Het is een uitgebreide samenvatting van geschiedenis over de hoofdstukken 6 t/m 10, zelf haalde ik met deze samenvatting een 7.6. Het is uit het geschiedenis boek feniks, maar de stof is hetzelfde als in de rest van de geschiedenis boeken. Hierin worden de Kenmerkende Aspecten (KA's) uitgebreid beh...
23: Het streven vorsten naar absolute macht
24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de
Nederlandse Republiek
25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van de wereldeconomie
26: De wetenschappelijke revolutie
Paragraaf 6.1 Over zeeën en oceanen
24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de
Nederlandse Republiek
25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van de wereldeconomie
Moedernegoti e en stapelmarkt
15e eeuw: problemen in de landbouw in de Nederlanden
- Boeren konden door verzakking van de akkers geen graan verbouwen -> specialisatie in
veeteelt, omdat deze hier wel kon leven (vlees-boter-kaas)
- Graan (en later ook andere producten) werd goedkoop ingevoerd vanuit het Oostzeegebied
Moedernegotie: Graanhandel vanuit de gebieden aan de Oostzee.
Amsterdam werd het centrum van de handel -> Handelskapitalisme (handeldrijven met als doel
winst te maken)
1585: val van Antwerpen: Antwerpen wordt bezet door de Spanjaarden en de opstandelingen sluiten
toegang tot de Schelde af.
- Haven Antwerpen niet bereikbaar
- Handelaren verplaatsen zich naar Amsterdam
Handelaren brachten goederen uit heel Europa om in Amsterdam tegen een hoge prijs te verkopen.
Amsterdam groeide uit tot de belangrijkste stapelmarkt (Stad, meestal een haven, waar
handelsgoederen worden opgeslagen in afwachting van tekorten en hogere prijzen elders) in Europa.
Handelscompagnieën
De winsten uit de moedernegotie werden geïnvesteerd in handelscompagnieën.
• Door gezamenlijk te investeren in een onderneming delen handelaren investeringen,
risico’s en winsten.
• Cornelis Houtman ging met de ‘Eerste Schipvaart’ naar Azië, dit was niet een heel groot
succes.
• Door de vele handel in Amsterdam kwam er meer inkomen.
• Groeiende rijkdom zorgde voor een betere economie waardoor steeds meer
verschillende handelscompagnieën naar Azië gingen.
1
, • Er was grote concurrentie
• Hierdoor steeg de inkoopprijs en daalde de verkoopprijs.
• De oplossing: In 1602 werd alles samengevoegd tot de VOC (Verenigde Oost-Indische
Compagnie.
Het doel: Winst maken (=handelskapitalisme)
VOC en WIC
VOC opgericht in 1602 in opdracht van Staten-Generaal (Johan van Oldenbarnevelt) met een
handelsmonopolie op Azië (was een idee vanuit de Staten-Generaal):
- Samenwerkingsverband tussen kooplieden uit Holland en Zeeland.
- Kapitaal wordt bijeengebracht door aandelen (uitkeren dividend).
Rechten van de VOC:
- Bezat Nederlands monopolie op Azië handel
- Recht om verdragen te sluiten met lokale vorsten
- Recht om forten te bouwen
- Recht om oorlog te voeren
- Recht om veroverde gebieden te besturen
Door de komst van de VOC, nam de werkgelegenheid en de scheepvaart toe. Frankrijk en Engeland
hadden soort gelijken compagnieën en met z’n drieën streden ze fel tegen elkaar.
1621: Oprichting West indische Compagnie (WIC).
• Handelsbedrijf met het monopolie op West-Afrika en Amerika.
• Actief in de Trans-Atlantische Driehoekshandel en had ook een politiek doel
• Het bekendste succes was de verovering van de Spaanse zilvervloot door Piet Hein.
• Er werd ook tabak en suiker meegenomen vanuit Amerika
De vijand Spanje economische schade toebrengen door schepen te kapen.
De handel verbond verschillende werelddelen aan elkaar =wereldeconomie.
Paragraaf 6.2 Om de macht
23: Het streven vorsten naar absolute macht
24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de
Nederlandse Republiek
Staten-Generaal en Gewestelijke Staten
In 1588 besloot de Staten-Generaal geen nieuwe landsheer te zoeken, maar kwam de Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden. De republiek werd bestuurd door regenten, vooral mensen uit rijke
handelsfamilies. De macht was verdeeld tussen de Gewestelijke Staten en de Staten-Generaal. De
Staten-Generaal bepaalde het buitenlandbeleid en verdedigde het land. Ook bestuurde zij Drenthe
en de Generaliteitslanden, dit zijn de gebieden in het zuiden die waren veroverd door de succesrijke
stadhouder Maurits en Frederik Hendrik. In de Staten-Generaal zaten de bazen van de Gewestelijke
staten.
2
,Elk gewest mocht zelf bepalen hoe dat gewest geregeerd werd en welk geloof en belastingstelsel er
werd gehandhaafd. In de meeste gewesten was het prostatisme, je mocht dan wel in het katholiek
geloven maar dit werd niet getolereerd.
