Summary
samenvatting biologie vwo 4 voelen en gedrag
- Course
- Level
10voorbiologie samenvatting hs 9 gedrag en hs 20 voelen
[Show more]
Seller
Follow
esmeetermaat
Reviews received
Content preview
HOOFDSTUK 20: ZINTUIGENprikkel: signaal buiten lichaam
impuls: elektrisch signaal dat door zenuwcellen wordt aangemaakt
zintuigen: gespecialiseerde organen, zorgen dat prikkel -> impuls wordt omgezet
bevatten receptoren/sensoren: ontvangen + vertalen prikkel in impulsen
- chemische: verandering chemische samenstelling rondom cellen
-> reuk/smaakstoffen, koolstofdioxide, zuurstof, zuren
-> smaakzintuigcellen tong, reukzintuig neus, chemosensoren wand aorta+halsslagader
- mechanische: verandering eigen celvorm
-> mechanische krachten: druk, trilling, trekspanning, bewegingen omringende vloeistof
-> pijn/tast/drukzintuigen huid, bloeddruksensoren wand aorta, rekkingssensoren spieren/pezen
- temperatuur: temperatuurveranderingen
-> warmte/koudezintuigen huid, temperatuurreceptoren centraal zenuwstelsel
- licht/fotosensoren: licht (vorm elektromagnetische straling)
-> ogen
voorwaarden
- adequate prikkel: bepaald soort prikkel waar zintuig gevoelig voor is
- sterker dan prikkeldrempel: minimale waarde van prikkel die bereikt moet worden voor
waarneming
- nog geen gewenning
HET OOR
2 typen mechanische receptoren-> bewegingen hoofd + geluidstrillingen
buiten-: prikkel opvangende deel; oorschelp, uitwendige gehoorgang, trommelvlies
midden-: prikkelgeleidend; (trommel)holte + gehoorbeentjes (hamer, aambeeld, stijgbeugels)
- buis van Eustachius: verbinding trommel+keelholte, regelt luchtdruk middenoor
binnen-: contact middenoor dmv vlies
- slakkenhuis: opgerolde buis + vloeistof + orgaan van corti:
-> stijgbeugel+ovale venster -> trillen vloeistof -> trillen basilair membraan -> binnenste
haar(zintuig)cellen zetten om naar impulsen -> via gehoorzenuw naar centrale zenuwstelsel
- evenwichtszintuig: 3 halvecirkelvormige kanalen gevuld met vocht + gehoorsteentjes
DE NEUS
reukslijmvlies: bevat reukzintuigcellen (chemische receptoren)
-> trilharen
DE TONG
smaakknoppen: groepjes smaakzintuigcellen
-> elk knopje kan alle smaken waarnemen (zout, zoet, bitter, zuur, umami)
proeven -> combinaties voedingsstoffen, ruiken, druk/tast/temperatuursensoren tong
DE HUID
- tastzintuigen -> lichte aanrakingen
- drukzintuigen -> gevoel van duwkracht (trillingen: combi tast+druk)
- warmte- en koudezintuigen -> temperatuursveranderingen
, HET OOG
harde oogrok: dikke stevige witte bindweefsellaag, doorbloed, aanhechtingsplaats (6) oogspieren
- hoornvlies: doorzichtig, sterkere bolling
vaatvlies: goed doorbloed vlies binnenkant oogrok
- bloedvaatjes -> zuurstof + voedingsstoffen
- regenboogvlies (iris): platte gepigmenteerde ring met opening: pupil
- straalvormig lichaam
netvlies: vlies binnenkant vaatvlies
- pigmentlaag; zwarte pigmentkorrels -> absorberen licht
- zintuiglaag + lichtreceptoren (-> licht om in impulsen -> zenuwcellen -> zenuwvezeltjes ->
zenuwbundel/oogzenuw -> blinde vlek: opening in oogbol)
glasachtig lichaam(oogbolruimte): gevuld met heldere gelei substantie -> druk
- lens: bol aan beide kanten, met lensbandjes(:vezeltjes) aan straalvormig lichaam vast
- gele vlek: dunne oppervlakkige zintuiglaag -> scherpst zicht
STAAFJES KEGELTJES
Licht-donker (vertalen als grijs) Kleuren (blauw, groen, rood -> wit)
Lage prikkeldrempel Hogere prikkeldrempel
Randen netvlies - Gele vlek: centrum netvlies (groen, rood)
- Tussen staafjes (blauw)
Meerdere op 1 schakelcel 1 per schakelcel
Pupilreflex: aanpassen pupilgrootte aan het invallend licht
-> veel licht=klein, weinig licht=groot
- radiaal+kringspiertjes
accomodatiereflex: accomoderen: aanpassen lensvorm aan de voorwerpsafstand
- lens: elastisch en bol
-> vergrootglas + omkeerlens: beeld verkleind + omgekeerd
- kring/accomodatiespier in straalvormig lichaam
- Bol: Natuurlijke vorm van de lens
-> Lensbandjes los; straalvormig lichaam aangespannen
- Plat: Aangepaste vorm van de lens
-> Lensbandjes strak; straalvormig lichaam ontspannen
Optisch chiasma: kruising zenuwceluitlopers, beide oogzenuwen verlaten via blinde vlek de oogbol
optisch schorscentrum: verwerkingspunt impulsen oog
stereoscopie: samenvoegen beelden van beide ogen tot 1 beeld
Donkerte-adaptatie: gewenning aan het duister
- rodopsine (pigmentsstof staafjes) snel aangemaakt in donker -> grotere lichtgevoeligheid
- pigmentkorrels trekken terug -> max aantal staafjes geprikkeld
lichtadaptatie: ogen wennen/passen aan te veel licht aan
- grote hoeveelheid fotopigmenten (in kegeltjes) verbruikt + pigmentkorrels max absorberende laag
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller esmeetermaat. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now