Summary
context Duitsland havo 5 samenvatting
- Course
- Level
context Duitsland havo 5 samenvatting
[Show more]
Seller
Follow
jilledwards1
Reviews received
Content preview
Geschiedenis samenvatting context Duitsland in Europa2.1 Weimar en Versailles, 1918-1919
Na een loopgravenoorlog van 4 jaar liep de Grote Oorlog op zijn einde -> de komst van duizenden uitgeruste en goed bewapende
soldaten uit de VS in maart 1918 aan het oorlogsfront, gaf hierbij de doorslag -> na een vergeefs laatste zomeroffensief was voor
het Duitse leger de nederlaag onafwendbaar.
In de Duitse steden, het thuisfront, liepen door blokkade met Britse oorlogsschepen van de Duitse havens de voedseltekorten op -
> soldaten aan loopgravenfront deserteerden en matrozen van oorlogsschepen in Duitse marinehavens weigerden uit te varen ->
in veel Duitse steden braken voedselrellen en opstanden uit -> Duitse generaals zagen dat verder vechten zinloos was, maar
wilden niet de schande van een nederlaag op zich nemen -> ze wilden dat lot ook hun keizer Wilhelm II besparen -> in het
militaristische en nationalistische gedachtegoed van het Duitse keizerrijk was het erkennen van een oorlogsnederlaag
ondenkbaar -> legerleiding vroeg de keizer om af te treden, zodat nieuwe regering een wapenstilstand en overgave kon aanvragen
-> Wilhelm II gaf gehoor aan dit verzoek en week uit naar Nederland, waar hij tot zijn dood in 1941 gedwongen woonde op een
kasteeltje in het Utrechtse Doorn -> in deze Novemberrevolutie nam een nieuwe voorlopige regering, waarin de
sociaaldemocratische SPD de meerderheid had, het bestuur over.
Op 11 november 1918 -> een afgevaardigde van de nieuwe sociaaldemocratische regering tekende de wapenstilstand met de
Duitse overgave in een treinwagon in het plaatsje Compiègne bij Parijs -> WO1 was voorbij -> regering vestigde zich in eerste
onrustige maanden na de wapenstilstand in het rustige provincieplaatsje Weimar -> begin 1919 werden algemene verkiezingen
gehouden en kwam in Weimar de nieuwe democratische grondwet tot stand -> hierdoor werd Duitsland een parlementaire
democratie -> wetgevende macht kwam in handen van een, in vrije verkiezingen gekozen, parlement: de Rijksdag -> staatshoofd
werd een gekozen president -> het Duitsland tussen 1919 en 1933 heet Republiek van Weimar.
De regering stond voor twee grote uitdagingen: de economie moest weer opgebouwd worden en de politieke rust moest hersteld
worden.
Verschillende extremisten van uiterst rechts (nationalisten, oud-soldaten en de conservatieve elite van fabrikanten,
grootgrondbezitters en hoge legerofficieren) tot uiterst links (communisten) uitten hun onvrede in grote ongeregeldheden en
opstanden.
In januari 1919 -> de Spartakus-opstand -> grootste bedreiging voor de Weimarrepubliek -> revolutiepoging van radicaal-
socialisten en communisten -> zij wilden in Duitsland de macht grijpen, maar de sociaaldemocratische regering sloeg met behulp
van het leger en oud-soldaten de opstand neer -> hierbij werden de communistenleiders Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht
vermoord.
Rechts-nationalistische beweging en oude conservatieve elite van voor de oorlog hadden ook geen vertrouwen in nieuwe
Weimarregering -> werd gevoed door de dolkstootlegende -> direct na het sluiten van de wapenstilstand werd verteld dat het de
schuld van de nieuwe regering was dat Duitsland de oorlog had verloren -> de meeste aanhangers van de dolkstootlegende waren
oud-soldaten uit de WO1 en rechtsnationalisten -> zij verlangden terug naar het autoritaire en militaristische Duitsland van 1914 ->
hun staatsgreep in 1920 mislukte.
