Oriëntatie op Geschiedenis – basisboek voor de vakdocent Hoofdstuk 5
Hoofdstuk 5 – De tijd van ontdekkers en hervormers
1 – De Renaissance
Door de groeiende economie ontstonden in Europa vanaf de 11 de eeuw enkele verstedelijkte
gebieden. Hier ontwikkelde zich een burgerlijke cultuur. De architectuur en de kunst kwamen op een
nieuw hoogtepunt in Italië. De klassieke kunst was weer tot leven gekomen (=renaissance). Ook op
het gebied van letteren ontstond er een vernieuwing en nabootsing van de klassieke oudheid. Sinds
de 19de eeuw wordt deze stroming humanisme genoemd. Er was sprake van een nieuw mens- en
wereldbeeld. Volgens de humanisten was er een duidelijke scheiding tussen de middeleeuwen en de
nieuwe tijd, maar dit is daadwerkelijk geleidelijk gelopen. Tijdens de middeleeuwen werd de
klassieke oudheid ook al hoog gehouden. De humanisten zagen een kloof tussen hun wereld/de
klassieke oudheid en de ‘donkere eeuwen’. Het woord middeleeuwen hebben we aan hen te danken.
Michelangelo was de grootste kunstenaar aller tijden. Hij was niet alleen schilder, maar ook
beeldhouder en architect. Hij werd niet langer gezien als ambachtslied maar als ‘kunstenaar’, dit was
een nieuw verschijnsel. Het doel van kunst was niet alleen vermaak, maar ook om dichter bij de
volmaaktheid van de mens en de wereld te komen. Dat was de taak die God de mensen had
opgedragen. De zoektocht naar de verborgen schoonheid van de schepping leidde tot een nieuwe
kunststijl, geschilderde en gebeeldhouwde figuren kregen een ideale lichaamsbouw. Uiteindelijk
verplaatste het centrum van de renaissancekunst zich van Florence naar Rome. Dit kwam door de
renaissancepausen en het christelijke geloof, het bouwen van nieuwe kerken. De veelzijdigheid van
Michelangelo was kenmerkend voor de grote renaissancekunstenaars. Het ideaal van veelzijdig zijn
komt voortuit uomo universale (=universele mens).
De mensen die klassieke geschriften bestudeerde, bewonderen en erover schreven, worden
humanisten genoemd. Plato was een bekende filosoof die in deze tijd vooraan stond bij de diepere
verkenning van de klassieke wereld. Cicero’s overtuiging dat iedere onderlegde man actief betrokken
moest zijn bij de politiek van de stad werd algemeen gedeeld (= burgerlijke humanisme). Ze keken
niet langer naar de klassieke oudheid maar vanuit de klassieke oudheid, het ‘hoogste doel’ van
cultuur en wetenschap was de mens beter en completer maken. Dankzij de uitvinding van de
boekdrukkunst in 1450 konden originele werken uit de oudheid makkelijke verspreid worden.
De grootste en beroemdste humanist van zijn tijd was Erasmus van Rotterdam. Erasmus wilde de
katholieke kerk met behulp van de humanistische methode hervormen. Hij vond dat veel kerkleiders
hebzuchtig en immoreel waren. Er was veel veranderd in het christendom waardoor de mensen
waren afgedwaald van het ware christendom. Noord-Europese humanisten wilde de katholieke kerk
hervormen door de vroegste christelijke geschriften te onderzoeken en deze in hun zuivere
oorsprong te publiceren. Dit christelijke humanisme is de een van de belangrijkste bronnen van de
protestantse Reformatie.
Tijdens de Renaissance werd het klassieke erfgoed in zijn volle breedte opgenomen in de
middeleeuwse levensbeschouwing van de stedelijke elite. Dit leidde tot een andere beleving van
religie, kunst en natuur en tot nieuwe gedachten over menselijke idealen. Het humanisme is een
brug naar de Reformatie. Wat uiteindelijk zorgde voor de breuk binnen het christendom met als
gevolg vervolgingen en godsdienstoorlogen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annevgils. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.15. You're not tied to anything after your purchase.