Samenvatting van het deel van prof. Van den Broeck. Dit is een combinatie van lesnotities + boek. Ik leerde voor haar deel dit document (+ deel huwelijksvermogensrecht) en behaalde 14/20.
Familiaal vermogensrecht (Van Den Broeck)
DEEL 2: ERFRECHT
1: WETTELIJK ERFRECHT
-Wettelijk erfrecht = als erflater geen testamentaire regeling heeft getroffen (en vandaag specifiek als er
geen schenkingen zijn gebeurd)
-Indien wel een testament = testamentaire erfopvolging
-Er zijn wel wat zaken hervormd geweest op zelfde moment als hervorming huwelijksvermogensrecht
IWT 1 september 2018 (erfwetten 2017-2018)
2 erfwetten: gewone wet en reparatiewet met bijkomende nuttige zaken
Hervorming erfrecht was langs de ene kant wel spectaculair (heel lang geleden dat er zo een
grote hervorming was geweest) maar niet in de zin van dat er allemaal andere principes zijn
(geest van het erfrecht blijft hetzelfde, maar er zijn grondige wijzigingen geweest)
-In notariële praktijk: situatie van persoon die verklaring aflegt heeft schenking gedaan en die worden
verrekend bij overleden en daar zijn regels op van toepassing => toen ik schenking deed dacht ik dat
diezelfde regels van toepassing gingen zijn
Verklaring van behoud kon gedurende overgangsperiode afgelegd worden bij erfenis
Specifieke aspecten van oude regeling bleven van toepassing (niet alles)
-Belangrijkste wijzigingen
Erfrechtelijke reserve
o Bepaalde erfgenamen (kinderen en langstlevende echtgenoot hebben minimum
voorbehouden deel in nalatenschap en kunnen daarvoor niet worden onterft
o Vroeger was beschikkingsvrijheid ouder minder groot dan nu: als je veel kinderen had je
maar heel klein vrij beschikbaar deel en nu is het 50-50 (ene helft is vrij beschikbaar deel
en andere helft is reservatair deel)
Regels die van toepassing zijn op erfovereenkomsten
o Kan je op voorhand afspraken op papier zetten over nalatenschap?
In algemeen het evenwicht tussen langstlevende echtgenoot en kinderen
o Stel getrouwd koppel met kinderen en 1 ouder overlijdt => evenwicht tussen de
verschillende erfaanspraken (hertekend in voordeel van de kinderen)
-Nieuwe erfrecht is van toepassing voor alle overlijdens vanaf 1 september 2018
Als erflator na datum is overleden en voor datum schenkingen => valt onder nieuw erfrecht,
tenzij verklaring van behoud afgelegd (maar vraag of schenking geldig was, dan wel bepalingen
die toen golden)
-Daarnaast ook IWT boek 4 BW voorzien op 1 juli
Geen hervorming van het erfrecht
Gewoon hercodificatie
1. Erven
1) Basisbegrippen
Erven -Iedere persoon is titularis van een vermogen (patrimonium)
Erven is de verkrijging van het vermogen door overlijden van de
titularis van dat vermogen
Erflator -Personen die vermogen erven, volgen overleden persoon op
Zij verkrijgen het vermogen van erflater (decujus of de cujus
succesione agitur), door erfopvolging
Nalatenschap of -Omvat het vermogen (bestaande uit rechten en plichten) nagelaten door
erfenis de DC
Erfrecht -Geheel van rechtsregels dat
Nieuwe titularissen van het geërfde vermogen aanwijst en
-Regels bevat inzake de wijze waarop de vermogensovergang plaatsvindt
en
De gevolgen daarvan
1
,Erfbelasting -Belastingen die dankzij de overgang van het vermogen door overlijden
worden geïnd (bevoegdheid van de gewesten; de regeling ervan verschilt
in Vlaanderen, Wallonië en BHG)
Erfgenaam/ = Persoon die nalatenschap verkrijgt
erfopvolger/
