Samenvatting Humanistiek en Zingeving 'De zinnen van het leven'
46 views 5 purchases
Course
Humanistiek en Zingeving (1023254CNR)
Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Book
Humanismen 0 - De zinnen van het leven
Dit document omvat een (schematische) samenvatting van het boek 'De zinnen van het leven' geschreven door Marc Van den Bossche. Dit is de gehele leerstof voor het van Humanistiek en Zingeving.
Humanistiek en Zingeving: De Zinnen van het leven. Of de
kunst van het verstaan – Marc Van Den Bossche
DE EROS VAN HET LEVEN
*De mens is een erotisch wezen
=> Gaat uit van de veronderstelling dat mensen in hun leven verlangen naar zin en betekenis en
vanuit het nastreven en mogelijk vervullen daarvan, vorm en richting geven aan dat leven.
=> Idee: existentie heeft erotische onderstroom, een verlangen naar zin & betekenis dat ons draagt
en drijft
-> daaruit krijgt ons leven contouren in een actief zoeken en vragen, maar ook vanuit een
openstaan voor het ontvangen van betekenis en zin
-> lang top-down: zin wordt ons vanaf bovenaf gegeven – verticaal; krijgt vorm door tweedelingen
(bv. Rede – emotie, waarbij 2e vaak diende te plooien naar 1e)
*Zijn voorstel: bottom-up
=> Ons denken, hoe we zin/betekenis geven aan onze existentie: niet van bovenaf heersende
geest/rede maar bij onze lichamelijkheid, emoties
=> We vragen naar zin & betekenis vanuit concreet in de wereld zijn
-> Het is bij dat 1e contact met een omgeving/situatie/sfeer, dat ervaren en geven van zin &
betekenis een aanvang kennen en dat we tot een verstaan komen van de mens en wereld
=> Lichamelijkheid & emotie werden genegeerd omdat rede werd gedacht als abstract en
transcendent -> rede & abstracte vormen van redeneren = topje vd ijsberg
WAT IS ZIN?
Vraag
*Voor hem dé centrale vraag -sinds oudheid- van de filosofie al laat het zich niet onmiddellijk zo
afleiden
-> vaak in de schaduw ophoudt of stilzwijgend richting geeft aan andere vragen
*Wat kunnen we eigenlijk bedoelen met de zin van het leven, hoe we ertoe komen iets betekenisvol
te vinden in ons leven?
=> bottom up: als we iets verstaan/leven/leefwereld betekenis geven: primair vanuit lichamelijke en
emotionele verstrengeling met de wereld
Richting
*Zin heeft altijd een richtinggevende dimensie – leven krijgt bepaalde richting mee vanuit wat we
zin/betekenisvol vinden -> begint bij geboorte, eindigt bij dood
=> paradox: zin van het leven, in de richtinggevende betekenis, is uiteindelijk de dood
-> zet ons met de voeten op de grond
=> Ondanks schijnbare onzinnig einde, zal ons leven altijd gestuurd worden vanuit iets dat we als
betekenisdragend kunnen zien
-> lijkt tautologie te dreigen: we vinden zin & betekenis vanuit wat betekenisvol is voor ons. Dat
bedenken we niet noodzakelijk altijd zelf. Zin & betekenis zijn ook al gegeven.
*Zin van het leven, eveneens te maken met zin in het leven
*Ervaren en geven van hebben ook te maken met voelen ~ liefde maakt datgene dat we
voortdurend ervaren en leven en hoe we voortdurend zin en betekenis geven en ervaren, alleen
maar explicieter
,*Hij is ervan overtuigd dat van lichamelijkheid en gevoelens dé prikkels uitgaan om zin en zinnen van
het leven scherper te ervaren – in de liefde en de erotiek kleuren ze het leven meest overtuigend
met zin
*Eagleto zine in The meaning of life het steven naar geluk als drijfveer – te beperkend, uiteindelijk
komt hij ook tot de conclusie dat liefde ons zin geeft
Meegesleept worden
*Naast actieve aspect, ook passief aspect: hoe we zin ervaren, zin die er al is
*Grodin: het zoeken naar betekenis en zin van het leven, is het zoeken naar een betekenis waarvan
je een voorgevoel hebt en die aan de taal voorafgaat
*Heidegger: mens = ‘geworpen ontwerp’: we zijn geworpen in een wereld die er al is voor en zonder
ons
=> we vragen naar zin, maar we ‘weten’ al waar die vraag naartoe kan gaan omdat zin reeds gegeven
is -> vraag naar zin = vraag naar manieren/mogelijkheden van leven; stellen we steeds binnen
gegeven context/ tegen achtergrond van een horizon die er al is
*Eagleton: de zin van het leven kan pas echt gekend worden door te leven
DE ZIN VAN HET ZIJN
Ik?
