudentie aangaande vormfouten (art. 359a Sv) is het niet zo gemakkelijk aan de kritiek ook
consequenties te verbinden. De officier van justitie (of in de praktijk de driehoek) zal door kritiek van
de rechter evenwel mogelijk gestimuleerd worden heldere en ondubbelzinnige criteria te formuleren
op grond waarvan preventief fouilleren al dan niet wordt ingezet of beëindigd, waarbij ook aandacht
wordt geschonken aan (meting van) de effecten van de maatregel.
Ten slotte is het tijd voor media-aandacht. Rond de indiening en invoering van het wetsvoorstel,
alsmede ten tijd van de eerste acties, was er veel media-aandacht voor het preventief fouilleren. Die
aandacht is echter verslapt, zo werd ook in Tilburg gevoeld. Dit terwijl die aandacht juist noodzakelijk
is om een sterk signaal aan burgers te kunnen geven. Deze aandacht is voorts nodig om de politiek
scherp te houden en zeker niet op de laatste plaats de burger.
A. Sanders & R. Young, Criminal Justice. New York: OUP, 2007 (Third edition) p.1-15
Wat we onder criminaliteit verstaan zal per samenleving en van tijd tot tijd verschillen. Daarnaast
denken we dan vaak aan dingen die strafbaar zijn en echt erg zijn, maar ook dingen waarvan wij
misschien vinden dat het overdreven is en niet strafbaar zou moeten zijn.
Het gaat er vooral om wat de meeste mensen vinden dat crimineel zou moeten zijn. De
democratische politiek beslist dat namelijk. Het beschermt ons dus allemaal, hoewel de rijken er
meestal meer baat bij hebben dan de armen.
Vooral handhaven van de openbare orde is belangrijk.
Liberale opvattingen
- Liberalen vinden vrijheden erg belangrijk.
- Straffen werkt om de norm te handhaven in de maatschappij.
- Straffen werkt ook als generale preventie.
- De staat moet echter beperkt worden tot alleen dat wat echt nodig is.
- Individuele rechten zijn belangrijk, ook in de ondervraging etc.
Communitarisme
- Collectieve welvaart is net zo belangrijk als het individualisme
- Mensen functioneren niet alleen, maar in samenwerkingsverbanden in de maatschappij
- Straffen moet de maatschappij ten goede komen, door goede resocialisatie bijvoorbeeld
- Compensatie van slachtoffers is belangrijk.
- Individuele rechten zijn ondergeschikt aan de maatschappij bij onderzoek
De laatste stroming heeft overwonnen. Hedendaags letten we nog steeds vooral op het beter maken
van daders en het beschermen van de maatschappij in zijn geheel.
Beiden stromingen waren het er over eens dat de overheid wel speciale bevoegdheden moest
toekomen om opsporing mogelijk te maken. Wel moet dit gecontroleerd kunnen worden zodat de
overheid niet haar boekje te buiten gaat.
Onterechte veroordelingen
Alle stromingen zijn het erover eens dat er geen onterechte veroordelingen zouden moeten
plaatsvinden. Dat daarvoor regels en waarborgen moeten worden ingesteld die juist het opsporen in
,de weg staan is iets waar we allemaal de prijs voor betalen. Maar die vinden we het wel waard.
Vandaar ook de onschuldpresumptie en de bewijslast die bij het openbaar ministerie ligt.
Dit is ook vastgelegd in het EVRM.
Tegenwoordig moet je overtuigend bewijs hebben, dat betekent niet dat het 100% sluitend moet
zijn. Anders zou je bijna niemand meer kunnen veroordelen. Maar het moet wel overtuigend genoeg
zijn.
Adverseriaal en inquisitoriaal
Adverseriaal:
- Officier brengt de zaak naar de rechter legt het bewijs voor.
- Verdediging en aanval zijn dan gelijk
- Rechter is meer de leider
- Rechter bekijkt alles en beslist dan en is meer een scheidsrechter
- Minder vertrouwen in de staat want beperktere rol
Inquisitor:
- Officier brengt de zaak naar de rechter en legt het bewijs voor
- Rechter beslist vervolgens welke getuigen opgeroepen moeten worden
- Veel vertrouwen in de staat
A. Sanders & R. Young, Criminal Justice. New York: OUP, 2007 (Third edition) p.19-25
Crime control
In dit model is het opsporen en tegengaan van criminaliteit het allerbelangrijkste. Dat levert vrijheid
op voor de maatschappij.
- Daarvoor moeten wel veel mensen gearresteerd worden en moet het proces vooral snel
verlopen. Er zijn namelijk heel veel criminaliteiten.
- Politie wil gewoon een bekentenis van wie zij denken dat het gedaan heeft.
