Deze samenvatting houdt de uitwerking van de leerdoelen omtrent het vak Overheid & Economie in. De leerdoelen die aanbod komen zijn:
• Het kunnen analyseren van de rol van de overheid in het economisch proces;
• Het verkrijgen van inzicht in de wijze van besluitvorming in de collectieve sec...
• Het kunnen analyseren van de rol van de overheid in het economisch proces
Er zijn twee visies op de rol van de overheid in de economie:
1. Neoliberaal/ kapitalistisch
• Hayek
• Minimale overheidsbemoeienis met de economie, de markt moet vrijgelaten worden.
• Marktmechanisme → Systeem regelt zichzelf en overheid moet met zijn tengels er vanaf blijven.
o Boodschappen doen: als je geen geld hebt koop je een goedkoper merk of dat ene
product niet.
o Door private bedrijven.
o Wanneer werken markten optimaal?
o Maximale concurrentie → veel aanbieders en veel vragers
▪ Volledig transparant → iedereen heeft dezelfde en volledige informatie
▪ Homogeniteit product → de koper kijkt alleen naar de prijs
▪ Het prijsmechanisme zorgt voor evenwicht op de markt vraag = aanbod. Er is
consumentensoevereiniteit.
o 2 redenen waarom marktwerking negatief is:
1. Ongelijkheid hoe meer je kan kopen hoe belangrijker het wordt om geld te hebben.
2. Waardevolle dingen worden minder waardevol, het ondermijnen van waarden.
• Korte termijn winst
• Aandeelhouders
• Minimaal overheidsingrijpen
• Angelsaksisch model
2. Sociaal democratisch
• Keynes
• De overheid beïnvloedt de economie op anticyclische wijze.
• Budgetmechanisme →het besluitvormingsproces waarbij wordt vastgesteld welke taken de
overheid zal uitvoeren en hoeveel daarvoor mag worden uitgegeven.
o VB: collegegeld → we betalen veel minder dan wat het werkelijk kost.
• Wetgeving aan te passen, werkgelegenheid projecten, belasting aanpassen zodat de economie
wordt geholpen
• Lange termijn
• Aandacht voor alle stakeholders
• Wel overheidsingrijpen
• Rijnlands model
Overheidsbemoeienis
De 3 functies van overheidsingrijpen:
1. Stabilisatiefunctie
• Beïnvloeden van de conjuncturele ontwikkeling.
• De schommelingen in het niveau van de economische bedrijvigheid (de conjunctuurcyclus) te
dempen → stabiele conjunctuur.
o Hoogconjunctuur → perioden waarin de economie op volle toeren draait.
o Laagconjunctuur → perioden waarin de bestedingen het tijdelijk laten afweten.
▪ Recessie → de economie krimpt in twee opeenvolgende kwartalen.
o Overheid zorgt ervoor dat de groene lijn omhoog blijft gaan.
o Innovatie, leren, geld geven aan durfkapitaal
2. Allocatiefunctie
• Beïnvloeden van de nationale productie en de manier waarop die tot stand komt.
, • De overheid neemt maatregelen met gevolgen voor de samenstelling van de nationale productie
en de manier waarop die tot stand komt.
o Vb: Overheid oefent invloed uit op productie en consumptie (levering van collectieve
goederen; regelingen)
• Zelf produceren: leger in dienst, afsluitdijk aanleggen, accijns op schadelijke stoffen
3. Verdelingsfunctie
• Beïnvloedden van de verdeling van inkomens en vermogens.
• De overheid wil invloed uitoefenen op de verdeling van inkomens en vermogens.
• Progressief belastingstelsel
• Studiefinanciering → je geeft mensen instrumenten om kennis te vergroten/ 1/6 waarde betalen
Waarom bemoeit de overheid zich met markten?
• Paternalisme → politici menen dat de burgers hun belang bij bepaalde voorzieningen
onderschatten.
o Hierdoor sprake van bemoeigoederen/ bevoogding van de overheid:
▪ Gebruik wordt verplicht gesteld: leerplichtig onderwijs, deelneming aan sociale
verzekeringen.
▪ Goederen worden gratis dan wel tegen gereduceerde prijs verstrekt:
basisonderwijs, klassieke concerten.
▪ Gebruik van schadelijke goederen afremmen: voorlichting, regulering, opleggen
van hoge heffingen en het verbieden van bepaalde goederen
• Marktimperfecties: hierdoor wordt geen Pareto-optimum bereikt.
o Pareto-optimum → mensen gaan onderling transacties aan om zodat sommigen
voordeel bij hebben, zonder dat anderen daarvan nadeel ondervinden.
o Marktimperfecties zijn:
▪ Collectieve goederen worden niet geproduceerd;
• Zuiver collectieve goederen → sommige goederen worden niet
geproduceerd, tenzij de overheid de voortbrenging ervan organiseert.
o twee kernmerken eigenschappen:
1. Non-exclusiviteit → het is onmogelijk om individuen uit te
sluiten van het gebruik.
2. Non-rivaliteit → profijt gaat niet ten koste van het profijt van
anderen.
o Vb: openbaar bestuur, dijken, zeeweringen, de nationale
defensie, straatverlichting en zuivere lucht.
▪ Machtposities (marktmacht);
• Wordt bestreden via het mededingingsbeleid of door maximumprijzen in
te stellen.
▪ Asymmetrische informatie;
▪ Onevenredige hoge kosten;
▪ Externe effecten;
▪ Schaalvoordelen;
▪ Tekortkomingen van de verzekeringsmarkt.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dunyavanzanten. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.55. You're not tied to anything after your purchase.
