, Hoorcollege 7 - Normaal of niet-normaal
★ Normale gehechtheid
Gehechtheid niet alleen bij de mens: processen die lijken op de gehechtheid bij veel diersoorten:
- Vooral bij zoogdieren, maar ook bij vogelsoorten kennen we het verschijnsel inprenting
- Als ganzen uit het ei kruipen volgen ze eerst de bewegende persoon die zij zien. Voor hen is
dit ‘levenslang’ moeder → dit noem je ook wel
kritische periode
Kenmerken in de normale ontwikkeling:
- Gericht op de hechtingspersoon
- De relatie is duurzaam (bij weinig mensen)
- De relatie is emotioneel geladen
- Verlangen nabijheid en contact naar
hechtingspersoon
- Verbreking van contact → verdriet en of boosheid
- Troost bij verdriet en pijn wordt bij voorkeur bij deze
persoon gezocht
Voorwaarden voor ontstaan van gehechtheidsrelatie:
- Kind is van nature tot hechtingsgedrag geneigd maar het ontstaan hangt af van de manier
waarop de volwassene handelt
- De relatie is persoonsgebonden en heeft als kenmerk dat het kind liefde en leiding krijgt
- Het effect is vertrouwen in zichzelf en in de ander (basic trust)
Ontstaan van gehechtheid
- Is vooral afhankelijk van kenmerken van de opvoeder:
- Sensitiviteit → signalen van het kind opvangen
- Responsiviteit → handelen
- Continuïteit en regelmatig gedrag
- Ook kenmerken van het kind kunnen een rol spelen:
- Makkelijk te troosten, vrolijk en aantrekkelijk
Ontwikkeling van gehechtheid en leeftijd
● Vóór de geboorte
○ Al tijdens de zwangerschap ontstaan er bij ouders gevoelens
○ Dit wordt gestimuleerd door tekens van leven van het ongeboren kind
● Na de geboorte
○ In de eerste maanden nog geen gehechtheid aan de ouders → elke vriendelijke en
responsieve volwassene kan het kind troosten, voeden en verzorgen
○ Tussen 6 en 9 maanden duidelijke gehechtheid → er ontstaat een gehechtheids
netwerk en daarbinnen een hiërarchie in de relatie
○ Na 2 jaar: gehechtheid gaat meer cognitieve kenmerken krijgen → intern
werkmodel
Het ontstaan van gehechtheid als voorbeeld van een ontwikkelingsopgave
Het idee is: elke levensperiode wordt gekenmerkt door bepaalde ontwikkelingsopgave voor het
kind. Het niet goed volbrengen van ontwikkelingsopgave vergroot de kans dat toekomstige
opgaven ook niet goed volbracht worden.
Gehechtheid: bij onveilige gehechtheid heeft deze persoon later in zijn leven meer moeite met het
aangaan van veilige en warme relaties. Met partner, maar bijvoorbeeld ook met eigen kinderen.
2
, ★ Indeling gehechtheid
● Gehechtheidsrelatie die een vorm van organisatie kennen
○ De opvoedingssituatie is voor het kind voorspelbaar
○ Het heeft geleerd zich zo te gedrag dat het gevoel van veiligheid wordt
vergroot en gevoel van teleurstelling of stress verkleind wordt
○ Veilige en onveilige gehechtheid (ambivalente en vermijdende
gehechtheid)
● Gehechtheidsrelaties waarbij elke vorm van organisatie en coherentie ontbreekt
○ De opvoedingssituatie is onvoorspelbaar en chaotisch
○ Kind weet niet hoe hij daarop moet reageren
○ Gedesorganiseerde gehechtheid
Ainsworth onderscheidde drie vormen van gehechtheid en bij het onderscheiden van de vier
vormen zijn twee dimensies van balang:
1. Gehechtheidsgedrag versus exploratie
2. Communicatie tussen kind en gehechtheidspersoon
Vier types gehechtheid:
● Veilige hechting (65%)
○ Snel weer neiging tot exploreren
○ Weinig vermijding, troostbaar
○ Goede balans tussen contact zoeken en zelfstandig erop uit gaan
○ Sensitieve en responsieve ouders die de signalen van kind goed waarnemen en
reageren, ze zijn voor het kind voorspelbaar en betrouwbaar
● Onveilige: vermijdend (15%)
○ Te veel exploratie, verkennen omgeving
○ Actief vermijden verzorger bij terugkeer
○ Kind richt op bijv. speelgoed om teleurstelling te voorkomen
● Onveilig: ambivalent (10%)
○ Weinig exploratie
○ Aanklampen en afweren, moeilijk troostbaar
