Samenvatting alle problemen – Theoretische criminologie
Inhoudsopgave
PROBLEEM 1: BIOCRIMINOLOGIE, CLASSICISME EN POSITIVISME............................12
Leerdoel 1: Wat is biocriminologie?.......................................................................................................12
Leerdoel 2: Welke perspectieven/paradigma’s uit de biologie en de psychologie worden gebruikt om
criminaliteit te verklaren? Classicisme vs. positivisme ..........................................................................12
Verschillen classicisme en positivisme................................................................................................................12
Classicisme = klassieke criminologie...................................................................................................................12
Kritiek op het classicisme.................................................................................................................................12
Ontwikkeling classicisme (= onderdeel ontwikkeling biocriminologie (leerdoel 3))..........................................13
Beccaria (1738-1794)......................................................................................................................................13
Bentham (1748-1832).....................................................................................................................................13
Positivisme...........................................................................................................................................................14
Het probleem van de vrije wil..........................................................................................................................14
Kritiek op het positivisme................................................................................................................................14
Ontwikkeling positivisme (= onderdeel ontwikkeling biocriminologie (leerdoel 3))..........................................14
Darwin (1809-1882): Evolutietheorie (1859)...................................................................................................14
Spencer (1820-1903): Principles of Biology.....................................................................................................14
Lombroso (1835-1909): Atavisme...................................................................................................................15
4 soorten criminelen....................................................................................................................................15
Ferri (1856-1929).............................................................................................................................................15
Goring (1870-1919).........................................................................................................................................15
Sheldon (1898-1977): somatotypen................................................................................................................15
Biologische factoren die invloed kunnen hebben op crimineel gedrag: Genetische & biochemische factoren 16
Eugenetica.......................................................................................................................................................16
Tweelingonderzoek..........................................................................................................................................16
Adoptieonderzoeken.......................................................................................................................................17
Chromosomale afwijkingen.............................................................................................................................17
MAO-A gen (het ‘agressie-gen’)......................................................................................................................17
Centraal zenuwstelsel......................................................................................................................................17
Verband tussen epilepsie en criminaliteit...................................................................................................17
Verband tussen criminaliteit vs. hartslag en huidgeleiding........................................................................18
Neurotransmitters...........................................................................................................................................18
ADHD en hersenstoornissen............................................................................................................................18
Amygdala........................................................................................................................................................18
Low arousal theorie.........................................................................................................................................18
Lateraliteit.......................................................................................................................................................18
Autonoom zenuwstelsel..................................................................................................................................18
Hormonen en testosteron...............................................................................................................................18
Voeding............................................................................................................................................................19
Intelligentie en persoonlijkheid.......................................................................................................................19
Conclusie invloed biologische factoren...........................................................................................................19
Leerdoel 4: Welke gevolgen heeft dit voor de rechtspraak?...................................................................19
Artikel: Lokhorst, G.J.C. (2008). Hersenen en recht. Geen koninklijke weg.............................................19
Hersenen en recht...............................................................................................................................................19
Belang filosofie voor neurowetenschappen en recht.........................................................................................20
Artikel: Buruma, Y. (2008). Over biologie, technologie en strafrecht. ....................................................20
Artikel: Cohen & Greene, J. (2008). Neurowetenschappen veranderen niets en alles aan het
rechtssysteem. .....................................................................................................................................20
Neurowetenschappen veranderen niets............................................................................................................20
Vrije wil en verantwoordelijkheid.......................................................................................................................20
Conclusie.............................................................................................................................................................21
1
,Artikel: Kogel, C.H. de (2009). Hersenen in beeld: neurobiologisch onderzoek en vraagstukken op het
gebied van verklaring, reductie en preventie van criminaliteit...............................................................21
De hersenen in beeld..........................................................................................................................................21
Artikel: Vincent, N. (2013). Strafrechtelijke verantwoordelijkheid en de neuro-wetenschappen. ..........21
