Poll:
Wat verwacht je van ethiek?
Gelijkend op filosofie, zonder pure leerstof, wat is goed en wat niet?
Korte inhoud:
1. Wat is ethiek?
2. Enkele bedreigingen voor de ethiek
3. Wat is goed handelen? Twee belangrijke visies
4. Wie telt moreel mee en wie niet?
5. Goed ontwerpen
Evaluatie: schriftelijke opdracht (over jezelf als ethisch bewust ontwerper) en mondeling
examen (één vraag over één van de behandelde thema’s + toelichting schriftelijke opdracht)
Mondeling examen:
Vraag trekken 10 minuten schriftelijk voorbereiden, antwoord van voor mondeling
toelichten, erna schriftelijke taak kort toelichten: 30% van theorie Taal en Verhaal
1. Inleiding: wat is ethiek
Wat is ‘filosofie’ voor jou?
Nadenken over het leven, de zin van het leven en alles dat rondom ons is. Levensvragen
Kritisch nadenken, methodes en vraagstellingen, wat is goed of slecht?
Verlangen naar wijsheid over de dingen des levens en daar waar geen vaste antwoorden
voor zijn.
Heel uiteenlopend, kan over bijna alles gaan.
Sommige filosofische vragen zijn nu empirische vragen: uit welk materiaal bestaat de wereld
en alle dingen: atomen, waar filosofen vroeger al over nadachten.
Ethiek als deel van de filosofie (=wijsbegeerte, liefde voor de wijsheid), oudste discipline,
wortel waaruit andere wetenschappen ontstonden
Thales van Milete: eerste westerse filosoof
- “Alles is water” als het kouder werd, werd water vast, alle materie kan bestaan uit
vast water en de lucht uit verdampt water
, - Anekdote van hem: hij wandelde en keek naar de sterrenhemel, hij was afgeleid en
viel in de put. Enkele mensen hadden dit gezien, omstaanders lachen hem uit omdat
een filosoof nadenkt maar niet slim genoeg is om voor zich te kijken. Filosofie kan
heel abstract lijken
Waarover gaat filosofie?
Volgens Plato:
- Over het ware (metafysica, kennisleer, logica)
- Over het schone (esthetica, kunstfilosofie)
- Over het goede (ethiek en moraalfilosofie)
Volgens Kant: over fundamentele vragen: wat moeten we kennen, wat moeten we doen, …
Hoe werkt filosofie?
- Rationeel en wetenschappelijk tot literair en poëtisch
- Banden met exacte en humane wetenschappen
- Academische filosofie en publieksfilosofie: verschil tussen op universiteit filosofie of
bekende figuren die in media filosoferen.
Life can only be understood backwards; but it must be lived forwards. – Kierkegaard,
filosofen die via media gedeeld worden, werken heel anders als universitaire
filosofen die theorieën en formules maken.
Grote filosofen meer als 90% mannelijk
Ethiek: de tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning ober het juiste
handelen. In algemene zin probeert ethiek criteria te vast te stellen wanneer een handeling
goed of slecht is.
“There is no right way to do a wrong thing”
Voorbeeld: slachthuis, doel is aanmaak van voedingsmiddelen. Dieren zo snel mogelijk naar
vleesproducten omzetten, efficiënt, snel, hygiënisch en voordelig.
Andere mogelijke aandachtspunten: arbeiders een goede werkomstandigheden bieden,
dieren zo pijnloos mogelijk laten sterven
Fundamentele vraag: Is het doden van dieren voor vleesconsumptie wel juist? Is dit moreel
toelaatbaar?
Instrumentele versus morele beslissingen:
Instrumentele beslissing: over de manier waarop je iets doet, instrumentele beslissingen
neem je op het moment dat je je doel al hebt bepaald, hoe je doel zo goed mogelijk bereiken
(the right way)
Morele beslissingen: gaan over het doel zelf, is het doel wel moreel te verantwoorden? Gaat
over goed en fout, hangt samen met fundamentele waarden. (a wrong thing)
, Moraal: de waarden die we huldigen en waar we naar handelen
Normen: de regels die het handelen binnen een groep mensen regelen (verkeersregels,
beleefdheidsregels)
Ethiek: het nadenken over waarden en normen, moraalwetenschap
Toegepaste ethiek: vorm van ethiek die gaat over vragen die samenhangen met specifieke
domeinen van de werkelijkheid,
- Ontwerpethiek
- Bio-ethiek (hoe omgaan met het leven en de impact die we hebben op het leven)
- Media-ethiek (privacy)
- Milieu-ethiek
- Beroepsethiek (deontologische codes, morele grenzen)
2. Enkele bedreigingen voor de ethiek
2.1 De dood van god
Poll: ben je gelovig? Speelt geloof een belangrijke morele leidraad bij jou?
“God is dood” – Friedrich Nietzsche
= Inpact van religie is zo klein dat je zou kunnen stellen dat hij dood is.
Vroeger was geloof evident bij beslissingen maken, invloed van de Bijbel
“Als God dood is, dan is alles toegestaan” – Fjodor Dostojevski
Poll: De dood van god heeft volgens de meeste mensen geen impact op de ethiek,
geen fundamentele dreiging. Uitzonderingssituatie: op andere plaatsen in de wereld
is dit anders
Bijvoorbeeld: abortuswet Amerika
Religie is niet altijd negatief geweest voor de ethiek, zorgde voor morele waarden bij
mensen
“Bedenk eens het volgende. Houden de Goden van het goede om het goed is, of is
het goede goed omdat ze er van houd?” – Socrates
Tweede optie: zonder goden is wat goed is niet goed meer
Eerste optie: de dood van god is geen probleem want de waarden gelden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller freyahoremans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.61. You're not tied to anything after your purchase.