Biologie samenvatting Regeling en waarneming 5 VWO
3 views 0 purchase
Course
Biologie
Level
VWO / Gymnasium
Book
Hand-opdrachtenboek 5b Biologie voor Jou 2e Fase Vwo
Een uitgebreide samenvatting over het thema Transport uit het leeropdrachtenboek Biologie voor jou VWO 5.
Deze samenvatting is samengesteld vanuit de methode Biologie voor jou, maar kan ook gebruikt worden wanneer er geleerd wordt via een andere methode.
Dit is een uitgebreide samenvatting, waa...
Regeling en waarneming
Basisstof 1
Mensen ervaren situaties, prikkels en omstandigheden soms als emotioneel belastend. Dat
kan leiden tot bepaalde gevoelens of bepaalde lichamelijke reacties die we stressreacties of
kortweg stress noemen. De veroorzakers van stress noemen we stressoren. Iemand kan
stress ervaren doordat de invloed van bepaalde stressoren is toegenomen. Wanneer er een
bepaald evenwicht is dat steeds verandert maar dat uiteindelijk weer terugkeert naar het
normale niveau, spreken we van een dynamisch evenwicht. Het in stand houden van een
dynamisch evenwicht noemen we homeostase. Homeostatische regelkringen zorgen ervoor
dat de omstandigheden in het interne milieu van een organisme niet te veel schommelen.
Om een min of meer constante temperatuur te handhaven, vormen verschillende delen
samen een regelkring. In huis spreek je dan over een sensor, een controlecentrum en een
effector.
De thermostaat is de sensor.
19 graden is de
normwaarde. De
thermostaat geeft een
signaal af aan de
verwarmingsketel
(controlecentrum) wanneer
de temperatuur lager/hoger
wordt dan 19 graden.
Wanneer een toename van
het resultaat (stijging
temperatuur) een remming
van het proces veroorzaakt,
spreken we van negatieve
terugkoppeling. Een
afname van het resultaat
(daling van de temperatuur)
veroorzaakt een stimulering van het proces. De temperatuur blijft hierdoor ongeveer 19
graden, niet constant! Bij een regelkring waardoor een toename van het resultaat het proces
versterkt, spreken we van positieve terugkoppeling (broeikaseffect).
In je lichaam worden factoren zoals lichaamstemperatuur, zuurstofconcentratie en weerstand
tegen stress etc. gehandhaafd rond een bepaalde normwaarde. Zintuigcellen zijn de
sensoren die verandering van de normwaarde in een organisme waarnemen. Ze kunnen dan
een signaal geven aan hormoonklieren en neuronen (zenuwcellen). Dit zijn de controlecentra
die de signalen verwerken en communiceren met verschillende weefsels en organen
(effectoren) om de normwaarde te handhaven. Het inwendige milieu van een organisme blijft
hierdoor min of meer constant. Het handhaven van homeostase in een organisme vindt
meestal plaats door regelkringen met negatieve terugkoppeling (zelfregulatie van het
organisme).
Onder homeostase verstaan we het min of meer constant houden van de omstandigheden in
het inwendige milieu van een organisme door regelkringen.
Een regelkring is een systeem waarbij de waarde van een factor rondom een normwaarde
wordt gehandhaafd met behulp van een sensor, een controlecentrum en een effector.
,Basisstof 2
Voor homeostase is communicatie tussen cellen nodig. In meercellige organismen vindt
communicatie tussen cellen plaats met signaalmoleculen. Deze worden door bepaalde
cellen afgegeven en binden zich aan receptoren op of in andere cellen; de doelwitcellen.
De binding kan in deze cellen een reactie in gang zetten of een reactie stoppen. De
signaalmoleculen die hormoonklieren afgeven, heten hormonen. Hormoonklieren hebben
geen afvoerbuis en geven de hormonen af aan het bloed dat door de hormoonklier stroomt.
Daarom noemt men hormoonklieren ook wel endocriene klieren. De afgifte van hormonen
door cellen van de hormoonklier heet secretie. Klieren met een afvoerbuis noemen we
exocriene klieren. Ze geven hun product af via een afvoerbuis. Dat heet excretie of
uitscheiding. Het bloed transporteert de hormonen door heel het lichaam. Vanuit de
bloedvaten gaan de hormonen via de weefselvloeistof naar alle cellen van een organisme.
De hormonen zijn werkzaam in organen waarvan de cellen hormoonreceptoren voor het
hormoon bezitten. Deze organen noemen we doelwitorganen. De mate van de reactie van
een doelwitorgaan wordt onder andere bepaald door de concentratie van het hormoon in het
bloed. We noemen de hormoonconcentratie ook wel de hormoonspiegel. Een hormoon
kan processen in meerdere doelwitorganen regelen. Doordat hormonen vaak lang in het
bloed en doelwitweefsel aanwezig blijven, houden de effecten lang aan. Hormonen reguleren
onder andere geleidelijke veranderingen die uitwerking hebben op het hele lichaam.
, Sommige hormonen beïnvloeden cellen via genregulatie. Dit type hormonen wordt door de
cel opgenomen. In het cytoplasma wordt het meestal gebonden aan een receptoreiwit en
ontstaat een hormoon-receptorcomplex. Het hormoon-receptorcomplex. Kan via een
kernporie in het kernplasma komen. Hier zorgt het voor de transcriptie van een bepaald gen.
Het gevormde mRNA-molecuul gaat naar ribosomen waar translatie plaatsvindt. De zo
gevormde eiwitten kunnen dienen als enzym, hormoon of als receptoreiwit. Andere
hormonen binden aan een receptoreiwit op het celmembraan van de doelwitcel. Aan de
binnenzijde van het celmembraan wordt dan een bepaald signaalmolecuul
gevormd/geactiveerd: de second messenger. De second messenger geeft het signaal in de
cel door. Het signaal kan doorgegeven worden aan een ander signaalmolecuul, een reactie
op gang brengen in het cytoplasma of aanzetten tot genregulatie. Het signaal van een
hormoonmolecuul dat bindt aan een receptor aan de buitenzijde van een cel, kan in de cel
worden versterkt. Door het signaal binnen de cel door te geven van molecuul naar molecuul
worden daar veel signaalmoleculen geactiveerd/grote hoeveelheden signaalmoleculen
geproduceerd. Hierdoor kan enkel extracellulair signaal een enorme intracellulaire respons
opwekken. Wanneer een signaal via meerdere schakels in de cel wordt doorgegeven,
spreken we van signaalcascade.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marijn66. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.08. You're not tied to anything after your purchase.