Verdiepend artikel: Tongeren, C. van (2011). Aan het woord: Harald Merkelbach: we moeten meer
doordrongen raken van het fenomeen simuleren. ................................................................................22
We moeten meer doordrongen raken van het fenomeen simuleren................................................................22
PROBLEEM 2: RISICOFACTOREN, ONTWIKKELINGS- EN
LEVENSLOOPCRIMINOLOGIE...........................................................................................23
Leerdoel 1: Wat zijn risicofactoren (Welke zijn er en wat is het verschil met oorzaken?).......................23
Risicofactoren en beschermende factoren.........................................................................................................23
Belangrijkste risicofactoren.............................................................................................................................23
Verschil oorzaken en risicofactoren....................................................................................................................24
Invloed trouwen op criminaliteit.........................................................................................................................24
Artikel: Joosen, K., & Slotboom, A. (2015). Terugblikken op de Aanloop: Dynamische voorspellers van
perioden van detentie gedurende de levensloop van vrouwelijke gedetineerden in Nederland. ...........24
Leerdoel 2: Wat houdt de ontwikkelings- en levensloopcriminologie in?...............................................25
Ontwikkelings- of levensloopcriminologie..........................................................................................................25
3 thema’s centraal...........................................................................................................................................26
Levensloop- en ontwikkelingscriminologie bevat 4 paradigma’s...................................................................26
10 conclusies die elke ontwikkelings- en levensloopcriminologie theorie moet verklaren.............................26
4 sleutelprincipes van levenslooptheorieën....................................................................................................26
Ontwikkelingen in levensloopcriminologie......................................................................................................27
Omstreden problemen bij DLC valt nog wel te betwisten ..............................................................................27
Kritiek...............................................................................................................................................................27
Voorspellend vermogen overschat:.............................................................................................................27
Leerdoel 3: Welke theorieën horen bij de ontwikkelings- en levensloopcriminologie?...........................28
Sampson & Laub: De ‘leeftijdsgerichte theorie van informele sociale controle’...............................................28
Moffitt: theorie van dadertypes..........................................................................................................................28
Verschillen Moffitt en Sampson & Laub:.............................................................................................................29
Lahey...................................................................................................................................................................29
Catalano & Hawkins: Social development model...............................................................................................29
Twee causale wegen die leiden tot prosociale of antisociale binding............................................................29
LeBlanc: Geïntegreerde meerlaagse controle theorie........................................................................................29
Ontwikkeling van criminaliteit hangt af van vier controlemechanismen.......................................................30
Thornberry en Krohn: Interactionele theorie.....................................................................................................30
Farrington: Integrated Cognitive Antisocial Potential (ICAP-theorie).................................................................31
Artikel: Laan, A.M. van der, Blom, M. & Kleemans, E.R. (2008), Lange- en korte-termijn-risicofactoren
voor ernstig delinquent gedrag. ............................................................................................................31
2 verschillende benaderingen: Risicofactorenbenadering vs. situationele benadering.....................................31
Leerdoel 4: Hoe kunnen de levenslooptheorieën toegepast worden op beleid?.....................................32
Waarom wel en waarom niet toepasbaar op beleid..........................................................................................32
PROBLEEM 3: PUSH- & PULL FACTOREN, RATIONELE KEUZETHEORIEËN EN
CONTROLE BENADERINGEN............................................................................................33
Leerdoel 1: Wat zijn push- en pull factoren?..........................................................................................33
Leerdoel 2: Wat zijn rationele keuzetheorieën en welke zijn er?............................................................33
Rationele keuzetheorie.......................................................................................................................................33
Clarke en Cornish.............................................................................................................................................34
Hun rationele keuzeperspectief samengevat in 6 punten...........................................................................34
Bounded rationality (beperkte/begrensde rationaliteit).................................................................................34
4 omstandigheden waaronder de beslissing over het plegen van strafbare feiten wordt gemaakt..........35
2
, Kritiek op de rationele keuzetheorie................................................................................................................35
Leerdoel 3: Wat zijn controle theorieën en welke zijn er?......................................................................35
Controletheorie...................................................................................................................................................35
Walter Reckless (1961): Containment (=inperkings) theory...........................................................................36
Sykes en Matza: Neutralisatie- & drifttheorie.................................................................................................36
Neutralisatietheorie....................................................................................................................................36
Drifttheorie..................................................................................................................................................37
Hirschi: Sociale bindingstheorie (1969)...........................................................................................................37
Het belang van bindingen...........................................................................................................................38
Gottfredson & Hirschi (1990): Zelfbeheersingstheorie....................................................................................39
Tittle (1995): Control-balanced theory............................................................................................................40
Leerdoel 4: Hoe verhouden de factoren en theorieën zich tot elkaar? Rationele keuzetheorie vs.
