,1. Module 1: Rechtsstructuren
1.1. Wat is recht
- 1. Geheel van regels
o Voorschriften (gedragsregels)
o Werking van instellingen
o Procedures om regels af te dwingen
o Procedures om recht te maken en te wijzigen
- 2. Om de maatschappij te ordenen
o Recht is zo oud als de mens
o Recht stuurt het handelen van mensen
o Voordeel van regels = duidelijkheid, ordening, structuur
o Regels bieden een oplossing voor conflicten
o Recht evolueert mee met de samenleving (weerspiegelt een tijdsgeest), is niet statisch
- 3. De regels worden opgelegd door de samenleving
o Samenleving = de wil van het volk (in een democratie) = de overheid
o Recht evolueert mee met de samenleving
o Recht is flexibel
Zie onderdeel 3
- 4. De regels zijn afdwingbaar
o Dubbele betekenis:
o Iemand kan jou verplichten om iets te doen (of niet te doen)
o De overheid kan jou straffen (sanctie opleggen)
o = strafrecht
Zie onderdeel 4
- Rechtsregels
- Andere, bv.
o Religieuze voorschriften
o Moraal of ethiek (‘goed en kwaad’) (‘wenselijk en niet-wenselijk’)
o Etiquette (beleefdheidsregels)
Kan je niet afdwingen
o Spelregels voor sport en spel
Geen recht, niet aan regels van spel houden = spelbederver MAAR niet naar rechtbank
WEL slagen en verwondingen MAAR bij bep. sporten in bep. mate = normaal
o Enz.
Gelijkenis tussen rechtsregels en andere regels
= het gedrag van mensen sturen
Vraag: Waarin verschillen rechtsregels van andere regels?
RECHTSREGELS ANDERE
- Opgelegd door de samenleving (= door overheid) - Opgelegd door bep. groep in de samenleving
- Van toepassing op alle mensen van die - Enkel van toepassing op de leden van die groep
Samenleving Bv. gelovigen, leden, deelnemers …
- Het naleven v/d regels is verplicht en kan - Het naleven v/d regels gebeurt op vrijwillige
w opgelegd via een rechtbank (justitie) basis van sociale controle
1.2. Regels om een samenleving te ordenen
1.2.1. Territorialiteit
1.2.1.1. Grensoverschrijdend recht
Internationaal recht: 2 vormen
- Internationale verdragen tussen landen
o Akkoorden tss landen
o Bv. opvang vluchtelingen
o Maar elk land eigen autonomie, eigen beslissingsrecht
- Internationale verdragen die worden afgesloten via internationale organisaties of bijeenkomsten waar
landen lid van zijn (bv. Verenigde Naties, Raad van Europa, internationale conferenties)
Supranationaal recht: Europese Unie (EU)
- Lidstaten hebben een deel van hun eigen bevoegdheid afgestaan aan de EU zodat de EU eigen recht kan
maken
o Kan beslissingen nemen die van toepassing zijn op 27 lidstaten, beslist boven de landen zelf
1.2.1.2. Nationaal recht
In eigen land: 4 niveaus
- Recht op federaal niveau: 1 grondgebied
o Bv. Coronamaatregelen
- Recht op regionaal niveau: 6 regio’s of deelstaten
o 3 Gemeenschappen
Taal = persoonsgebonden materie
Nederlands, Frans en Duits
Bv. cultuur, onderwijs, media, sport
o 3 Gewesten
Gebied = plaatsgebonden materie
Vlaanderen, Wallonië en Brussel
Bv. Mobiliteit, dierenmileu, toerisme, landbouw
- Recht op provinciaal niveau: 10 provincies
- Recht op lokaal niveau: vele steden en gemeenten
In België gelaagdheid
1.2.2. Inhoud (materie)
Samenleving = heel wat te regelen -> indeling o.b.v. inhoud (WAT)
1.2.2.1. Publiek recht
(Regelt de relatie tss de overheid en de burger en de werking v/d overheid)
= De overheid is rechtstreeks betrokken bij de handeling omwille van:
(Overheid neemt actief deel, speelt belangrijke rol)
- Het ‘algemeen belang’ beschermen (bv. strafrecht, jeugdrecht);
- Een rechtstreeks belang van de overheid (bv. contacten tussen burger en overheid, het innen van
belastingen, de werking van de staat, gerechtelijk recht, taalwetgeving, bescherming mensenrechten …)
- Contacten tussen overheden onderling
Bv. grondwettelijk recht/staatsrecht, administratief recht, milieurecht, fiscaal recht, strafrecht,
publiekrechtelijk procesrecht
1.2.2.2. Privaatrecht
= Regelt interactie/relatie tss burgers (de bescherming van ‘individuele’ belangen).
Bv: Contracten, huwen, erven, … (= ‘burgerlijk’ recht)
Belang van het onderscheid
- Publiek recht is gewichtiger (en vaak ook complexer) dan privaatrecht;
- Publiek recht kent nauwelijks onderhandelingsmarge/grijze zone
o Waar advocaten bv graag op inspelen, vaak bij privaatrecht
Mengvormen
- = Situeert zich tussen publiek en privaatrecht door inmenging van de overheid in wat oorspronkelijk het
privaatrecht was (vaak om zwakke partij te beschermen)
- Bv: gezondheidsrecht, milieurecht, consumentenrecht, economisch recht, …
o Echt iets rond milieu willen doen -> actief beginnen optreden
1.2.3. Combineren
Combineer territorialiteit en inhoud en het plaatje is compleet
- Grensoverschrijdend & nationaal publiek recht;
o Publiek recht binnen en buiten land
o Bv. Werking Verenigde Naties, Verdrag om burgers uit te wisselen tss België en Spanje
- Grensoverschrijdend & nationaal privaatrecht.
o Privaatrecht binnen en buiten land
o Kwesties tss personen van versch nationaliteiten op eventueel versch grondgebieden
o Complexiteit grensoverschrijdens privaatrecht!
Bv. Duiters wijngaard in Frankrijk, maar testament in Denemarken
o Bv. Erkenning Belgisch huwelijk in Ghana, Spanjaard en Braziliaanse huwen in Cambodja, twee
boten botsen, adopties
1.2.4. Strafbaar of niet
Samenleving = is iets strafbaar of is het niet strafbaar?
Wanneer is iets strafbaar?
- Als in de wet staat dat het strafbaar is;“nullum crimen sine lege”
o “Geen misdrijf zonder wet”
- én als de wet de bijhorende straf vermeldt.“nulla poena sine lege”
o “Geen straffen zonder wet”
Voorbeeld: Seksueel grensoverschrijdend gedrag
- Toestemming is cruciaal
o Niet akkoord = strafbaar
o Duidelijk akkoord MET afgesproken stopwoord
Objectieve criteria nodig
- Opzet nodig
o Niet onmiddellijk strafbaar bv. op poep slaan (mag niet maar niet strafbaar)
o Gedraging ALS intentie opzettelijk?
Bv. Begluren persoon onder rok + foto’s nemen = NIET strafbaar WANT ‘voyeurisme’ = enkel strafbaar bij
bloot, naakt of seksuele daad
Strafbaar feit = misdrijf
Strafsancties
- Hoofdstraffen (3):
o Vrijheidsberoving (gevangenisstraf of enkelband)
o Werkstraf
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisebartholomeeusen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.