Hoofdstuk 22 Verbintenissen uit de wet II: zaakwaarneming, onverschuldigde
betaling en ongerechtvaardigde verrijking
§22.1 Verbintenissen uit andere bron dan onrechtmatige daad of overeenkomst
Hiervoor kwamen twee belangrijke bronnen van verbintenissen aan de orde, namelijk onrechtmatige
daad en overeenkomst. In dit hoofdstuk staan enkele verbintenisscheppende feiten bijeen die niet
veel met elkaar te maken hebben, behalve dat zij noch overeenkomsten noch onrechtmatige daden
zijn.
§22.2 Zaakwaarneming
Wanneer iemand in bepaalde omstandigheden zijn eigen belangen niet kan behartigen, is het voor
hem van nut dat een ander zich uit eigen beweging zijn belangen aantrekt en deze voor hem
behartigt. Degene die in een dergelijke situatie andermans belangen waarneemt, dient daarbij niet
met de kosten te blijven zitten. Dit is de achtergrond van het al eeuwenoude instituut van de
‘zaakwaarneming’. Het woord ‘zaak’ in zaakwaarneming betekent ‘het belang van iemand anders’.
Art. 6:198 BW omschrijft ‘zaakwaarneming’ als het zich willens en wetens en op redelijke grond
inlaten met de behartiging van eens anders belang, echter met een belangrijke uitzondering. Van
zaakwaarneming is geen sprake als de handelende bevoegd is krachtens een rechtshandeling of een
elders in de wet geregelde rechtsverhouding.
De wet kent geen verplichting tot zaakwaarneming. Eenmaal tot zaakwaarneming overgegaan, is met
echter op grond van art. 6:199 lid 1 BW wel verplicht haar voort te zetten. Dit laatste ligt anders
indien van de zaakwaarnemer niet valt te vergen dat hij doorgaat met de zaakwaarneming. Verder
dient de zaakwaarnemer op grond van dezelfde bepaling bij de waarneming de nodige zorg te
betrachten. Omgekeerd bestaat er voor de belanghebbende krachtens art. 6:200 lid 1 BW de
verplichting de schade te vergoeden, die de zaakwaarnemer als gevolg van de zaakwaarneming heeft
geleden. Deze schadevergoedingsplicht geldt echter alleen voor zover de zaakwaarnemer het belang
van de belanghebbende naar behoren heeft behartigd.
§22.3 Onverschuldigde betaling
‘Onverschuldigd’ wil zeggen: zonder rechtsgrond. Op grond van art. 6:203 BW kan degene die een
prestatie heeft verricht zonder dat daartoe een rechtsgrond bestond, deze prestatie als
onverschuldigd betaald terugvorderen van degene aan wie is gepresteerd.
Een betaling die zonder rechtsgrond is verricht, geldt als onverschuldigd. Er zijn meerdere
mogelijkheden. Een daarvan is dat er van begin af aan geen rechtsgrond voor de betaling aan de
ander aanwezig is geweest. Een andere mogelijkheid is dat er ooit een rechtsgrond voor betaling is
geweest, dat op grond daarvan is betaald, maar dat daarna de rechtsgrond met terugwerkende
kracht komt te vervallen. Door dit laatste was de aanvankelijke verschuldigde betaling van begin af
aan onverschuldigd.
Art. 6:203 BW geeft degene die onverschuldigd heeft betaald tegenover de ontvanger een recht on
ongedaanmaking van wat onverschuldigd is verricht, niet op vergoeding van de schade. Het artikel
onderscheidt een drietal gevallen: wanneer de onverschuldigde betaling heeft bestaan uit het geven
van een goed dan moet de ontvanger datzelfde goed teruggeven (art. 6:203 lid 1 BW), was het een
onverschuldigde betaling in enge zin, dus van een geldsom, dan moet de ontvanger een gelijk bedrag
terugbetalen (art. 6:203 lid 2 BW) en bestond de onverschuldigde betaling uit een prestatie van een
andere aard, dan moet de ontvanger die prestatie ongedaan maken (art 6:203 lid 3 BW).
Wanneer ongedaanmaking van de prestatie niet (meer) mogelijk is, moet er een onderscheid worden
gemaakt tussen het geval waarin zij door toevallige feitelijke omstandigheden niet ongedaan is te
maken en het geval waarin ongedaanmaking naar haar aard niet meer mogelijk is. Sluiten toevallige
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cheyennecaumon. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.33. You're not tied to anything after your purchase.