controletheorie.....................................................................................................................................40
PROBLEEM 4: LEERTHEORIEËN, BOUWFRAUDE EN WITTEBOORDENCRIMINALITEIT
.............................................................................................................................................. 41
Leerdoel 1: Wat zijn leertheorieën?.......................................................................................................41
Leerdoel 2: Welke leertheorieën staan in dit probleem centraal? (differentiële associatie, sociaal leren
en operant leren)..................................................................................................................................41
Sutherland: Differentiële associatietheorie........................................................................................................41
Kritiek differentiële associatietheorie..............................................................................................................42
Akers: Differential reinforcement (= Differentiële bekrachtiging)......................................................................42
Skinner: Operant leren........................................................................................................................................43
2 soorten bekrachtiging..................................................................................................................................43
2 soorten bestraffing.......................................................................................................................................43
Kritiek op operant leren:..................................................................................................................................43
Bandura (1977): Sociale leertheorie...................................................................................................................43
Verschil differentiële associatietheorie en operant leren..................................................................................44
Verschil operante en sociale leertheorieën........................................................................................................44
Leerdoel 3: Pas de leertheorieën toe op de bouwfraude en de witteboordencriminaliteit.....................44
Leertheorieën vs. Bouwfraude en witteboordencriminaliteit............................................................................44
PROBLEEM 5: ECOLOGISCHE BENADERINGEN & CHICAGO SCHOOL.......................46
Leerdoel 1: Wat zijn ecologische benaderingen?....................................................................................46
Leerdoel 2: Hoe heeft de ecologische benadering zich ontwikkeld?.......................................................46
Voorlopers:..........................................................................................................................................................46
De historische wortels van de theorie van sociale ecologie...............................................................................47
Chicago School en criminaliteit...........................................................................................................................47
Kritiek op de Chicago School...............................................................................................................................47
Etnografisch onderzoek in Nederland.................................................................................................................48
Leerdoel 3: Welke concrete ecologische theorieën zijn er?....................................................................48
Park: Theorie van de sociale ecologie (sociaal-ecologische benadering)...........................................................48
Burgess (1925): The Concentric Zone Theory.....................................................................................................48
Shaw & McKay: Sociale desorganisatie theorie..................................................................................................49
.............................................................................................................................................................................49
Nieuwe theorieën over sociale ecologie.............................................................................................................50
Kritiek op + methodologische tekortkomingen van de sociale desorganisatie theorie..................................50
Artikel: Sampson, R.J., Raudenbusch, S.W. & Earls, F. (1997). Neighbourhoods and violent crime: a
multilevel study of collective efficacy. ...................................................................................................51
Collective efficacy............................................................................................................................................51
Newman: 4 manieren om de omgeving te verbeteren...................................................................................51
Kelling & Wilson: Broken windows theory..........................................................................................................52
Graffiti vs. broken windows theorie................................................................................................................52
3
,Leerdoel 4: Op welke manieren kunnen ecologische benaderingen toegepast worden op beleid?.........52
PROBLEEM 6: STRAIN- & SPANNINGSBENADERINGEN EN DE CULTURELE
CRIMINOLOGIE................................................................................................................... 53
Leerdoel 1: Welke strain-/spanningbenaderingen zijn er? (Merton, Cloward & Ohlin, Agnew, Passas,
Messner & Rosenfeld)...........................................................................................................................53
De kern van ‘strain’.............................................................................................................................................53
Durkheims anomie..............................................................................................................................................53
Merton (1938): ‘Strain to anomie’......................................................................................................................54
Anomie/strain en de ‘American dream’..........................................................................................................54
Kritiek op de anomietheorie van Merton........................................................................................................56
Cloward & Ohlin (1960): Subculturele strain theorie..........................................................................................56
4 voorwaarden voor vorming delinquente subculturen..............................................................................57
3 soorten delinquente subculturen die zich vormen als reactie op de gedeelde perceptie van onrecht....57
Kritiek op Cloward & Ohlin..............................................................................................................................57
Agnew (1992): General ‘strain’ theory................................................................................................................58
Frustratie als sleutel........................................................................................................................................58
Passas (2000): Global anomie theory..................................................................................................................60
Messner & Rosenfeld (2001): Institutional anomie theory................................................................................60
Leerdoel 2: Wat is de culturele criminologie? (seduction of crime, carnaval of crime, schizophrenia of
crime)....................................................................................................................................................61
Katz (1988): Seduction of crime..........................................................................................................................61
Presdee (2000): Carnival of crime.......................................................................................................................62
Burke (2007): Schizophrenia of crime.................................................................................................................62
Kritiek op de culturele criminologie....................................................................................................................62
Leerdoel 3: Koppel de artikelen aan de casus en de rellen in Tottenham ...............................................63
Artikel: Angel, H. (2012). Governmental responses to the riots. ............................................................63
Artikel: Harding, S. (2012). A reputational extravaganza? The role of the urban street gang in the riots in
London. ................................................................................................................................................63
Artikel: Lea, J. & Hallsworth, S. (2012). Understanding the riots. ...........................................................63
Artikel: Spalek, B., Isakjee, A. & Davies, T. (2012). Panic on the streets of Birmingham? Struggles over
space and belonging in the Revanchist City. ..........................................................................................64
PROBLEEM 7: SUBCULTURELE BENADERING, LABELLING, RECHTSREALISME,
THEORIE, ONDERZOEK EN BELEID..................................................................................65
Leerdoel 1: Welke 3 verklaringen staan centraal bij het (Marokkanen)probleem? (subculturele
benadering, labelling benadering en rechtsrealisme).............................................................................65
Subculturele benadering.....................................................................................................................................65
Verschil tussen subculturele theorie en strain-theorie....................................................................................65
Kritiek op de subculturele benadering.............................................................................................................65
