Dit document bevat alle hoorcollege aantekeningen voor het tweede- en derdejaars keuzevak Gezondheidscommunicatie binnen de studie Gezondheidswetenschappen. Dit vak bestond in 2021/2022 uit acht hoorcolleges, inclusief gastcolleges. Deze hoorcollege aantekeningen, samen met de samenvatting van het ...
Gezondheidscommunicatie HC1 – Inleiding plantmatige gezondheidsbevordering
Gedrag veroorzaakt ziekte
- Gedrag veranderen is lastig → belangrijk om planmatig aan te pakken
Model voor planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering (Brug et al., 2017)
- Evaluatie (stap 6) staat naast het model
Een gezondheidsprobleem hoeft niet door gedrag te worden veroorzaakt. Kan ook door
bijvoorbeeld omgeving en genetica komen!
Model voor planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering
1. Analyse van gezondheidsprobleem
2. Analyse van gedrag
3. Analyse van determinanten van gedrag
Waarom planmatige gezondheidsbevordering?
- Brengt het pad in kaart van herkenning van en naar de identificatie en implementatie
van een oplossing
o Interventie → determinant → gedrag → gezondheidsprobleem
▪ Gezondheidsprobleem: wat is een belangrijk gezondheidsprobleem in
de populatie of subgroep?
▪ Welk gedrag verhoogt risico/incidentie/prevalentie/ernst?
▪ Welke op theorie en bewijs gebaseerde determinanten zijn causaal
gerelateerd aan het gedrag?
o Bijvoorbeeld
▪ Gezondheidsprobleem: zuigelingensterfte
▪ Gedrag: roken tijdens zwangerschap
▪ Determinant: intentie om te stoppen met roken → waarom rookt
iemand = de determinanten
▪ Interventie: stoppen met roken
,Wat is Intervention Mapping?
- Een planmatige aanpak voor interventie ontwikkeling, implementatie en evaluatie
- Het is een protocol met 6 stappen dat helpt om adequaat gebruik te maken van:
o Theoretische inzichten
o Empirische gegevens
o Input van stakeholders uit de gemeenschap
Zonder een planmatige benadering kan een interventie zich gaan richten op:
- Een niet bestaand probleem
- Een gedrag waarvan de relatie met het probleem onbekend of onzeker is
- Determinanten die voor de doelgroep niet relevant zijn
Dus mogelijk is dat:
- De keuze voor een soort interventie niet adequaat is voor de onderliggende problemen
en determinanten
- Er te weinig aandacht is voor implementatie
- De evaluatiematen niet aansluiten bij de doelstellingen
Drie dimensies van gezondheid/ziekte
- Illness: subjectief → eigen beleving van ziekte
- Disease: objectief → officieel vastgestelde ziekte (diagnose)
- Sickness: sociale rol → hoe de omgeving de ‘zieke’ ziet/ervaart
Hoe meet je volksgezondheid? → Indicatoren van volksgezondheid
Ziekten en aandoeningen
Wat zijn de belangrijkste ziekten in de (Nederlandse) bevolking?
- Prevalentie: aantal mensen dat op een gegeven moment lijdt aan een aandoening
o Fractie, percentage, of aantal gevallen per 1000-100.000
▪ Op één moment: puntprevalentie
▪ In een tijdperiode: bijv. jaarprevalentie
- Incidentie: aantal mensen dat gedurende een bepaalde periode een specifieke
aandoening krijgt (nieuwe diagnoses)
o Per 1000-100.000
Beide worden gemeten via zorgregistraties, enquêtes, GGD-registraties
Prevalentie v.s. incidentie van een gezondheidsprobleem kunnen verschillen, afhankelijk van
de chroniciteit: hoe lang houdt een klacht aan. Incidentie is hoger als een aandoening van
korte duur is.
- Prevalentie: chronisch
- Incidentie: kortdurend
Sterfte en doodsoorzaken
- Levensverwachting: het gemiddelde aantal levensjaren dat men mag verwachten te
leven na de geboorte
o In NL: 79 voor mannen, 83 voor vrouwen (plek 12 van de wereld)
- Sterftecijfer: aantal sterfgevallen aan een specifieke doodsoorzaak binnen een gegeven
periode
o Per 1000-100.000
o Vaak de primaire doodsoorzaak: eerste oorzaak in de reeks van gebeurtenissen
die tot de dood hebben geleid
▪ Soms lastig, want cascade aan gezondheidsproblemen
o Verschil in registratie tussen landen (wel/niet primaire doodsoorzaak): lastig te
vergelijken
- Verloren levensjaren (burden of disease): aantal levensjaren dat met sterfgevallen
verloren gaat
, Functioneren en kwaliteit van leven
- Ervaren gezondheid: enkelvoudige vraag ‘Hoe beoordeelt u uw eigen gezondheid?’
o Subjectief
- Kwaliteit van leven
o Beperkingen in het functioneren door ziekten, leiden tot verlies van kwaliteit
van leven
o Meerdere domeinen: lichamelijk, psychische, sociaal
o Zowel subjectieve als objectieve maat
- Functioneren
o Lichamelijke beperkingen, handicaps, ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid
Samengestelde volksgezondheidsmaten
- Gezonde levensverwachting: het aantal jaren dat men mag verwachten in goede
gezondheid te leven
o = levensverwachting + kwaliteit van leven (ervaren gezondheid)
o Wat bedoelen we met ‘een goede gezondheid’? Wanneer spreken we daarvan?
▪ Hier moet consensus over zijn!
- QALY (Quality Adjusted Life Years): een met kwaliteit gewogen levensjaar. Maat
voor het aantal jaren dat iemand nog te leven heeft, met een correctie voor de kwaliteit
van dat leven
o = geleefde jaren en kwaliteit van leven
o Geen vaste manier van berekenen
o Jaren geleefd in goede gezondheid: elk jaar in lagere kwaliteit van leven telt
minder mee
▪ Gezond jaar = 1 QALY
▪ Redelijk gezond jaar = bijv. 0,33 QALY
▪ Ongezond jaar = 0 QALY
3 jaar leven met ziekte/aandoening is gelijk aan 1 jaar leven in volledige
gezondheid
o Moet groot zijn (= betere gezondheid)
- DALY (Disability Adjusted Life Years) (burden of disease): het aantal levensjaren dat
iemand verliest door ziekte
o = verloren levensjaren en verloren ziektejaren
▪ Optelsom verloren levensjaren (vroegtijdige sterfte) + verloren gezonde
jaren
o Ook weer op verschillende manieren te berekenen
o Een aandoening kan geen vroegtijdige sterfte veroorzaken, maar wel jaren aan
ziektelast (alsnog veel DALYs)
o Moet klein zijn (= betere gezondheid)
Het ‘Lalonde rapport’ (1974)
- Gezondheid is meer dan gezondheidszorg en door meer dan dat te beïnvloeden
- Gezondheid wordt ook beïnvloed door de genen, omgeving en leefstijl
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isaroelofsen01. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