- Fouten kunnen gebeuren en worden geaccepteerd, maar niet in grote getalen. Maar als er
teveel schuldigen vrijuit gaan dan werkt het niet en zal er geen gezag meer zijn. Dat is dus
ook niet de bedoeling
- Als er een schuldige vrijuit zou gaan doordat er onrechtmatig bewijs weggelaten moest
worden zouden ze het onrechtmatige bewijs gewoon gebruiken
Due proces
In dit model is vooral de eerlijkheid van een proces belangrijk. De rechten moeten goed beschermd
worden van de maatschappij.
- Moet altijd een mogelijkheid tot heropening zijn want ook rechtmatig bewijs kan verkeerd
zijn door verkeerde getuigen etc.
- Individuen zijn belangrijk dus als je als overheid inbreuk maakt op je burgers moet daar wel
een goede grond voor zijn.
- Onrechtmatig bewijs wordt niet gebruikt, ook al gaat daarmee een schuldige vrijuit.
- Alle partijen moeten gelijk zijn; equality of arms
- Sceptisch over de moraliteit van sancties
Het is niet zo dat due proces alleen maar verdachten beschermt en daardoor heel negatief is.
Overeenkomst is wel dat beiden modellen het belang van opsporing inzien en dat bestraffing nodig is
wanneer men de wet overtreed.
A. Sanders & R. Young, Criminal Justice. New York: OUP, 2007 (Third edition) p. 27-53
, Ashworth en Radmayne zijn liberaal en ervan overtuigd dat burgers rationele en rechtsdragende
objecten zijn. Staten moet ingeperkt worden. Vandaar dat het EVRM erg belangrijk is. Zij vinden het
beschermen van mensenrechten in een proces het belangrijkste.
- Art. 3 EVRM is absoluut: hoe groot de winst ook, martelen mag nooit.
- De meeste andere rechten zijn fundamenteel, maar niet absoluut
Het ligt maar net aan het gedachtegoed wat je aanhangt (utilisme, communitarians) of je dit als
uitgangspunt neemt of niet.
Problemen van het EVRM:
- Geen aandacht voor kwetsbare groepen zoals gehandicapten of jeugdigen
- Geen aandacht voor slachtoffers of getuigen, vooral gericht op daders/verdachten
- Alleen gericht op particuliere zaken, niet op de algehele gang van zaken
- Veel excepties mogelijk op de algemene regels
Dit is dus geen liberale vrijheid, maar meer communitarisme. Het is een soort mix.
New Public Management
Door nieuw beleid, meer gericht op bedrijfskundige processen zou de politie efficiënter moet werken
en zou geld beter besteed moeten worden. Daarbij hoort ook de verandering naar de ‘Risk Society’.
Politie en justitie zouden harder en effectiever werken. Onder andere door:
- CCTV camera’s
- Buurtwachten
- Private beveiligers
- Beter beveiligde woningen en auto’s
- Opsluiten van veelplegers
Vaak zie je in zulke doelstellingen dat vooral de criminaliteit moet dalen en dat daders goed
aangepakt moeten worden. Hoe het met de mensenrechten staat of het risico op onterechte
veroordelingen, daar wordt vaak geen aandacht aan besteed.
Slachtoffers
Zowel het Due Process als het Crime Control model hebben niet echt aandacht voor slachtoffers in
eerste instantie. Rond de jaren ’90 komt het slachtoffer meer naar voren. Welk model is het beste
voor slachtoffers?
- Crime Control: hier lijken slachtoffers bij gebaat omdat het heel erg draait om de dader te
pakken. Wel kans dat er mensenrechten geschonden worden en daardoor iemand alsnog
vrijuit moet gaan.
- Due Process: hier heb je meer berusting dat de juiste is veroordeeld. Een veroordeling met
de juiste normen en waarden in acht genomen is voor het gevoel van slachtoffers vaak ook
meer waard. Meer kans ook dat dader vrijuit gaat omdat er gecompenseerd moet worden.
- Human Rights approach & Management style: zijn niet heel voordelig voor slachtoffers, want
niet per se voor hun belangen aan het strijden. Sommige slachtoffers willen graag gehoord
worden, ook als dat eigenlijk niet efficiënt of effectief is.
Belangrijkste onderdelen van een proces:
- De dader straffen
- Onschuldigen behoeden voor onterechte veroordelingen
- Slachtoffers beschermen
- Mensenrechten waarborgen voor de hele samenleving
- Orde handhaven
- Vertrouwen van burgers
- Deze doelen effectief en efficiënt bereiken, zonder al te veel overbodige kosten en schade
aan publieke services
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Rechtenstudent3911. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now