Sellin (1938): Idee van cultuurconflict.............................................................................................................65
Cohen (1955) – Subculturele theorie (statusfrustratie)...................................................................................66
Kritiek op de subculturele theorie van Cohen..............................................................................................67
Miller (1958): Entografisch onderzoek............................................................................................................67
Cloward & Ohlin (1960): Subculturele strain theorie Zie probleem 6 LD 1.....................................................68
Labelling benadering...........................................................................................................................................68
Lemert (1951): Primaire en secundaire deviantie...........................................................................................69
Becker (1963): Outsiders.................................................................................................................................69
Goffman (1963): Stigmatisering......................................................................................................................70
Young & Cohen: Moral panics’ en ‘deviancy amplification’............................................................................70
Cohen (1972): Folk Devils and Moral Panics...................................................................................................70
Thompson: 5 fasen in een moral panic...........................................................................................................70
Hoe moral panics ontstaan: Algoritmes, nep nieuws en moral panics.......................................................70
Merton (1968): Self-fulfilling prophecy...........................................................................................................71
Wilkins (1964): Deviantie amplificatie............................................................................................................71
4
, Garfinkel: Degradatieceremonie.....................................................................................................................71
Artikel: Bouabid, A. (2018). De Marokkanenpaniek. Een geïntegreerde morele paniekbenadering van
het stigma ‘Marokkaan’ in Nederland. ..................................................................................................71
Artikel: Jong, J.D.A de (2007). Kapot moeilijk. Een etnografisch onderzoek naar opvallend delinquent
groepsgedrag van ‘Marokkaanse’ jongens. ...........................................................................................72
Artikel: Bervoets, E., Ooije, H. van & Werdmölder, H. (2009) ‘Cultuur onder vuur. Kanttekeningen en
opmerkingen bij het proefschrift Kapot moeilijk van Jan Dirk de Jong over delinquent groepsgedrag van
Marokkaanse jongens. ..........................................................................................................................72
Artikel: Gemert, F. van (2009) ‘Cultuur op den duur. Een repliek op de kanttekeningen.........................72
Rechtsrealisme....................................................................................................................................................73
Onderscheid tussen links- en rechts realisme..................................................................................................73
Kritiek op het rechtsrealisme...........................................................................................................................73
Wilson & Herrnstein (1985): Operant utilitarisme (biosociale theorie)..........................................................73
Herrnstein & Murray: Intelligentie..................................................................................................................74
Murray (1990): De onderklasse.......................................................................................................................74
Leerdoel 2: Wat is de relatie tussen theorie en onderzoek?...................................................................75
Definitie theorie..................................................................................................................................................75
Waarom zoveel theorieën?.................................................................................................................................75
Onderzoeksvraag, theorie en methode..............................................................................................................75
Relatie theorie en onderzoek..............................................................................................................................75
Relatie theorie en data........................................................................................................................................75
Relatie theorie en methode................................................................................................................................76
Integratie van theorieën......................................................................................................................................76
Theoretische vernieuwing zie probleem 8 LD 4.................................................................................................76
Leerdoel 3: Wat is de relatie tussen theorie en beleid? .........................................................................76
Liquid policy.........................................................................................................................................................76
Cultuurbegrip......................................................................................................................................................77
Voorbeelden beleidsmaatregelen met bijbehorende theorie............................................................................77
Toepassingsopdracht (BO-opdracht): Hoe verklaart theorie drillrap?.....................................................77
PROBLEEM 8: CYBERCRIME EN CYBERSPACE.............................................................79
Leerdoel 1: Wat is cybercrime (definitie, soorten, daders en slachtoffers).............................................79
Cybercrime..........................................................................................................................................................79
Verschillende definities....................................................................................................................................79
Verschillende soorten cybercrime...................................................................................................................79
12 risicofactoren van cybercriminaliteit......................................................................................................80
Wall: soorten cybermisdaden..........................................................................................................................81
Daders/cybercriminelen......................................................................................................................................81
Daders.............................................................................................................................................................81
3 soorten hackers............................................................................................................................................81
Kenmerken van daders....................................................................................................................................81
De ‘hacker circumplex’ van Rogers (2006)......................................................................................................82
3 basistypen daders (die samenhangen met de verschillende motivaties).....................................................82
Slachtoffers..........................................................................................................................................................82
Landelijk slachtofferonderzoek cybercrime (2011).........................................................................................82
Cyberslachtoffers.............................................................................................................................................82
Van Wilsems risico’s op slachtofferschap....................................................................................................82
Hoe heeft cyberspace de criminologie veranderd?............................................................................................83
Leerdoel 2: Wat is cyberspace en hoe verhoudt zich dit tot de fysieke wereld?.....................................83
Cyberspace..........................................................................................................................................................83
Problemen met cybercrime.............................................................................................................................83
Problemen met de term cyberspace................................................................................................................83
Alternatief voor de term ‘cybercrime’ Hypercrime.........................................................................................84
3 cumulatieve hoofdprocessen van hyperspatialisatie...............................................................................84
5
,Leerdoel 3: Wat zijn de problemen met het meten en de aanpak van cybercriminaliteit?......................84
Problemen met het meten van cybercrime........................................................................................................84
Foucaults kritische maatschappijanalyse........................................................................................................84
Problemen met het meten van cybercrime.....................................................................................................84
Verandert de omvang van criminaliteit? Is er sprake van verschuivingen?....................................................85
Leerdoel 4: Belangrijkste: in hoeverre kunnen bestaande theorieën cybercriminaliteit verklaren?
