De Franse Revolutie - de tijd van pruiken en revoluties
Periode: 1700 – 1800 in de vroegmoderne tijd (1500-1800)
Paragraaf 2 Het ancien régime
Begrippen
Standensamenleving Een samenleving die is verdeeld in drie groepen: geestelijkheid (eerste
stand), adel (tweede stand) en burgers en boeren (derde stand). De eerste en
tweede stand hebben allerlei voorrechten.
Privilege Voorrecht dat door de koning verleend was aan een geestelijke of een
edelman.
Ancien régime Het bestuur in Frankrijk waarbij de koning absolute macht heeft en er
standen zijn met eigen voorrechten.
Al sinds de middeleeuwen was Frankrijk een standensamenleving. Elke stand had hun eigen plaats
en taken:
1. Eerste stand: geestelijkheid. Hun taak was bidden.
2. Tweede stand: adel. Zij moesten vechten in oorlogen en de koning helpen bij het bestuur van
het land.
De eerste én tweede stand bekleedden alle belangrijke functies in de kerk, het leger en het bestuur.
Minder dan 2% van de bevolking hoorde bij de eerste en tweede stand.
3. Derde stand: burgers en boeren. Deze 3e stand kende drie lagen:
a. Rijke burgers: kooplieden, rechters en bankiers
b. Ambachtslieden en winkeliers (woonden in de steden)
c. Arme loonarbeiders (in de steden) en boeren op het platteland.
Verschillen binnen de derde stand waren groot, maar niemand kon een machtige positie krijgen in
het bestuur of in het leger.
De eerste en tweede stand hadden allerlei voorrechten: privileges genoemd. Ze hoefden geen
belasting te betalen en hadden hun eigen rechtbank. Ze hadden van vroeger uit veel grond waarop
boeren één of meer dagen per week gratis moesten werken (herendiensten).
Mensen uit de derde stand moesten wel belasting betalen en kregen strengere straffen bij misdaden.
Belasting betalen veroorzaakte soms grote problemen: als de belasting op voedsel werd verhoogd
dan konden ze voedsel moeilijk betalen. Rijkere burgers uit de derde stand konden dan nog wel de
belasting betalen, maar vonden het oneerlijk dat ze niets te vertellen hadden in het bestuur.
Aan het einde van de 17e eeuw had de koning van Frankrijk (Lodewijk de 16 e) nog altijd de absolute
macht. Hij regeerde vanuit paleis Versailles en kreeg hulp van geestelijkheid en adel bij het bestuur.
Dit werd later ancien régime genoemd.
Koning Lodewijk de 16e was in grote problemen omdat zijn voorgangers veel geld hadden uitgegeven
aan oorlog voeren. De schulden waren hoog en het land kon de rente bijna niet meer betalen.
Belastingen verhogen kon bijna niet meer, die waren al heel hoog. Lodewijk 16 e wilde het
belastingstelsel daarom veranderen en riep voor het eerst in 175 jaar de Staten-Generaal bij elkaar:
een vergadering van alle drie de standen bij elkaar. Elke stand koos een afgevaardigde. Leden van de
1
, derde stand hoopten natuurlijk op verbetering van hun situatie. Voordat de Staten-Generaal in mei
1789 bij elkaar kwamen was er helaas al ruzie tussen de standen….
Paragraaf 3 De Verlichting
Begrippen
Verlichting Periode waarin geloof en traditie plaatsmaken voor logische en verstandelijke
redeneringen. Verlichte burgers waren kritisch over kerk, bestuur en samenleving en
wilden deze verbeteren.
Scheiding van de machten
Door Montesquieu bedachte verdeling van de bestuurlijke macht in drie delen:
1. De macht om wetten te maken (volksvertegenwoordiging)
2. De macht om wetten uit te voeren (regering)
3. De macht om straffen te geven (rechters)
Censuur Verbod door de regering op het openbaar maken van bijvoorbeeld teksten, toneel-
en muziekstukken.
Publieke opinie
De mening van het grootste deel van de bevolking.
Kernvragen
1. Leg uit dat de Verlichting een nieuwe manier van denken was over bestuur en samenleving.
Rond 1650 begint De Verlichting en mensen gingen meer vertrouwen op hun verstand, ook als
gevolg van uitvindingen en ontdekkingen. Voorheen was de samenleving gebaseerd op traditie
en geloof. Verlichte denkers zochten logische verklaringen voor bijvoorbeeld rampen (en dat het
dus geen straf van God was). Onderwijs vonden ze erg belangrijk. Verlichte denkers vonden dat
alle mensen vrij en gelijk geboren worden. Ze hadden veel kritiek op het geloof; er was geen
wetenschappelijk bewijs te vinden waarmee geloof kon worden aangetoond. Toch mocht
iedereen geloven, ook in iets anders dan de kerk voorschreef.
Ze hadden ook kritiek op de standensamenleving en het absolutisme dat tot machtsmisbruik
leidde. Verlichte denkers vonden dat burgers invloed moesten hebben op het bestuur. De manier
waarop, daarover verschilden ze van mening:
- Locke vond dat het volk in opstand mocht komen tegen de koning, als rechten van burgers
niet goed werden beschermd;
- Rousseau vond dat de koning niet de macht moest hebben, maar het volk zelf (democratie);
- Montesquieu stelde een scheiding der machten voor om machtsmisbruik door de koning te
kunnen voorkomen:
o Wetgevende macht: parlement maakt wetten;
o Uitvoerende macht: koning en de regering voeren de wetten uit
o Rechtsprekende macht: rechters – voor het leven benoemd – geven straffen als
burgers, koning of regering zich niet aan wetten houdt
De mening van de koning en de kerk was niet langer allesbepalend. De tijd was rijp voor grote
veranderingen in de samenleving.
2. Wat vonden verlichte denkers niet goed aan de standensamenleving en het bestuur van
Frankrijk in de Republiek?
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller liesbethmeester17. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.