Maatschappijwetenschappen samenvatting vwo 5 De Moderne Tijd
0 view 0 purchase
Course
Maatschappijwetenschappen
Level
VWO / Gymnasium
Samenvatting maatschappijwetenschappen vwo 5 over de Moderne Tijd. Bevat ontwikkelingen in de samenleving van vroeger tot het heden en legt veel nadruk op filosofie en denken en bewustzijn van Plato tot de Verlichting.
Maatschappijwetenschappen
5.3 De Moderne Tijd
Rozemarijn Overmeen
§1 Het klassieke denken
Metafysica: de filosofische leer die niet de werkelijkheid onderzoekt zoals
gegeven uit zintuiglijke of instrumentele waarneming, maar op zoek gaat naar
het wezen van die werkelijkheid en wat erachter zit.
Ideeënwereld: onvergankelijke wereld parallel aan ons universum van “ruimte en
tijd” waar alles ís, i.p.v. wordt. Concept waar Plato sterk in gelooft want als er niet
zoiets absoluuts bestaat is alles relatief en kun je geen absolute uitspraken meer
doen.
Allegorie van de Grot: de grot zonder daglicht, met aan het eind van de grond
gevangen die met hun rug naar de ingang van de grot zitten en daardoor de
achterwand van de grot bekijken. Deze gevangenen moeten “de mens”
voorstellen. Achter hen bevindt zich vuur, met tussen de gevangenen en het vuur
een muur die zo hoog is als de mens. Aan de kant van de ingang van de muur,
dus tussen de muur en het vuur, lopen mensen heen en weer die figuren
vasthouden. Door het vuur en de figuren vallen op de achterwand van de grot
schaduwen, wat de gevangenen dus zien. Omdat dit het enige is dat ze ooit
hebben gezien, denken ze dat dit de enige werkelijkheid is. De enige gevangene
die zijn ketenen zou kunnen afschudden kon volgens Plato alleen een filosoof zijn.
Toestanden van bewustzijn:
- Vermoeden: de situatie van de gevangenen die de schaduwen zien en
deze voor werkelijkheid aanzien.
- Geloof: deze fase omvat nog steeds geen echte kennis, blijft in de sfeer
van “mening”, maar sommige gevangenen kunnen met veel inspanning
zich omdraaien en de figuren die schaduwen veroorzaken zien.
- Begrijpen: het theoretische niveau. Om van het niveau van mening naar
het niveau van kennis te komen moet een concreet ding naar het niveau
van theorie verheven worden. Hier heeft de gevangene/filosoof zichzelf
dus bevrijd. Eenmaal ontsnapt kan de gevangene door het felle licht nog
niet goed zien. Dit is dus nog niet het hoogste niveau.
Epistemologie: “leer van het kennen” linkerkant van de kennislijn van Plato’s
Grot.
Ontologie: “leer van het zijn” rechterkant van de kennislijn van Plato’s Grot.
§2 Verlichting
Empirisme: waarneming en daarin het ontdekken van wetmatigheden.
Gevolgen van de Verlichting:
, - Godsdienst: “ratio in plaats van religio” werd het nieuwe uitgangspunt
van godsdienst. Verlichting ging uit van verstand en waarneming, niet uit
de voorgegeven waarheden die het geloof gaf. Godsdienst werd niet
ontkend door denkers zoals Voltaire, ieder mens had recht op eigen geloof.
- Economie: het idee van de vrije markt van Adam Smith. Overheid kon zich
het beste zo min mogelijk bemoeien met de economie, dan zou er een
groeiende economie met perfect afgestemde vraag en aanbod.
- Sociale verhoudingen: “tabula rasa”. Empiristen geloofden dat de mens
wordt geboren als leeg blad dat in een leven kennis en ervaring opdoet.
Kennis is belangrijker dan afkomst. Ieder maakt dezelfde start, verdient
dezelfde kansen.
- Politiek: trias politica van Montesquieu. Verlichte denkers wilden de
vrijheid van de bevolking waarborgen en stemrecht creëren, met als
gevolg een democratie met een gelijkheidsidee.
De rede centraal: vanaf de verlichting begon de mens écht te denken. De rede is
van hoger orde dan het verstand en richt zich niet direct op de objecten uit de
zintuiglijke wereld maar op het verstand en denken om er systematiek en
eenheid in aan te brengen. Ook om volgens principes te oordelen (theoretische
rede) en te handelen (praktische rede).
Verticale dimensie: ideeënwereld en religieuze wereld. Was tot aan de verlichting
net zo belangrijk als de horizontale dimensie, daarna niet meer.
Horizontale dimensie: de wereld zoals we die zien (medemensen, natuur en
dingen).
Profaan: het aardse, wereldse.
Sacraal: het hemelse.
Ex cathedra: onfeilbaar. Dit bijvoorbeeld in de uitspraken die de paus deed.
Franse revolutie: in 1789, concreet kantelpunt in het verschuiven van het
waarheidsbegrip en onttovering. “vrijheid, gelijkheid en broederschap”.
Ni dieu ni maître: we accepteren geen god meer en ook geen meester.
Vanaf 1789 vond men dat de wereld afgestemd moest worden op het leven. De
mens bepaalt zelf zijn denken en doen. Waar er eerder een absolute waarheid
was werd de waarheid nu iets wat elk mens maar moest uitvogelen. Waarheid
werd een subjectief sociaal-construct. Waarheid komt vanuit onszelf en dus
komen de eigen persoonlijke ingevingen, gedachten en begeertes centraal te
staan.
§3 Romantiek
Romantiek: naast de “verlichting” de tweede grondtoon van de huidige westerse
samenlevingen. Geboren uit een kritiek op het klassieke denken. Deze kritiek
hield kritiek op het absolutisme en de absolute waarheid in. De romantiek keerde
zich ook deels tegen de verlichting, omdat die de mens ziet als slechts brandpunt
van zijn eigen gedachten en begeertes.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rozemarijnovermeen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.89. You're not tied to anything after your purchase.