(Routine activiteitentheorie).................................................................................................................85
Artikel: Yar, M. (2005). The novelty of cybercrime. ...............................................................................86
Routine activiteitentheorie.................................................................................................................................86
Hoorcollege...........................................................................................................................................88
Problemen met het verklaren van cyberspace met bestaande theorieën.........................................................88
Theoretische vernieuwing...................................................................................................................................88
Manieren waarop theoretische vernieuwing kan plaatsvinden......................................................................88
Leerdoel 5: Hoe kan cyberspace helpen bij de aanpak van criminaliteit?...............................................89
Internet als wapen tegen criminaliteit................................................................................................................89
Aanpak van cybercrime...................................................................................................................................89
Uitdagingen voor cybersecurity......................................................................................................................90
PROBLEEM 1: BIOCRIMINOLOGIE, CLASSICISME EN POSITIVISME..............................7
Leerdoel 1: Wat is biocriminologie?........................................................................................................7
Leerdoel 2: Welke perspectieven/paradigma’s uit de biologie en de psychologie worden gebruikt om
criminaliteit te verklaren? Classicisme vs. positivisme........................................................................7
Verschillen classicisme en positivisme..................................................................................................................7
Classicisme = klassieke criminologie.....................................................................................................................7
Kritiek op het classicisme..................................................................................................................................7
Ontwikkeling classicisme (= onderdeel ontwikkeling biocriminologie (leerdoel 3))............................................8
Beccaria (1738-1794)........................................................................................................................................8
Bentham (1748-1832).......................................................................................................................................8
Positivisme............................................................................................................................................................8
Het probleem van de vrije wil...........................................................................................................................8
Kritiek op het positivisme..................................................................................................................................9
Ontwikkeling positivisme (= onderdeel ontwikkeling biocriminologie (leerdoel 3))............................................9
16de eeuw: Fysionomie.....................................................................................................................................9
18de eeuw: Frenologie......................................................................................................................................9
Darwin (1809-1882): Evolutietheorie (1859)....................................................................................................9
Spencer (1820-1903): Principles of Biology.......................................................................................................9
Lombroso (1835-1909): Atavisme.....................................................................................................................9
4 soorten criminelen....................................................................................................................................10
Ferri (1856-1929)............................................................................................................................................10
Goring (1870-1919).........................................................................................................................................10
Sheldon (1898-1977): somatotypen................................................................................................................10
Biologische factoren die invloed kunnen hebben op crimineel gedrag: Genetische & biochemische factoren10
Eugenetica.......................................................................................................................................................10
Tweelingonderzoek.........................................................................................................................................11
Adoptieonderzoeken.......................................................................................................................................11
Chromosomale afwijkingen............................................................................................................................12
MAO-A gen (het ‘agressie-gen’)......................................................................................................................12
Centraal zenuwstelsel.....................................................................................................................................12
Verband tussen epilepsie en criminaliteit...................................................................................................12
Verband tussen criminaliteit vs. hartslag en huidgeleiding........................................................................12
Neurotransmitters...........................................................................................................................................12
ADHD en hersenstoornissen............................................................................................................................13
Amygdala........................................................................................................................................................13
Low arousal theorie.........................................................................................................................................13
Lateraliteit.......................................................................................................................................................13
6
, Autonoom zenuwstelsel..................................................................................................................................13
Hormonen en testosteron...............................................................................................................................13
Voeding...........................................................................................................................................................13
Intelligentie en persoonlijkheid.......................................................................................................................13
Conclusie invloed biologische factoren...........................................................................................................14
Leerdoel 4: Welke gevolgen heeft dit voor de rechtspraak?...................................................................14
Artikel: Lokhorst, G.J.C. (2008). Hersenen en recht. Geen koninklijke weg..................................14
Hersenen en recht...............................................................................................................................................14
Belang filosofie voor neurowetenschappen en recht.........................................................................................14
Artikel: Buruma, Y. (2008). Over biologie, technologie en strafrecht...........................................15
Artikel: Cohen & Greene, J. (2008). Neurowetenschappen veranderen niets en alles aan het
rechtssysteem.......................................................................................................................................15
Neurowetenschappen veranderen niets............................................................................................................15
