1.1 Wat is leren?
Er zijn een viertal belangrijke begrippen die te maken hebben met het leren: leren,
onthouden, herinneren en geheugen. Het vermogen om informatie te onthouden heet
geheugen. Het omvat drie belangrijke aspecten: de opslag, het vasthouden of bewaren en
het terugzoeken van informatie. Leren wordt ook wel gedefineerd als het verwerven van
nieuwe kennis, gedrag of vaardigheden. Het opslaan of bewaren in het geheugen heet
onthouden, informatie uit het geheugen opdiepen noem je herinneren. Het leren over
hoe je het beste kunt leren heet ook wel metacognitie.
1.2 Hersenen en leren – feiten en stellingen
1.2.1 Feit of mythe?
Het blijkt dat in de hele samenleving, in het bijzonder in het onderwijs, allerlei
‘breinkennis’ circuleert die onjuist is.
1.3 Een eerste stap naar de psychologie van het leren
1.3.1 Beknopte geschiedenis van kennis over het geheugen
Wanneer je een aantal gegevens in een bepaalde volgorde
wilt onthouden, is de plaatsingsmethode handig: je plaatst
de dingen die je wilt onthouden in gedachten in een
bekande ruimte. Dit wordt ook wel de loci-methode
genoemd.
1.3.2 Moderne theorieën
Om onderzoek naar het geheugen goed te begrijpen kan
het handig zijn om het denken over geheugen te structureren in drie stadia in het
geheugenproces: het verwerven, het bewaren
en het oproepen van informatie. De
verwerving is het initële leren van informatie
en vormt het eerste stadium in het
geheugenproces (leren). Informatie
vastleggen vereist veranderingen in het
zenuwstelsel. Wanneer een dergelijke
verandering plaatsvindt, spreken we van de
vorming van een geheugenspoor
(onthouden). Oproepen is het proces waarbij
informatie uit het geheugen gehaald en
gebruikt wordt (herinneren).
Hoofdstuk 2: Psychologie van het leren
2.1.1 Lerende organismen, lerende systemen
Onthouden —> info binnen krijgen —> verwerken —> oproepen
De informatie die uit de omgeving wordt opgenomen wordt verwerkt om te gebruiken in
de reactie. De input (informatieuit de omgeving en inwendige systeem) noemen we ook
wel prikkel, of stimulus. Zintuigen nemen deze prikkels waar en versturen die informatie
naar het informatie-verwerkende systeem (hersenen), die berekent welk gedrag moet
volgen. De output wordt naar effectoren, zoals spieren of motortjes, gestuurd en
uitgevoerd. Als er sprake is van een lerend systeem beschikt het informatie-verwerkende
systeem over een geheugenfunctie. Leren kun je omschrijven als het vermogen om
eerder verkregen input of ervaring te benutten bij nieuwe gedragingen of acties.
, 2.1.2 Waarnemen: filteren, aandacht en bewustzijn
Niet alle prikkels die je binnenkrijgt bereiken het bewustzijn. Sommige prikkels worden
er al in de zintuigen uitgefilterd, omdat de hersenen die stroom van informatie anders
niet kunnen bijhouden.
Aandacht + motivatie
Het expliciete geheugen is het geheugen waar moeite voor wordt gedaan. Aandacht kun
je bewust sturen. Maar het kan ook automatisch getrokken worden door betekenisvolle
input. Er zijn ook vormen van leren waarbij je iets niet bewust waarneemt maar toch
onthoudt. Dit is het impliciete geheugen. Deze informatie wordt na verloop van tijd ook
weer gewist. Ook zijn veel vormen van motorisch leren (deels) onbewust.
2.1.3 Leren is niet onbeperkt
Gevoelige periode
De gevoelige periode is de periode waarin je iets optimaal leert en loopt ongeveer van
0-6 jaar. In deze periode is het leren van een taal erg makkelijk. Ook een deel van de
cognitieve ontwikkeling, het verwerven van kennis, is pas mogelijk na een zekere
ontwikkelingsperiode. Een model is een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid.
Nature versus nurture
Tegenwoordig is er vrijwel geen enkele psycholoog meer die eenzijdig voor nature of
nurture kiezen. Het is altijd een samengaan van beide factoren, maar in verschillende
mate, afhankelijk van welke vaardigheid ontwikkeld wordt. Algemeen wordt aanvaard
dat de kenmerken van het lichaam (nature), waaronder de erfelijke aanleg, de grenzen
aangeeft van wat met leren en oefening te bereiken valt. Door training (nurture) worden
bestaande gedragingen versterkt en de plasticiteit uitgebuit.
2.2 Leren
2.2.1 Vormen van leren
Imitatie
Imiteren is eenvoudigweg nadoen. Mensen blijken veel te leren door imitatie (na-apen en
papegaaien).
Trial and Error (vallen en opstaan)
Bij deze vorm leer je door te proberen. De succeservaring speelt een belangrijke rol.
Gewenning (habituatie)
Gewenning is het vermogen van een organisme om na verloop van tijd niet meer op
constante prikkels te reageren. Gewenning is een filtermethode van het brein, waarmee
het aandacht richt op veranderende prikkels.
Inprenting tijdens een gevoelige periode
In de gevoelige periode leer je gemakkelijk nieuwe dingen. Inprenten kan alleen
gebeuren in de gevoelige periode. Het inprenten is zichzelf er van doordringen.
Conditioneren
Klassieke conditionering: als een prikkel A herhaaldelijk voorafgaat aan prikkel B welke
een bepaalde reactie oplevert, dan zal op den duur prikkel A reeds die reactie opleveren,
ook zonder prikkel B. Operant conditioneren is het proces waarbij men een bepaald
spontaan optredend gedrag beloont of bestraft, zodat het vaker of minder vaak op gaat
treden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isasegers1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.46. You're not tied to anything after your purchase.