rechtsopvolger -De persoon volgt overleden persoon door erfenis op en neemt zijn rechten
en plichten over
Wettelijke erfgenaam
o Door wet aangeduid om de nalatenschap te verkrijgen
o Bv. als iemand overlijdt zonder testament
Testamentaire erfgenaam
o Bij testamen aangeduid om de nalatenschap te verkrijgen
Contractuele erfgenaam
o Bij contract aangeduid om nalatenschap te verkrijgen
d.m.v. een contractuele erfstelling (eerder uitzonderlijk)
o Soms gedaan in huwelijkscontract)
-Erfgerechtigde die erfenis aanvaardt = erfgenaam
Erfgerechtigd = Personen die erfgenaam kunnen worden, doordat ze door tot
nalatenschap geroepen zijn
-Kan erfgenaam worden, maar moet niet per se (kan erfenis aanvaarden of
weigeren of aanvaarden onder voorwaarden)
-Erfgerechtigde moet alsook de vereiste hoedanigheid hebben: om te
kunnen erven moet men bijvoorbeeld de erflater overleven (art. 720 BW),
en mag men bijvoorbeeld niet van de erfenis zijn uitgesloten (door
ernstige gedragingen t.a.v. de erflater). In het laatste geval is de
betrokkene onwaardig om van de erflater te erven. In de zin van een
wettelijke erfgenaam, is hij erfonbekwaam
Erfbekwaam Opdat een erfgerechtigde effectief erfgenaam kan worden, moet hij
Feitelijk willen én
Juridisch mogen aanvaarden
o Je moet bestaan
o Je moet nog in leven zijn
o Je mag niet uitgesloten of vervallen verklaard zijn van je
erfrecht
o Niet onwaardig zijn om te erven (zo een gruwelijk ernstige
feiten gepleegd tav erflater)
Devolutie = Toewijzing van de nalatenschap (hoe we nalatenschap verdelen over
verschillende erfgenamen)
-Wettelijke devolutie = ab intestato erfopvolging
Bij gebrek aan testament
2
,2) Openvallen van de nalatenschap
-Verkrijging nalatenschap als de nalatenschap openvalt = titularis van vermogen overlijdt (art. 718 BW)
-Het overlijden moet worden bewezen!
D.m.v. overlijdensakte door ABS van plaats waar persoon is overleden (art. 78-79 BW)
D.m.v. vonnis dat overlijden gerechtelijk vaststelt (art. 126 BW).
o Vermoeden van afwezigheid (art. 112 e.v. BW) leidt niet tot erfrecht
o Verklaring van afwezigheid (art. 118 e.v. BW) leidt wel tot erfrecht
o Gevolgen worden gelijk gesteld aan die van overlijden => nalatenschap valt open
-Toewijzing (devolutie) nalatenschap => verschillende regels naargelang aard (wettelijk, testamentair of
contractueel) erfstelling
-Aard erfstelling afhankelijk of erflater tijdens zijn leven niets over zijn vermogen of uitte hij zijn wil?
De erflater trof geen schikkingen
o Wettelijke devolutie = intestaat = ab intestato erfopvolging = devolutie bij verderf
De erflater trof schikkingen
o Ofwel in een testament (eenzijdig) = testamentaire devolutie of testamentair erfrecht
o Ofwel contractueel (meerzijdig) = contractuele devolutie (bv. bedingen in
huwelijkscontract)
o Uitzondering op vroegere verbod op overeenkomsten over niet-opengevallen
nalatenschap is versoepeld sinds Erfwet 2017
A. Gevolgen openvallen nalatenschap
=> Nalatenschap gaat van rechtswege over op erfgerechtigden zoals in de wet bepaald
-Op het tijdstip van het openvallen van de nalatenschap (d.i. datum van overlijden)
Men bepaalt welke goeden en schulden tot het vermogen erflater behoren
Men beoordeelt de roeping en bekwaamheid van de erfgerechtigden
Termijnen beginnen te lopen om nalatenschap te aanvaarden, alsook termijnen voor de
inventaris en beraad en om aangifte van nalatenschap in te dienen (art. 40 W.Succ.)