Vrije wil en verantwoordelijkheid.......................................................................................................................15
Conclusie.............................................................................................................................................................15
Artikel: Kogel, C.H. de (2009). Hersenen in beeld: neurobiologisch onderzoek en vraagstukken op
het gebied van verklaring, reductie en preventie van criminaliteit........................................................15
De hersenen in beeld..........................................................................................................................................15
Artikel: Vincent, N. (2013). Strafrechtelijke verantwoordelijkheid en de neuro-wetenschappen. 16
Verdiepend artikel: Tongeren, C. van (2011). Aan het woord: Harald Merkelbach: we moeten meer
doordrongen raken van het fenomeen simuleren..................................................................................16
We moeten meer doordrongen raken van het fenomeen simuleren................................................................16
PROBLEEM 2: RISICOFACTOREN, ONTWIKKELINGS- EN
LEVENSLOOPCRIMINOLOGIE...........................................................................................17
Leerdoel 1: Wat zijn risicofactoren (Welke zijn er en wat is het verschil met oorzaken?).......................17
Risicofactoren en beschermende factoren.........................................................................................................17
Belangrijkste risicofactoren............................................................................................................................18
Verschil oorzaken en risicofactoren....................................................................................................................18
Invloed trouwen op criminaliteit........................................................................................................................19
Artikel: Joosen, K., & Slotboom, A. (2015). Terugblikken op de Aanloop: Dynamische voorspellers
van perioden van detentie gedurende de levensloop van vrouwelijke gedetineerden in Nederland......19
Leerdoel 2: Wat houdt de ontwikkelings- en levensloopcriminologie in?...............................................19
Ontwikkelings- of levensloopcriminologie..........................................................................................................19
3 thema’s centraal..........................................................................................................................................20
Levensloop- en ontwikkelingscriminologie bevat 4 paradigma’s...................................................................20
10 conclusies die elke ontwikkelings- en levensloopcriminologie theorie moet verklaren.............................20
4 sleutelprincipes van levenslooptheorieën....................................................................................................21
Ontwikkelingen in levensloopcriminologie.....................................................................................................21
Omstreden problemen bij DLC valt nog wel te betwisten..........................................................................21
Kritiek..............................................................................................................................................................22
Voorspellend vermogen overschat:............................................................................................................22
Leerdoel 3: Welke theorieën horen bij de ontwikkelings- en levensloopcriminologie?..........................22
Sampson & Laub: De ‘leeftijdsgerichte theorie van informele sociale controle’...............................................22
Moffitt: theorie van dadertypes..........................................................................................................................23
Verschillen Moffitt en Sampson & Laub:............................................................................................................23
Lahey...................................................................................................................................................................23
Catalano & Hawkins: Social development model...............................................................................................24
Twee causale wegen die leiden tot prosociale of antisociale binding............................................................24
LeBlanc: Geïntegreerde meerlaagse controle theorie........................................................................................24
Ontwikkeling van criminaliteit hangt af van vier controlemechanismen.......................................................24
Thornberry en Krohn: Interactionele theorie.....................................................................................................24
Wilkström: Development ecological action theory............................................................................................25
7
, Farrington: Integrated Cognitive Antisocial Potential (ICAP-theorie)................................................................25
Artikel: Laan, A.M. van der, Blom, M. & Kleemans, E.R. (2008), Lange- en korte-termijn-
risicofactoren voor ernstig delinquent gedrag.......................................................................................26
2 verschillende benaderingen: Risicofactorenbenadering vs. situationele benadering....................................26
Leerdoel 4: Hoe kunnen de levenslooptheorieën toegepast worden op beleid?....................................26
Waarom wel en waarom niet toepasbaar op beleid..........................................................................................26
PROBLEEM 3: PUSH- & PULL FACTOREN, RATIONELE KEUZETHEORIEËN EN
CONTROLE BENADERINGEN............................................................................................27
Leerdoel 1: Wat zijn push- en pull factoren?..........................................................................................27
Leerdoel 2: Wat zijn rationele keuzetheorieën en welke zijn er?...........................................................28
Rationele keuzetheorie.......................................................................................................................................28
Clarke en Cornish.............................................................................................................................................28
Hun rationele keuzeperspectief samengevat in 6 punten...........................................................................28
Bounded rationality (beperkte/begrensde rationaliteit)................................................................................29
4 omstandigheden waaronder de beslissing over het plegen van strafbare feiten wordt gemaakt..........29
Kritiek op de rationele keuzetheorie...............................................................................................................29
Leerdoel 3: Wat zijn controle theorieën en welke zijn er?......................................................................30
Controletheorie...................................................................................................................................................30
Walter Reckless (1961): Containment (=inperkings) theory...........................................................................30
Sykes en Matza: Neutralisatie- & drifttheorie................................................................................................31
Neutralisatietheorie....................................................................................................................................31
Drifttheorie..................................................................................................................................................31
Hirschi: Sociale bindingstheorie (1969)...........................................................................................................32
Het belang van bindingen...........................................................................................................................32
Gottfredson & Hirschi (1990): Zelfbeheersingstheorie....................................................................................33
Tittle (1995): Control-balanced theory............................................................................................................34
Leerdoel 4: Hoe verhouden de factoren en theorieën zich tot elkaar? Rationele keuzetheorie vs.