Stadhouder en raadspensionaris
In de republiek hadden de stadhouder en de raadspensionaris de meeste macht. De Gewestelijke
Staten van elk gewest konden een stadhouder benoemen, er waren twee stadhouders in de
republiek:
- Stadhouder 1: Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland en Overijssel
- Stadhouder 2: Friesland, Groningen en Drenthe
De stadhouders waren altijd afkomstig uit de familie Van Oranje. Stadhouders waren
opperbevelhebber van het leger in de republiek. De raadspensionaris was de woordvoerder
van Holland in de Staten-Generaal, omdat de Republiek veel geld had was deze machtig.
Het twaalfj arig Bestand
Er ontstonden twee groepen in de Republiek:
- Oranjegezinden: onder leiding van stadhouder Maurits, hij wilde de oorlog met Spanje
voortzetten, zodat er meer werk en inkomsten waren, hij zou hier van profiteren ook door de
handel met oorlogsproducten.
- Staatsgezinden: Wilde vrede met Spanje, dat was beter voor de handel. VOB (van
Oldenbarnevelt) regeerde deze groep.
VOB ging naar de Staten-Generaal en kreeg een meerderheid voor vredesonderhandelingen met
Spanje -> Het twaalf jarig bestand (1609): wapensteeldstand tussen Spanje en de Republiek, hierdoor
kon de handel weer ongestoord doorgaan.
In deze periode kreeg de Republiek een godsdienstig meningsverschil er kwamen twee groepen
calvinisten:
- De gematigden (Staatsgezind): VOB koos voor deze kant en gaf steden het recht om soldaten
in te huren om rust te handhaven en vrijheid te behouden.
- De orthodoxen (Oranjegezind): Maurits koos voor deze partij.
Omdat VOB zijn steden wilde beschermen en het privilege gaf om zich te verdedigen, zag Maurits
dit als een ondermijning van zijn gezag als legerbevelhebber en liet hij VOB oppakken voor
landverraad en werd hij onthoofd (1619). Na deze rechtszaak kregen de gematigde een
ondergeschikte positie waar de orthodoxen de macht hadden, waardoor gematigde dominees
hun plek verlaten.
De Vrede van Münster
1621: hervatting van de oorlog tegen Spanje ondanks discussie in de Republiek.
3
, Het lukte Spanje niet de Republiek te veroveren. In 1646 begonnen beide partijen met
vredesbesprekingen. Twee jaar later was er vrede gesloten: de Vrede van Münster, hier erkende alle
Europese staten de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden als een soevereine staat.
Stadhouder Frederik Hendrik was gestorven kwam er een nieuwe stadhouder, Willem II en toen deze
stierf hadden ze geen stadhouder meer nodig, omdat een legerleider niet meer nodig was.
Absoluti sme in Frankrijk
Lodewijk XIV gaf Frankrijk een vorm van absolutisme -> Staatsvorm waarbij de koning of keizer alle
macht in handen heeft. Hij bepaalde alles zelf en veel dachten dat hij de macht van god had
gekregen: droit divin. Lodewijk voerde vele oorlogen en bouwde Versailles om te laten zien hoe
groot hij was. Hij had Colbert benoemt tot minister van financiën, handel en nijverheid, volgens
Colbert moest er een importheffing komen vanuit Frankrijk zodat andere landen moeilijker handel
konden drijven -> mercantilisme (handelspolitiek die erop gericht is om zoveel mogelijk te
exporteren en zo min mogelijk te importeren), dit zou volgens Colbert voor Frankrijk een betere
welvaart maken.
Lodewijk vond ook dat hij macht had over de godsdienst van zijn onderdanen en beëindigde het Edict
van Nantes (hugenoten (Franse calvinisten) hadden hiermee recht op godsdienstvrijheid gekregen),
hij vond dat iedereen katholiek moest zijn. Hugenoten kregen de keuze om te bekeren of om weg te
gaan. Vele gingen naar de Republiek waardoor er bij Frankrijk een geldprobleem kwam, omdat veel
van deze belangrijk werk deden. De belastingen in Frankrijk werden hoger.
Het rampjaar
1672: Rampjaar voor de Republiek: Frankrijk, Engeland en bisdommen Keulen en Münster vallen de
Republiek binnen. De zilvervloot van Michiel de Ruyter heeft een aantal overwinningen gemaakt op
zee, maar op het land waren er al delen ingenomen. Het landleger was verwaarloosd omdat er geen
stadhouder was en later werd Willem III alsnog aangesteld als stadhouder. Hij bedacht om het
gewest Holland onder water te zetten waardoor de Fransen Holland niet konden veroveren en dit
werkte. Johan de Witt was volgens vele schulden aan de eerste verovering waardoor hij en zijn broer
vermoord waren.
Na het rampjaar werd er nog steeds gevochten tegen Lodewijk, hij sloot bondgenootschappen, maar
dit kostte veel geld en de belastingen gingen omhoog waardoor de Goude Eeuw bijna was afgelopen
en Engeland had nu de leiding in de wereldhandel.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annedebie. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.59. You're not tied to anything after your purchase.
