Summary
Samenvatting maatschappijleer thema rechtstaat havo 4
- Course
- Level
Samenvatting thema rechtstaat havo 4.
[Show more]
Seller
Follow
irisbosma1
Reviews received
Content preview
- 4 thema’s maatschappijleer;1) Rechtsstaat; Gaat om regels die voor burgers+overheid gelden. Hiermee wordt macht overheid beperkt.
2) Parlementaire democratie; Gaat om hoe democratie werkt, wanneer je als burger invloed hebt en hoe wetten+regels tot
stand komen.
3) Pluriforme samenleving; Gaat om veelzijdigheid in Nederland. Veelzijdig, omdat we allemaal andere mening hebben en
omdat we als land wel een dominante cultuur hebben, maar er verschillende subculturen bestaan.
4) Verzorgingsstaat; Gaat over welzijn+welvaart burgers.
- De grondwet= Belangrijkste staatsdocument+hoogste nationale wet van Nederland.
- Wat staat er in de grondwet; Regels voor onze staatsinrichting+grondrechten burgers (belangrijkste rechten die je hebt
staan in grondwet). Nederlandse grondwet bestaat uit 8 hoofdstukken.
- In Hoofdstuk 1 grondwet staan grondrechten burgers. Bestaan uit klassieke grondrechten+sociale grondrechten;
- Klassieke grondrechten;
* Overheid stelt zich passief op.
* Je kunt naar rechter stappen wanneer rechten worden geschonden.
* Vb; Gelijkheidsbeginsel (Art. 1)/ Godsdienstvrijheid (Art. 6)/ Vrijheid van meningsuiting (Art. 7).
- Sociale grondrechten;
* Overheid moet actief optreden om rechter te bereiken
* Bij gebrek aan werkgelegenheid kun je niet naar rechter stappen om je gelijk te halen.
* Vb: Recht op werkgelegenheid+recht op onderwijs
- Kunt grondwet niet makkelijk wijzigen; Staan dingen in die wij fundamenteel vinden voor samenleving.
- Grondwet 1848 o.l.v. Thorbecke gewijzigd; Zorgde ervoor dat macht koning werd ingeperkt.
- Als Grondwetswijziging plaatsvindt gebeurt dat in aantal stappen;
1) Tweede Kamer moet met meerderheid eens zijn over grondwetswijziging.
2) Eerste Kamer moet voor voorstel stemmen
3) Tweede Kamer wordt ontbonden
4) Kiezers kunnen nu opnieuw stemmen op hun politieke partij, op deze manier kan volk door hun kiesgedrag laten zien wat
ze van grondwetswijziging vinden.
5) Tweede Kamer stemt opnieuw, dit keer moet het voorstel door ⅔ meerderheid worden goedgekeurd.
6) De Eerste Kamer stemt, zij hebben controlerende functie, ook hier is ⅔ meerderheid nodig
- Als dit lukt, dan pas is grondwet gewijzigd.
- Maatschappelijk vraagstuk= Belangrijke vragen+problemen van onze huidige samenleving.
- Om van maatschappelijk vraagstuk te spreken moet probleem voldoen aan aantal kenmerken:
1) Gevolgen voor grote groepen in samenleving
2) Sprake van tegengestelde belangen
3) Moet gemeenschappelijk worden opgelost
4) Ontstaan door maatschappelijke ontwikkelingen
Kernbegrippen:
- Norm= Regels over hoe je je op grond van een bepaalde waarde hoort te gedragen.
- Waarde= Dingen die jij belangrijk nastrevenswaardig vindt, bijv. respect, discipline, veiligheid, gezondheid.
- Voorbeeld; Je vindt veiligheid belangrijk, dus je doet je lampen aan op de fiets. Waarde= Veiligheid, norm= lampen aan.
- Macht= Vermogen om gedrag van anderen te dwingen of beïnvloeden.
- Formele macht= Vastgesteld in regels
- Informele macht= Niet vastgesteld in regels
- Sociale ongelijkheid= Een ongelijke verdeling van maatschappelijke kansen, inkomen en politieke macht; als ene
, persoon/groep mensen meer politieke macht heeft dan andere.
- Sociale cohesie= De onderlinge verbondenheid die we met elkaar hebben; dat iedereen zich ‘Nederlander’ voelt, dat er een
wij-gevoel is.