controletheorie.....................................................................................................................................35
PROBLEEM 4: LEERTHEORIEËN, BOUWFRAUDE EN WITTEBOORDENCRIMINALITEIT
.............................................................................................................................................. 35
Leerdoel 1: Wat zijn leertheorieën?.......................................................................................................35
Leerdoel 2: Welke leertheorieën staan in dit probleem centraal? (differentiële associatie, sociaal leren
en operant leren)..................................................................................................................................35
Sutherland: Differentiële associatietheorie........................................................................................................35
Kritiek differentiële associatietheorie.............................................................................................................36
Akers: Differential reinforcement (= Differentiële bekrachtiging)......................................................................37
Skinner: Operant leren........................................................................................................................................37
2 soorten bekrachtiging..................................................................................................................................38
2 soorten bestraffing.......................................................................................................................................38
Kritiek op operant leren:.................................................................................................................................38
Bandura (1977): Sociale leertheorie...................................................................................................................38
Verschil differentiële associatietheorie en operant leren..................................................................................38
Verschil operante en sociale leertheorieën........................................................................................................39
Leerdoel 3: Pas de leertheorieën toe op de bouwfraude en de witteboordencriminaliteit.....................39
Leertheorieën vs. Bouwfraude en witteboordencriminaliteit............................................................................39
PROBLEEM 5: ECOLOGISCHE BENADERINGEN & CHICAGO SCHOOL.......................40
Leerdoel 1: Wat zijn ecologische benaderingen?...................................................................................40
Leerdoel 2: Hoe heeft de ecologische benadering zich ontwikkeld?.......................................................40
Voorlopers:..........................................................................................................................................................40
De historische wortels van de theorie van sociale ecologie...............................................................................40
8
, Chicago School en criminaliteit...........................................................................................................................41
Kritiek op de Chicago School...............................................................................................................................41
Etnografisch onderzoek in Nederland................................................................................................................41
Leerdoel 3: Welke concrete ecologische theorieën zijn er?....................................................................42
Park: Theorie van de sociale ecologie (sociaal-ecologische benadering)...........................................................42
Burgess (1925): The Concentric Zone Theory.....................................................................................................42
Shaw & McKay: Sociale desorganisatie theorie..................................................................................................43
Nieuwe theorieën over sociale ecologie.............................................................................................................44
Kritiek op + methodologische tekortkomingen van de sociale desorganisatie theorie..................................44
Artikel: Sampson, R.J., Raudenbusch, S.W. & Earls, F. (1997). Neighbourhoods and violent crime:
a multilevel study of collective efficacy.................................................................................................45
Collective efficacy............................................................................................................................................45
Newman: 4 manieren om de omgeving te verbeteren...................................................................................45
Kelling & Wilson: Broken windows theory.........................................................................................................45
Graffiti vs. broken windows theorie................................................................................................................46
Leerdoel 4: Op welke manieren kunnen ecologische benaderingen toegepast worden op beleid?........46
PROBLEEM 6: STRAIN- & SPANNINGSBENADERINGEN EN DE CULTURELE
CRIMINOLOGIE................................................................................................................... 46
Leerdoel 1: Welke strain-/spanningbenaderingen zijn er? (Merton, Cloward & Ohlin, Agnew, Passas,
Messner & Rosenfeld)...........................................................................................................................46
De kern van ‘strain’.............................................................................................................................................46
Durkheims anomie..............................................................................................................................................47
Merton (1938): ‘Strain to anomie’......................................................................................................................47
Anomie/strain en de ‘American dream’..........................................................................................................48
Kritiek op de anomietheorie van Merton........................................................................................................49
Cloward & Ohlin (1960): Subculturele strain theorie.........................................................................................49
4 voorwaarden voor vorming delinquente subculturen..............................................................................50
3 soorten delinquente subculturen die zich vormen als reactie op de gedeelde perceptie van onrecht....50
Kritiek op Cloward & Ohlin..............................................................................................................................51
Agnew (1992): General ‘strain’ theory...............................................................................................................51
Frustratie als sleutel........................................................................................................................................51
Passas (2000): Global anomie theory.................................................................................................................53
Messner & Rosenfeld (2001): Institutional anomie theory................................................................................53
Leerdoel 2: Wat is de culturele criminologie? (seduction of crime, carnaval of crime, schizophrenia of
crime)...................................................................................................................................................54
Katz (1988): Seduction of crime..........................................................................................................................55
Presdee (2000): Carnival of crime.......................................................................................................................55
Burke (2007): Schizophrenia of crime.................................................................................................................55
Kritiek op de culturele criminologie....................................................................................................................55
Leerdoel 3: Koppel de artikelen aan de casus en de rellen in Tottenham...............................................56