*We zijn geneigd aan te nemen dat wij het zelf zijn die de vragen naar zin/betekenisgeving stellen,
wij als ‘ik’
=> ‘ikken’ gaan met die vraagstelling aan de slag maar ‘ik’ is niet het eerste/ centrum
*Verhaeghe en De Wachten beantwoorden vraag over psychopathologie vd terreur gesteld door
Desmet
=> We koesteren vaak de illusie dat het enkel uit onszelf komt, uit ons ‘ik’
*Descartes ‘cogito ergo sum’ => na hem traditie waarin cogito veel te veel ruimte inneemt en
vervreemd is geraakt van wereld & zichzelf -> vraag naar zingeving ging van 1 e stappen al verkeerde
richting uit
-> Descartes = wiskundige: axioma’s zijn niet gekleurd door voorgaande ervaringen/ geschiedenis…
-> In filo/ menswetenschappen: veel moeilijker uit te gaan van ‘ongekleurde’ antwoorden
-> Vragen van zin/betekenisgeving: onmogelijk los van tijd/traditie/cultuur
=> ‘ik’ begint bij omgeving
Zijn
*Heidegger: we hebben de vraag naar ons zijn/ zin van het zijn verkeerd gesteld en zijn het ‘zijn’ zelfs
vergeten
*We ‘verstaan’ altijd al als we in de wereld zijn
*Eerst gebruikte hij nog de term ‘het zijnde in zijn totaliteit’ -> Gadamer: iets dat we altijd al geweten
hebben, maar dat ons toch ontsnapt als we het duidelijk voor ogen willen krijgen – Heimat
*Tot voor Descartes: mensen gaven betekenis vanuit God (theocentrisch) – ontotheologische traditie
*Maar Descartes intellectuele erfenis werd God vd troon gestoten, maar het ik kreeg die troon
doorgeschoven en bleek er quasi onbewogen te gaan zetelen. ‘Ik’ werd 1 e principe/ grond waaraan
niet te twijfelen was
=> Heidegger veranderde dat in ‘Zijn en Tijd’: ‘ik’ = bepaald door cultuur en tijd
, *Het denken dat H. in Zijn en Tijd ontplooit is een vragen naar de zin van het zijn
=> wil die vraag binnen stellen vanuit onze alledaagsheid: er wordt als een verstaan van zijn
verondersteld – Seinverständnis: ons denken is altijd al gestempeld door cultuur, traditie, opvoeding
-> ‘ik’ is nooit het eerste; de wereld waarin het ‘ik’ leeft gaat eraan vooraf
-> H. heeft het niet over ‘ik’ maar over ‘Dasein’
-> ‘Da’ wijst op tijd & plek – horizon – die er reeds is voor dat ‘ik’ tot een vraagstelling komt naar
zichzelf/ naar hoe hij,zij in de wereld staat – van geboorte al reeds symbolische betekenissen
=> Dasein heeft mogelijkheid van vraagstelling naar zichzelf
-> ‘mogelijkheid staat hoger dan werkelijkheid’
-> manier waarop we ons verhouden tot het zijn = existentie
=> Ons wereldbeeld is niet definitief en slecht een mogelijkheid naast andere
Mogelijkheid
*H.: menselijke existentie kan haar fundament niet vinden aan iets wat extern of hoger is
=> zijn & erzijn hebben geen dualistische verhouding; ze horen samen
=> erzijn draagt mogelijkheden in zich
*Zijn van de mens bestaat dus in het zich verhouden tot mogelijkheden
-> mens bestaat concreet in een wereld tussen en met de dingen/anderen
=> grondstructuur van dasein = in-de-wereld-zijn ~niet vergeleken met water in glas; geen dualisme
-> wereld = grondcategorie van het erzijn
*Dingen zijn niet an sich, ze zijn er altijd als instrumenten voor ons => hun zijn heeft een
constituerende band met het zijn in het project van het erzijn
*Lectuur van een tekst is altijd een dialoog, met lezer als Dasein en vanuit Da
*Het zijnsverstaan zou dus omschreven kunnen worden als een verstaan van de dingen in hun
totaliteit, en dit verstaan bepaalt hoe we met onszelf, anderen, de wereld omgaan -> krijgen dit mee
vanuit tijd & cultuur
DE KUNST VAN HET VERSTAAN
Thuiskomen
*Wat in een labo afspeelt kan op een methodische manier gevat worden; hetgeen erbuiten niet ->
we worden er geconfronteerd met andere manieren van verstaan -> dat hebben we nodig om tot
zin/betekenisgeving te komen
Avontuur
*’Verstaan is een avontuur en houdt zoals elk avontuur een risico in’ -Gadamer
=> verstaan = altijd een anders verstaan
=> we zijn snel geneigd verstaan in verband te brengen met kennis, maar hier: ‘het verstaan als zijn’
-> verstaan en in de wereld zijn gaan altijd samen
*Theorie die zich met verstaan bezig houdt = hermeneutiek
=> kreeg met H. en G. brede invulling: voor hen verstaan we altijd en worden we voortdurend geleid
door een verstaan dat onlosmakelijk met onze eindige existentie op deze aardkluit verbonden is. –
nooit objectief
-> vb. Overnemen kunstwerk in China vs westerse traditie
-> onze normen zijn niet noodzakelijk universeel
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller filosofevub. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.06. You're not tied to anything after your purchase.
