Summary
Geschiedenis Feniks samenvatting Midden-Oosten vwo 3
- Course
- Level
Dit is een samenvatting over Midden-Oosten van het boek Geschiedenis Feniks. Dit was handig voor vwo 3 (op het SGDB).
[Show more]
Seller
Follow
Sophie2022xx
Content preview
HOOFDSTUK 1: de nadagen van het Ottomaanse RijkVerval, verdeling, vernieuwing 1870-1923
§1: de zieke man van Europa
Oorzaken achteruitgang Ottomaanse macht:
● groeiende technologische achterstand op westen (wetenschap, bewapening)
● groeiende economische achterstand op het westen (industrialisatie)
● opkomst Rusland (v.a. 18e eeuw)
● nationalisme (m.n. Balkan)
● modern imperialisme (Noord Afrika naar Europese machten)
● gebrekkig leiderschap van de sultans
● steeds groter wordende afhankelijkheid van Europese grootmachten
§2: de rol van de britten
Britten kopen het Suezkanaal
● 1869: opening Suezkanaal
● Eind 19e eeuw: Egyptische heerser (“Wali” in naam onderdanig aan de Turkse
sultan) wil moderniseren, geldgebrek, verkoopt aandelen
● Britten “kopen” het Suezkanaal: directe handelsweg met India/Australië/Azië
● 1882: Egypte = Brits protectoraat (tot 1956) na anti-westerse rellen
● Bron van nieuwe conflicten:
○ tegenstelling Britse overheersers tegenover traditionele Egyptenaren
○ ontdekking van olie in het Midden Oosten maakt het Suezkanaal nog
belangrijker
§3: de Jong-Turken
De opkomst van de Jong-Turken
● Rond 1900: Ottomaanse rijk volledig afhankelijk van Westerse economische en
financiële steun.
● Sultan Hamid II probeert tevergeefs weerstand te bieden tegen het Europese
imperialisme, o.a. door oproep tot Jihad, de heilige oorlog van de moslims (poging
steun te krijgen van de Arabieren in het rijk)
● Opkomst Turks nationalisme
● Jonge legerofficieren en intellectuele richtten het Comité van Eenheid en
Vooruitgang (CEV) op: de Jong-Turken
● 1908: staatsgreep door CEV, v.a. 1909 militair driemanschap aan de macht, Sultan
geen macht meer
○ Modernisering, Turks nationalisme (“Turkificatie”) onderdrukking niet-Turken
● In reactie: voorzichtige opkomst eerste Arabische nationalisme
,§5: Midden-Oosten verdeeld
● WO I: Britten steunen een (kleine) Arabische opstand tegen de Ottomanen onder
leiding van de Arabische vorst Hoessein Ibn Ali, de sjarief van Mekka en Medina.
○ Britten (McMahon aan Hoessein 1916) beloven de Arabieren een
onafhankelijk koninkrijk
○ De opstand heeft matig succes, maar toch trekken de Ottomanen zich terug
uit het Arabisch schiereiland en worden Damascus, Jeruzalem en Akaba door
Britse en Arabische legertjes veroverd.
● 1916: Sykes-Picot overeenkomst: Britten & Fransen verdelen onderling het Midden-
Oosten
○ Olievoorraden beheersen
○ Christelijke minderheden beschermen
● 1920: Verdrag van Sèvres: creatie van mandaatgebieden
● Hoesseins zoon Feisal mag “als troost” koning van Irak (1932) worden
§6: Turkije onder Mustafa Kemal Atatürk
● Ottomaanse rijk ten onder, Turkse gebieden verdeeld
● Generaal Kemal vormt een nieuwe regering en verovert een groot deel van het
Anatolisch schiereiland terug
○ Grieken en Italianen verdreven, Armeense republiek verslagen en opgeheven
● 1923: Verdrag van Lausanne: erkenning grenzen van het huidige Turkije
● 1923: Kemal roept de Republiek Turkije uit: sultanaat afgeschaft
○ Afzetten tegen islam
○ Modernisering: kleding, onderwijs, taal (Latijnse alfabet), industrialisatie,
westerse klok en kalender
○ Sterke secularisatie -> hief het kalifaat op, veel moskeeën gesloten
○ Emancipatie van vrouwen (verbod op polygamie, vrouwenkiesrecht,
onderwijsmogelijkheden, sluiers niet verplicht)
○ Extreem nationalisme (herschrijving geschiedenis)
○ Eénpartij-stelsel (fascisme?)
○ Persoonsverheerlijking Kemal kreeg de titel “Atatürk:” vader der Turken
● Veel verzet tegen “verwestering”: tradities zijn diepgeworteld, islamitische
geestelijken verzetten zich tegen de secularisatie
● Turkije blijft sindsdien verdeeld tussen vóór- en tegenstanders van modernisering
, HOOFDSTUK 2: geboren uit onrecht, gegrondvest op onrecht
Joden en Palestijnen in Brits Palestina 1917-1948
§1: het zionisme
Jodendom
● bewoning Palestina v.a. 2000 v. Chr. tot de Romeinse tijd.
● Diaspora: verspreiding over de wereld
● In Europa: antisemitisme
○ Zondebok, religieuze minderheid, ‘moordenaars Jezus’, ‘anders’
● 18e eeuw: Verlichting: breuk met verleden, integratie en emancipatie van veel Joden,
vooral in West Europa
● Eind 19e eeuw: opkomst nationalisme -> nieuw antisemitisme
● Pogroms, m.n. in Oost Europa -> veel Oost-Europese Joden vluchtten:
○ naar de VS, Zuid-Amerika, m.n. Argentinië
○ Palestina -> oorsprong Zionisme
Zionisme
● het streven van joden naar een eigen staat
● Naam: berg Zion, bijbel
● V.a. 1882 gestage stroom Joodse immigranten in Palestina
● 1896: Theodor Herzl schrijft “Der Judenstaat”
○ Antisemitisme zal nooit ophouden
○ Zelf een moderne, seculiere staat stichten (autowegen, elektriciteit,
vrouwenkiesrecht) -> rijke joden moeten het financieren
○ Ontwierp vlag, volkslied (Hatikwa), gebedsdoek met een blauwe Davidster
● 1897: oprichting Zionistische Wereldorganisatie -> Zion: waar?
- Palestina? Wonen al mensen,
maar bijbels
- Zuid-Amerika? Plaats genoeg,
maar niet bijbels
- Oeganda?
§2: de Balfourverklaring
1917: Minister van Buitenlandse zaken Engeland (James Balfour) komt met een verklaring
Motieven:
● ‘Zorg’ over de situatie van Joden en het antisemitisme
● Financieel-economisch: goedkoop geld van Joodse bankiershuizen voor de oorlog
● Modern Imperialisme: Engels steunpunt in Midden Oosten, Suezkanaal & olievelden
● Chaim Weizmann (?) ->
● Toegang tot en invloed op Engelse ministerraad
● Overeenkomst met prins Feisal over ontwikkeling Palestina
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Sophie2022xx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.73. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now