Artikel: Angel, H. (2012). Governmental responses to the riots...................................................56
Artikel: Harding, S. (2012). A reputational extravaganza? The role of the urban street gang in the
riots in London......................................................................................................................................56
Artikel: Lea, J. & Hallsworth, S. (2012). Understanding the riots.................................................57
Artikel: Spalek, B., Isakjee, A. & Davies, T. (2012). Panic on the streets of Birmingham? Struggles
over space and belonging in the Revanchist City...................................................................................57
PROBLEEM 7: SUBCULTURELE BENADERING, LABELLING, RECHTSREALISME,
THEORIE, ONDERZOEK EN BELEID.................................................................................57
Leerdoel 1: Welke 3 verklaringen staan centraal bij het (Marokkanen)probleem? (subculturele
benadering, labelling benadering en rechtsrealisme)............................................................................57
Subculturele benadering.....................................................................................................................................57
9
, Verschil tussen subculturele theorie en strain-theorie....................................................................................58
Kritiek op de subculturele benadering............................................................................................................58
Sellin (1938): Idee van cultuurconflict.............................................................................................................58
Cohen (1955) – Subculturele theorie (statusfrustratie)..................................................................................58
Kritiek op de subculturele theorie van Cohen.............................................................................................59
Miller (1958): Entografisch onderzoek............................................................................................................60
Cloward & Ohlin (1960): Subculturele strain theorie Zie probleem 6 LD 1................................................60
Labelling benadering...........................................................................................................................................60
Lemert (1951): Primaire en secundaire deviantie...........................................................................................61
Becker (1963): Outsiders.................................................................................................................................62
Goffman (1963): Stigmatisering......................................................................................................................62
Young & Cohen: Moral panics’ en ‘deviancy amplification’............................................................................62
Cohen (1972): Folk Devils and Moral Panics...................................................................................................63
Thompson: 5 fasen in een moral panic...........................................................................................................63
Hoe moral panics ontstaan: Algoritmes, nep nieuws en moral panics.......................................................63
Merton (1968): Self-fulfilling prophecy...........................................................................................................63
Wilkins (1964): Deviantie amplificatie............................................................................................................63
Garfinkel: Degradatieceremonie.....................................................................................................................63
Artikel: Bouabid, A. (2018). De Marokkanenpaniek. Een geïntegreerde morele paniekbenadering
van het stigma ‘Marokkaan’ in Nederland.............................................................................................64
Artikel: Jong, J.D.A de (2007). Kapot moeilijk. Een etnografisch onderzoek naar opvallend
delinquent groepsgedrag van ‘Marokkaanse’ jongens...........................................................................64
Artikel: Bervoets, E., Ooije, H. van & Werdmölder, H. (2009) ‘Cultuur onder vuur. Kanttekeningen
en opmerkingen bij het proefschrift Kapot moeilijk van Jan Dirk de Jong over delinquent groepsgedrag
van Marokkaanse jongens.....................................................................................................................64
Artikel: Gemert, F. van (2009) ‘Cultuur op den duur. Een repliek op de kanttekeningen..............65
Rechtsrealisme....................................................................................................................................................65
Onderscheid tussen links- en rechts realisme.................................................................................................65
Kritiek op het rechtsrealisme..........................................................................................................................66
Wilson & Herrnstein (1985): Operant utilitarisme (biosociale theorie)..........................................................66
Herrnstein & Murray: Intelligentie..................................................................................................................66
Murray (1990): De onderklasse.......................................................................................................................67
Leerdoel 2: Wat is de relatie tussen theorie en onderzoek?...................................................................67
Definitie theorie..................................................................................................................................................67
Waarom zoveel theorieën?.................................................................................................................................67
Onderzoeksvraag, theorie en methode..............................................................................................................67
Relatie theorie en onderzoek..............................................................................................................................67
Relatie theorie en data.......................................................................................................................................68
Relatie theorie en methode................................................................................................................................68
Integratie van theorieën.....................................................................................................................................68
Theoretische vernieuwing zie probleem 8 LD 4.............................................................................................68
Leerdoel 3: Wat is de relatie tussen theorie en beleid?..........................................................................69
Liquid policy........................................................................................................................................................69
Cultuurbegrip......................................................................................................................................................69
Voorbeelden beleidsmaatregelen met bijbehorende theorie............................................................................69
Toepassingsopdracht (BO-opdracht): Hoe verklaart theorie drillrap?....................................................70
PROBLEEM 8: CYBERCRIME EN CYBERSPACE.............................................................70
Leerdoel 1: Wat is cybercrime (definitie, soorten, daders en slachtoffers).............................................70
Cybercrime..........................................................................................................................................................70
Verschillende definities...................................................................................................................................70
Verschillende soorten cybercrime...................................................................................................................71
12 risicofactoren van cybercriminaliteit.....................................................................................................72
Wall: soorten cybermisdaden.........................................................................................................................72
10