Dit is een samenvatting/overzicht van tijdvak 7 en 8 uit het boek: 'GS compact kenmerkende aspecten bowenbouw vwo'. Alle kenmerkende aspecten (27 t/m 36) zijn in dit overzicht samengevat
Syllabustekst VWO-4 periode 4
Tijdvak 7 & 8
Periodes
Vroegmoderne Tijd, 1500 – 1800
Moderne Tijd, 1800-nu
Overgangen tussen de periodes
Vroegmoderne Tijd naar Moderne Tijd, de Industriële Revolutie, start rond 1750 in
Engeland, de Franse Revolutie, 1789 in Frankrijk
Tijdvakken
1. Tijd van pruiken en revoluties, 1700 – 1800
2. Tijd van burgers en stoommachines, 1800 - 1900
Tijdvak 7: Tijd van Pruiken en revoluties, 1700 - 1800
Deze periode in de geschiedenis wordt ook wel de Verlichting genoemd. Het is een tijd
waarin mensen optimistisch worden. Er wordt veel nagedacht over hoe de samenleving eruit
zou moeten komen te zien. Al dit denken over de ideale samenleving en onvrede over de
huidige situatie, leidde uiteindelijk tot de democratische revoluties. De pruiken in dit tijdvak
slaan op de pruiken die vooraanstaande mannen (van de Verlichting, maar ook bijvoorbeeld
vorsten) in deze tijd dragen.
Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat wordt toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen (De Verlichting)
De Verlichting staat voor een nieuwe manier van denken. Het 'nieuwe' is dat mensen hun
verstand gaan gebruiken om de wereld te begrijpen (rationalisme), zo werd er nagedacht
over samenleving, politiek, filosofie.
De Verlichting heet zo omdat men vond dat het licht der rede scheen op de donkere
tijd voor hen (de middeleeuwen) waarin godsdienst het denken en handelen van mensen
domineerden. Verlicht denken moest een einde maken aan de duistere tijd van domheid,
intolerantie, geloofsfanatisme en onredelijke verschillen tussen mensen. Door de Verlichting
kwam ook een groot optimisme op, de mensen hadden het gevoel dat de wereld door
wetenschap maakbaar was.
Er zijn veel verschillende denkers in de verlichting elk met hun eigen gedachtegang.
In de basis kenmerken de ideeën uit de verlichting zich door het streven naar meer gelijkheid
en vrijheid, kennis verspreiding en rationeel optimisme. Een belangrijk verlicht denker is
Charles de Montesquieu. Zijn gedachtegoed is bekend geworden onder de naam: de Trias
Politica. Volgens Montesquieu is het niet goed als één vorst alle macht heeft, deze kan zijn
macht dan makkelijk misbruiken. Het is daarom van belang om de machten te scheiden.
Montesquieu maakt een onderscheid tussen drie verschillende machten: een wetgevende,
een uitvoerende en een wetgevende (of: controlerende) macht.
, Voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (Verlicht absolutisme)
Verlicht absoluut vorsten zijn absoluut vorsten die ideeën van de Verlichting van bovenaf
doorvoeren. Door de Verlichting wordt er veel meer nagedacht over gelijkheid. Sommige
absoluut vorsten zijn bang om hun macht kwijt te raken of raken geïnspireerd door de
verlichtingsidealen. Sommige absoluut vorsten passen hierop hun bestuur aan. Ze willen
ervoor zorgen dat het volk het beter krijgt. Tegelijkertijd willen ze geen macht inleveren en
ook geen macht geven aan het volk (wat daar toch te dom voor is). Vandaar dat bij het
verlicht absolutisme de volgende uitspraak goed past: alles voor het volk, niks door het volk.
Een voorbeeld van een verlicht absoluut vorst is Frederik de Grote van Pruisen, Jozef II van
Oostenrijk en tsarina Catharina de Grote van Rusland.
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën
en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het
abolitionisme (Uitbouw van de Europese overheersing, in de vorm van
plantagekoloniën, driehoekshandel (trans-Atlantische slavenhandel en abolitionisme)
Dit kenmerkend aspect bestaat uit twee onderdelen. Aan de ene kant gaat het over de
driehoekshandel, ook wel bekend als de trans-Atlantische slavenhandel. Deze
driehoekshandel staat voor handel tussen Europa, Afrika en Amerika. Van Europa naar
Afrika werd textiel, vuurwapens, kruit, ijzer en brandewijn meegenomen. In Afrika werden
hiermee slaven gekocht die naar Amerika vervoerd werden om daar te werken op de
plantages. Op deze plantages werd koffie, suiker, cacao en tabak gemaakt (let op: geen
specerijen!). Deze producten werden vervolgens van Amerika naar Europa vervoerd. De
driehoekshandel (trans-Atlantische slavenhandel) was al ontstaan in de 16de eeuw toen er in
Latijns-Amerika een tekort aan arbeiderskrachten ontstond. De Indianen gingen massaal
dood door ziektes en de Spanjaarden gingen daarom arbeidskrachten uit Afrika halen. Ze
gebruikten Afrikanen omdat die het sterkst waren en het meest geschikt waren om op de
plantages te werken en omdat er in Afrika als sprake was van een slavenmarkt die was
opgezet door de Arabieren.
Het tweede deel van het kenmerkend aspect gaat over het abolitionisme. De
Verlichters vonden slavernij achterlijk, immoreel en onmenselijk. Het was in strijd met de
natuurlijke gelijkheid van mensen. Een groep mensen verenigden zich en begon te streven
naar het afschaffen van de slavenhandel en later de slavernij, het abolitionisme. De
slavenhandel afschaffen houdt in dat slaven niet langer verkocht mochten worden. Hierdoor
gingen plantage-eigenaren over het algemeen hun bestaande slaven al beter behandelen
omdat ze niet meer zo gemakkelijk aan nieuwe slaven konden komen. De slavernij
afschaffen hield in dat mensen vrij werden gelaten en dus niet meer konden worden ingezet
als onbetaalde arbeidskrachten.
De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap (Democratische revoluties)
Er zijn drie democratische revoluties geweest: de Franse, de Amerikaanse en de Bataafse.
In ons lesboek worden alleen de Franse en Amerikaanse Revolutie vermeld. Hieronder
staan, vrij uitgebreid, de oorzaken, aanleiding, verloop, idealen en resultaten van de Franse
revolutie weergegeven.
Oorzaken
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller stoopmerijn06. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