Onderhandelingen voor het Verdrag van Versailles verliepen ook moeizaam -> de Fransen wilden revanche op Duitsland en
eisten een vrede waarbij Duitsland definitief geen grootmacht meer kon zijn -> andere landen, Italië en Engeland boden weinig
weerstand -> alleen president Wilson van de VS kwam met een ander plan, het Veertien Punten Plan -> hij wilde een duurzame
vrede in Europa en de wereld bewerkstelligen -> twee punten uit het plan: zelfbeschikkingsrecht van volken (wat het nationalisme
in Oost-Europa en de Balkan moest verminderen door deze volken meer ruimte te geven) en de Volkerenbond (een verbond
tussen alle landen dat de vrede moest verzekeren door middel van overleg).
Het Verdrag van Versailles betekende voor Duitsland:
De last van enorme herstelbetalingen;
De teruggave van Elzas-Lotharingen aan Frankrijk;
Het verlies van andere (economische belangrijke) gebieden in Europa en de overzeese koloniën;
Een verkleining van het Duitse leger tot maximaal 100.000 soldaten, enkel bedoeld voor binnenlandse veiligheid;
Demilitarisering van het Rijnland (grensgebied met Frankrijk);
Dat het de schuld van de gehele oorlog op zich moest nemen.
Duitsland moest het verdrag accepteren binnen 24 uur.
VS-president Wilson moest bij terugkeer in zijn land een bittere pil slikken -> het Amerikaanse parlement, het Congres, wilde niets
van de Volkerenbond weten -> Amerika keerde terug naar een politiek van isolationisme: wij bemoeien ons niet met Europa en zij
niet met ons.
2.2 Weimarrepubliek zonder republikeinen, 1919-1933
De Duitse economie herstelde zich zeer moeizaam na de oorlog en dat had een aantal oorzaken:
De omschakeling van een oorlogseconomie naar een normale economie -> honderdduizenden mannen waren
gesneuveld of keerden lichamelijk verminkt of geestelijk getekend terug, waardoor zij geen bijdrage konden leveren aan
de opbouw van het land, geen inkomsten hadden en leefden in armoede.
De herstelbetalingen uit het Verdrag van Versailles -> bijna alles wat de economie opleverde, moest direct ingeleverd
worden bij Frankrijk.
Het verlies van Elzas-Lotharingen met veel steenkoolmijnen en straalfabrieken.
Het verlies van de overzeese koloniën met de grondstoffen.
In 1922 -> Duitsland kon in het kader van de herstelbetalingen niet genoeg steenkool leveren -> reactie van de Fransen hierop was
het binnentrekken met 90.000 soldaten van het Ruhrgebied -> het leger onderzocht of de levering alsnog af te dwingen was.
Begin 1923 -> bezetting van het Ruhrgebied -> de algemene staking die door Duitse arbeiders als protest werd uitgeroepen, kreeg
steun van de regering -> de stakers werden door de regering doorbetaald, maar hiervoor moest geld bijgedrukt worden -> dit leidde
, tot een gigantische geldontwaarding en uiteindelijk tot hyperinflatie, waarbij geld niets meer waard was -> de regering kwam ten
val.
In najaar 1923 -> communisten als de nationalisten probeerden de macht over te nemen -> bekendste staatsgreep was de poging
van de NSDAP, de Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij, onder leiding van Adolf Hitler -> in november 1923 vanuit
München probeerde hij in een mars naar het regeringscentrum in Berlijn op te trekken -> zijn Bierkellerputsch slaagde niet en hij
kreeg 5 jaar gevangenisstraf -> in de cel schreef hij ‘Mijn Kampf’ waarin hij zijn politieke en maatschappelijke ideeën van het
nationaalsocialisme uiteenzette.
In 1924 -> de VS introduceerde het Dawesplan -> stelde Duitsland in staat om met Amerikaanse leningen en investeringen de
economie weer op te bouwen -> met een aantrekkende economie konden ook de herstelbetalingen weer worden voldaan -> de VS
had, met deze eenmalige doorbraak van haar isolationistische beleid, zelf ook belang -> als Duitsland de herstelbetalingen aan
Frankrijk en Groot-Brittannië kon inlossen, konden deze twee landen hun oorlogsleningen aan Amerika terugbetalen -> de
nationaalsocialisten zagen niets in het Dawesplan.
