Persoonlijkheidsleer
College 1
Persoonlijkheid: totaal eigenschappen, karaktertrekken, overtuigingen, gedragingen dat mens
tot uniek individu maakt
Definitie: Een verzameling psychologische kenmerken (eigenschappen, attituden etc.) en
mechanismen (cognitieve processen) in het individu die georganiseerd zijn (samenhangen en
dynamisch gestuurd) en relatief stabiel zijn en die zijn/haar interacties (perceptie, selectie,
evocatie en manipulatie) met en aanpassingen aan de intrapsychische, fysieke en sociale
buitenwereld beïnvloeden.
Persoonlijkheid op 3 niveaus
1. Menselijke aard: kenmerken voor de soort mens
2. Individuele en groepsverschillen: tussen mensen/groepen
3. Individuele uniekheid: bijv. iemands persoonlijke manier uiten genegenheid
6 domeinen
1. Dispostionele: basale eigenschappen
2. Biologische: genetische, psychofysiologische evolutionair
3. Intrapsychische: mentale processen
4. Cognitief-experientiële: cognities en subjectieve ervaringen
5. Sociale en culture: wederzijdse beïnvloeding
6. Aanpassings-: gezondheid en psychopathologie
Standaarden beoordelen persoonlijkheidstheorieën
- Volledigheid: hoeveelheid fenomenen en observaties m.b.t. persoonlijkheid verklaren
- Heuristische waarde: kader voor nieuwe bevindingen
- Toetsbaarheid: voorspellingen voor empirische toetsing?
- Verenigbaarheid en integratie met andere kennis:
- Zuinigheid: compactheid, weinig aannamen
,Skinner: Onderzoeken persoonlijkheid
- Persoonlijkheid: resultaat bekrachtigingsgeschiedenis
- Verschillen → unieke geschiedenis bekrachtigende consequenties op gedrag
- Veranderen persoonlijkheid door veranderen omgeving/maatschappij
Meten van persoonlijkheid: bronnen
- Zelfrapportage: vragenlijst
- Observaties: bekenden of getrainde onderzoekers
- Gestandaardiseerde testen: apparaten, vragenlijst, projectieve technieken
- Levenskenmerken – publiek beschikbaar: bijv., trouwen, kinderen etc.
Typeren theorieën:
- Elkaar uitsluiten versus aanvullende
- Ontwikkelingstheorie vs. Non-ontwikkelingstheorie
- Stadium theorie vs. Continue ontwikkelingstheorie
- Voornamelijk beschrijvend vs. Verklarend
- Stabiliteit vs. Veranderlijkheid
Theorie die behandeld zullen worden:
,Relevantie
- Theorieën over (ontwikkeling) kenmerken individu en mechanisme die ten grondslag
liggen aan ontwikkeling → helpen gedrag voorspellen en aangrijpingspunten voor
interventie
- Persoonlijkheidstrekken ouders = relevante contextfactor → voorspellen
opvoedingsgedrag en aandachtspunt in communicatie en ouder-gerichte interventies
Psychoanalytische theorie (Freud) 1856-1939
Psychoanalyse:
- Onbewuste invloeden – irrationeel gedrag (heuristische waarde) (mensen hebben ook
instincten en mensen lijken misschien meer op dieren dan we denken)
- Psychoseksuele ontwikkeling (de geestelijke ontwikkeling ook een seksuele
ontwikkeling, gedrag gestuurd door voortplanting → rivaliteit)
Structurele opbouw persoonlijkheid:
1. Id
a. Primitieve, biologische impulsen (seks & agressie)
b. Levensenergie: libido
c. pleasure principle
2. Ego
a. Realistisch, reguleert Id en Superego
b. Reality principle
3. Superego
a. Geïnternaliseerde normen en ideale-ik
b. Gewetensfunctie
c. ‘perfectionistisch’
, Ego lost conflicten op tussen Id en Superego → rationalisatie
Evidentie aanname: Ego, Id, Superego gesloten systeem
- Ego – regulatie, zelfcontrole
Hypothese: energie gebruikt voor zelfcontrole is beperkt, raakt op (Ego-depletie)
Freudiaanse verspreking: gevolg van iets wat je onaangenaam vindt vergeten of verspreken →
leggen delen van je onderbewuste bloot.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femkedeboer98. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.42. You're not tied to anything after your purchase.