Geschiedenis samenvatting tijdvak 7 + 8 VWO 5 (met kleine herhaling TV 5+6)
Tentamen 1 2020
Kenmerkend aspecten tijdvak 5
- Het begin van de Europese overzeese expansie
- Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
- De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
- De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had.
- Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat
Kenmerkend aspecten tijdvak 6
- Het streven van vorsten naar absolute macht
- De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht
van de Nederlandse republiek
- Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
- De wetenschappelijke revolutie.
Structuurbegrippen & vaardigheden !
1. Continuïteit en discontinuïteit (abrupte snelle verandering)
2. Het opstellen van een onderzoeksvraag: beschrijvend (wie wat wanneer), verklarend
(waarom), evaluerend (wat vind je ervan)
3. Het geven van verklaringen/oorzaken: bijna altijd meerdere antwoorden en slechts één
aanleiding (de laatste druppel
4. Het onderscheiden van gevolgen: kort en lang, bedoeld en onbedoeld
5. Onderscheid kunnen maken tussen feit en mening
6. Standplaatsgebondenheid: mening van iets hangt af van positie
7. Rol van waardepatronen in het verleden
8. anachronisme
, Tijdvak 7 Pruiken en revoluties
Paragraaf 7.1 De verlichting 1715-1798
Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving:
godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
In de 17e eeuw ontstond er een groot optimisme om met het verstand alles te begrijpen en te
verbeteren door wetenschappelijke ontdekkingen. Dit volgde op de wetenschappelijke revolutie in
de 17e eeuw. In de 18e eeuw werd alles onderwerp van kritisch onderzoek ook bijvoorbeeld
godsdienst, politiek, sociale verhoudingen en de economie. De verlichte denkers beweerden dat er
een eind kwam aan de duistere tijd.
Verlichting: Het idee dat je met rationeel denken het leven op aarde beter kunt maken en
maatschappelijke problemen kan oplossen.
- Optimistisch tov de toekomst
- Vrijheid speelt cruciale rol
- Verstand gebruiken
Oorzaken van de verlichting:
1. Ontdekkingsreizen en nieuwe inzichten die kennis van de bijbel in twijfel trokken
2. Humanisme van de Renaissance leidde tot kritische tekstanalyse
3. Nieuwe praktische uitvinden en technieken bij ambachten (scheepvaart, mijnbouw)
4. Nieuwe methoden om tot kennis te komen- rationalisme en empirisme
Verlichte denkers:
Descartes: ‘Cogito ergo sum’ ik denk dus ik ben. Kennis wordt vergaard door rationeel denken.
Logisch redeneren leidt to kennis niet de bijbel Rationalisme
John Locke: Kennis wordt vergaard door zintuigelijke waarnemingen en ervaringen dan kun je er pas
over denken Empirisme.
Spinoza: God is de schepping (radicaal standpunt) Er zijn geen wonderen, bijbel is gewoon een boek.
Voltaire: voorstander van religieuze verdraagzaamheid, kwam soms in problemen hierdoor.
Adam Smith: economische zelfstandigheid, wetten van vraag en aanbod, vrije markt (laissez faire).
Het nastreven van het eigen belang leid tot welvaart voor het algemeen belang
Charles de Montesqieu: Trias politica scheiding der machten, geen voorstander van democratie
John Locke: Dacht na over relatie tussen volk en vorst. Mens is van nature vrij (natuurrecht) en is bij
geboorte onbeschreven blad dat door ervaring kennis krijgt. Macht van de vorst gegeven in
vertrouwen dat hij het goede doet. Vorst moet in naam van burgers handelen
Rousseau: nog radicaler dan Locke. Volk heeft algemene wil en die kan niet worden
vertegenwoordigd. Volkssoevereiniteit, directe democratie. Uitvoerende macht is nodig, maar moet
altijd volkswil uitvoeren en anders moet de macht verwijderd worden; sociaal contract. Zette zich in
voor radicale gelijkheid ook armen en slaven deelden volkswil. Natuurtoestand van de mens was
ideaalbeeld.
Tegenbeweging verlichting= Romantiek, legde nadruk op gevoel en beleving niet verstand. Kunst etc
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mayavalkema. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.21. You're not tied to anything after your purchase.