- Waarom sociale cohesie belangrijk is;
1) Als we ons niet met elkaar verbonden voelen, dan willen we ook geen verplichte zorgverzekering afsluiten zodat de ander
daar van mee kan profiteren.
2) Als we niet betrokken zijn, dan stemmen we niet op de Tweede Kamerleden en functioneert onze democratie niet goed.
- Hoe weet ik of een bron betrouwbaar is:
1: Wie is zender bericht?
2: Met welk doel wordt bericht verzonden?
3: Is informatie actueel?
4: Welke bronnen worden gebruikt?
5: Wordt een situatie van verschillende kanten bekeken?
6: Komt informatie overeen met andere bronnen?
- Ontstaan rechtsstaat hangt nauw samen met verschillende gebeurtenissen in wereld;
- 1776 maakten Amerikaanse kolonisten zich los van Engelse koning, in onafhankelijkheidsverklaring riepen zij hun nieuwe
samenleving uit, gebaseerd op vrijheid+gelijkheid+recht van elk individu om eigen geluk na te streven. In een grondwet werd
basisstructuur vastgelegd van nieuwe staat, die als eerste taak kreeg om veiligheid+vrijheid alle burgers te beschermen.
Staatsmacht werd gebonden aan het recht en vooral aan grondrechten burgers, verzameld in de Bill of Rights.
Onafhankelijkheidsverklaring+grondwet+Bill of Rights vormden de Amerikaanse constitutie.
- 1789; Franse Revolutie, waarin met strijdkreet ‘vrijheid, gelijkheid, broederschap of de dood!’ Franse Republiek werd
uitgeroepen. De verklaring van de rechten van de Mens en Burger (1791) gaf de klaroenstoot voor de nieuwe samenleving
waarin alle mensen hun ‘heilige en onschendbare’ grondrechten konden uitoefenen, zoals recht op veiligheid, -meningsuiting,
-drukpers/ -godsdienst/ bescherming eigendom.
- Nederland heette toen nog ‘De Bataafse Republiek’ (1795-1801). De Republiek was gevormd naar voorbeeld en met militaire
steun Franse Republiek. Nederland kreeg o.i.v. Fransen in 1798 Staatsregeling Bataafse Republiek die je kunt zien als
voorloper grondwet. Hierin werden aantal onschendbare grondrechten vastgesteld, zoals vrijheid van meningsuiting/
-drukpers/ -godsdienst.
- De Franse revolutie ontaardde al snel in schrikbewind; 1799 pleegde Napoleon staatsgreep waarbij hij een verlichte dictatuur
vestigde, waarin machthebber in zekere mate rekening houdt met bevolking. Hij veroverde o.a. deel Nederland en voerde ook
hier de Code Civil in; begin burgerlijk recht.
- Na val Napoleon volgde in heel Europa restauratie; oude machtsverhoudingen werden hersteld. Koningen kwamen weer aan
macht/ adel+Kerk kregen deel privileges terug/ grondrechten burgers werden beperkt.
- Voor Nederland betekende dit eerste grondwet in 1813 en jaar later werd Nederland officieel constitutionele monarchie;
koninkrijk met grondwet. Koning Willem I kon niet als absolute vorst zijn gang gaan, maar had wel soevereine macht. Ook
werd een parlementair stelsel ingevoerd in vorm van Staten-Generaal. Van grondrechten voor burgers was nauwelijks sprake,
behalve vrijheid van godsdienst.
- Pas in 1848, toen in Europa opnieuw felle revoluties waren uitgebroken, werden o.l.v. liberale Kamerlid Thorbecke solide
fundamenten onder ‘Huis van de rechtsstaat’ gelegd. In grondwet van 1848 werd macht koning beperkt. Hij werd
‘onschendbaar’ verklaard; buiten spel van de macht gezet. Ministers kregen verantwoordelijkheid voor wetgeving+beleid.
Grondrechten werden uitgebreid met onder meer het recht op vereniging+vergadering. Kwamen directe verkiezingen van
Tweede Kamer, al was er sprake van censuskiesrecht.
- Kenmerken rechtsstaat:
1) Grondwetten zijn vastgelegd
- De rechtsstaat is ook vastgelegd in grondwet. In klassieke grondrechten hebben vooral artikel 10-16 betrekking op
rechtsstaat.
2) Trias politica
- Kenmerk rechtsstaat, omdat zonder al deze regels macht in handen van 1 persoon zou zijn en overheid dan dus eigenlijk
geen regels meer heeft.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller irisbosma1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.57. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76747 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now