● Gedesorganiseerde gehechtheid (15%)
○ Geen strategie
○ Gedrag is doelloos en tegenstrijdig
○ Ouders zijn onvoorspelbaar en angstaanjagend voor kind
Gehechtheidsrelaties:
- Bieden het kind bescherming tegen gevaar en geven een gevoel van emotionele zekerheid
- Gehechtheidsgedrag van kind is contact en nabijheid zoeken bij iemand die sterker
is
- Gevaar of verstoring van de gehechtheidsrelatie zullen leiden tot
gehechtheidsgedrag (vb: aanklampen van jonge kinderen)
- Een kind kan met elk van beide ouders een verschillende gehechtheidsrelatie hebben
- Advies: met beoordelen, moet je altijd kijken naar de relatie tussen ouder en kind
- Kwaliteit van de zorg die het kind wordt geboden leidt tot veilige of onveilige hechting
- De gehechtheidsrelatie beïnvloedt het ontwikkelingstraject van het kind
- Niet deterministisch, vergroot of verkleint de kansen op een gezonde ontwikkeling
- Onveilige hechting is geen stoornis en geen garantie voor niet krijgen van een
stoornis
- Vroege gehechtheidsrelaties worden geïnternaliseerd en zijn van invloed op verwachtingen
over andere belangrijke relaties
- Interne werkmodel → jouw gedachten etc over relaties en anderen
3
, - Model is niet statisch, maar verandert als de ervaringen met relaties ook
veranderen
- Gehechtheid is belangrijk maar niet gelijk aan de gehele ouder-kindrelatie
- Advies voor de praktijk: onderzoek ook andere aspecten van de relatie zoals → kind
onderrichten en disciplineren, lichamelijke behoefte kind etc
★ Hechting en opvoedersgedrag
● Acceptatie versus afwijzing
○ Balans tussen negatieve en positieve gevoelens
○ Tevredenheid en bevrediging die de opvoeder ervaart in zijn rol
● Samenwerking en bemoeienis
○ Te veel bemoeien en controleren van de baby versus samenwerken
● Bereikbaarheid en negeren
○ Psychologische toegankelijkheid van opvoeder in relatie tot behoeften v/h
kind
● Gebrek aan emotionele expressie
● Rigiditeit: compulsief of perfectionistisch
★ Stadia in zelforganisatie
1. Fysieke zelforganisatie
● Ontwikkeling van zenuwstelsel: het kind is in staat om geleidelijk lichamelijke
patronen te stabiliseren (waken/slapen, ademhaling, aandacht richten)
Hechtingopgave = basis hechting (0-6 maanden)
● Contact en ervaringen geven emoties bij het kind
○ Gebrekkige basishechting → geen grenzen tussen kind en omgeving: kind
leeft van moment tot moment en kan niet anticiperen op gedrag en
situaties
2. Sensorische organisatie
● Organiseren van zintuiglijke indrukken in betekenisvolle, herkenbare eenheden
○ Combineren van indrukken (beeld moeder)
○ Focussen en concentreren
○ Deel / geheel kunnen onderscheiden
○ Perspectief zien (empathie)
Hechtingsopgave = grens constantie (6-12 maanden)
● Leren omgaan met angst
○ Angst voor vreemden
○ Besef dat moeder even weg kan gaan → kind leert hiermee omgaan
● Tekort aan zorg in deze fase: kind kan geen beeld vormen van de ander, kinderen
beschouwen je als super goed of superslecht
3. Sensomotorische organisatie
● Doelgericht handelen en bewegen
● Automatische piloot en coördinatie
● Sensomotorische constantie is de vaardigheid om waarnemen en handelen te
integreren (verband tussen jezelf en de omgeving)
4. Persoonlijkheidsorganisatie (Vanaf 2 jaar)
● Eenvoudige opdrachten begrijpen, gedrag aanpassen
● Oefenen met plannen
● Omgaan met frustratie: hulp is nog nodig
● Constantie van persoonlijkheid biedt de mogelijkheid om een interne dialoog aan te
gaan en daardoor emotionele conflicten op te lossen
Hechtingsopgave = verinnerlijking van constantie en identiteit (12-36 maanden)
● Verinnerlijkt de emoties en morele attitudes van de ouders
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller indybrasser. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.49. You're not tied to anything after your purchase.