In 1925 -> Duitsland tekende het Verdrag van Locarno -> de Duitse regering erkende de grenzen van het Verdrag van Versailles
en beloofde Frankrijk om Duitsland niet zomaar meer binnen te vallen, zoals in het Ruhrgebied -> in 1925 werd Paul von
Hindenburg tot president gekozen -> de dreiging van rechtse staatsgrepen verdween daarmee.
Op donderdag 24 oktober 1929 -> Zwarte Donderdag -> de aandelenbeurshandel in New York stortte in en deze beurskrach was
het begin van een grote wereldwijde economische depressie -> door zijn afhankelijkheid van het Dawesplan werd Duitsland het
zwaarst getroffen door werkloosheid, armoede en honger.
2.3 Opkomst van Hitler, ondergang van Weimar
De Weimarregeringen waren verdeeld over de aanpak van de crisis -> daadkracht bleef uit -> gevolg: aanhang van extremisten
nam sterk toe -> vanaf 1929: aantal Rijksdagzetels van de NSDAP en de communistische KPD steeg -> zij profiteerden van de
crisis en het falen van de regeringen -> beide partijen hadden knokploegen die op straat de dienst uitmaakten -> de NSDAP
beschikte over de paramilitaire SA (Bruinhemden) -> SA’ers sloegen iedereen in elkaar die kritiek had op Hitler of de NSDAP ->
SA-marsen waren ook onderdeel van een grootse propagandacampagne -> in deze propaganda ging het niet om de waarheid,
maar om mensen te overtuigen om de NSDAP en Hitler te steunen -> herkenbare symbolen van NSDAP: hakenkruis, uniformen,
vlaggen, affiches en grootse manifestaties -> Hitler’s toespraken waren bijna hypnotiserend voor de toehoorders.
Hitler wilde een krachtdadig (autoritair), trots (nationalistisch) en sterk (militaristisch) Duitsland.
Het nationaalsocialisme wordt vaak op één lijn gesteld met het fascisme, een politieke beweging die rond 1920 in Italië was
opgericht door Benito Mussolini -> aan de totalitaire ideologie van het fascisme, voegde Hitler de rassenleer en het
antisemitisme toe -> volgens Hitler was het ene menselijke ras beter (superieur ras) dan een ander ras (inferieur ras) -> volgens
Hitler waren de joden (Untermenschen) verantwoordelijk voor alle ellende in de wereld -> deze vorm van racisme wordt
antisemitisme genoemd.
Kenmerken en politieke standpunten nationaalsocialisme / NSDAP
Kenmerken Uitwerking in politieke standpunten
(extreem)nationalisme Duitsland en Duitse volk groot en sterk maken
autoritair (antiparlementair en antidemocratisch) Dictatuur: verbod politieke partijen, éénpartijstaat, geen
vrijheid van meningsuiting.
militarisme Groot en sterk leger en veel invloed militairen in bestuur en
samenleving
racisme en antisemitisme Rassenleer; discriminatie, Jodenhaat en Jodenvervolging
totalitair Overheid bepaalt alles (politiek, economie, onderwijs,
opvoeding, cultuur, enz.)
Na 1929 kon, door de groei van de NSDAP en communisten, geen enkele gematigde regering nog een brede meerderheid hebben
in het parlement -> de conservatieve partij besloot uiteindelijk samen te werken met de NSDAP waardoor deze regering wel een
meerderheid had in de Rijksdag -> 30 januari 1933: Hitler werd rijkskanselier (minister-president), wat volgens de conservatieven
een vrij onschuldige positie was.
27 februari 1933 -> Rijksdagbrand, grote brand in het Rijksdaggebouw -> Hitler gaf zijn grootste tegenstanders, de communisten,
de schuld -> er werd een noodtoestand uitgeroepen zodat via een noodverordening alle tegenstanders van de nazi’s konden
worden gearresteerd.
23 maart 1933 -> Hitler liet de Rijksdag de Machtigingswet aannemen, waarmee het parlement Hitler vrijwel onbeperkte
bevoegdheden gaf en waarmee de Rijksdag zichzelf buiten spel zette -> Hitler wist dit door te drukken via het manipuleren van
aarzelende politici, het uit de Rijksdag zetten van zijn tegenstanders en door op straat naziknokploegen vrij spel te geven.
2.4 Nazi-Duitsland en de Tweede Wereldoorlog, 1933-1945
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jilledwards1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.86. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51036 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now