Men bepaalt waarde van geschonken goederen die moeten worden ingebracht of die in de
fictieve massa (hereditaire massa) moeten worden opgenomen
o Deze waarde wordt in principe bepaald het tijdstip van de schenking en vervolgens
geïndexeerd tot de datum van overlijden.
De interestloop begint van rechtswege te starten op de waarde van de geschonken goederen
die in de nalatenschap moeten worden ingebracht (art. 856 BW).
=> Het tijdstip (datum) is dus heel belangrijk!
B. Waar valt nalatenschap open?
-Plaats waar nalatenschap openvalt, is niet plaats waar erflater overlijdt => wel woonplaats bij overlijden
-Deze woonplaats is beslissend voor
Territoriaal bevoegde rechter die kennis zal nemen van verzoeken en eisen mbt nalatenschap
Toepasselijk recht op nalatenschap in grensoverschrijdende context
Waar aangifte van nalatenschap moet gebeuren (fiscaal)
HER: verklaringen aanvaarding/verwerping worden bij notaris naar keuze afgelegd en dus niet meer bij
griffie
2. Erfbekwaamheid
1) Begrip en voorwaarden
-Om erfbekwaam te zijn, moet men
3
, Bij openvallen nalatenschap bestaan
Bij openvallen nalatenschap nog in leven zijn
Niet uitgesloten of vervallen verklaard zijn van het recht om van de erflater te erven
Niet onwaardig zijn om van deze persoon te ervan
=> Anders onbekwaam om te erven (art. 725 BW)
2) Bestaan als voorwaarde van erfbekwaamheid
A. Bestaan
-Enkel fysieke personen (rechtspersonen enkel door testament)
Geboren op moment dat nalatenschap openvalt (art. 725 BW)
Tweede lid: verwekt kind bij openvallen nalatenschap is ook erfbekwaam
o Verwekt
o Levensvatbaar (met alle vitale organen opdat het zelfstandig kan leven)
o Wet hanteert daarbij weerlegbaar vermoeden: verwekking tussen 300 ste en 180ste dag voor
geboorte en op tijdstip dat voor kind meest gunstige is
o Bv. iemand overlijdt en 290 dagen later wordt kind geboren waarvan moeder getrouwd is
met erflater => we gaan ervan uit dat kind op 300 ste dag voor geboorte verwekt is (dus 10
dagen voor overlijden)
o Bv. er zijn 3 mensen en 1 overlijdt en die heeft zus en zijn moeder is bevallen en kind
geboren => zus overleden persoon gaat van hem erven en zijn ouders ook, maar wat met
kind dat geboren is nadat hij overleed => kijken of kind al verwekt was op moment van
overlijden
-Wat als kind levend wordt geboren en kort daarna overlijdt?
Nagaan of het overleden is omdat het niet levensvatbaar was
Is kind in deze korte periode levensvatbaar => wel erfbekwaam
Is kind gestorven doordat het niet levensvatbaar was (bv. te zwakke longen) => niet erfbekwaam
o Erfonbekwaam
o De vereiste van levensvatbaarheid is niet logisch en schaft men beter af
B. Tijdstip van verwekking
=> Tijdstip van verwekking achterhalen adhv Art. 326 BW
-Wat met verwekking door medische begeleiding? => In voordeel van kind (doch binnen redelijke
termijnen) dus erfbekwaamheid
3) In leven zijn als voorwaarde van erfbekwaamheid
A. In leven zijn
-Erfgerechtigde moet erflater overleven (art. 720 BW)
Kan ook heel kort zijn (één minuut)
Door overleving zit erfrecht in vermogen erfgerechtigde
o Doorgegeven aan zijn eigen erfgenamen, indien hij vlak na erflater zelf sterft
o Niet vereist dat erfgerechtigde heeft aanvaard: keuzerecht over nalatenschap gaat dan
mee over naar erfgenamen van overleden erfgerechtigde
B. Wat als het in leven zijn van de erfgerechtigde op het tijdstip dat de nalatenschap openvalt
onzeker is?
-Bij vermoedelijke afwezigheid erfgerechtigde (art. 112 BW) => vertegenwoordigd door gevolmachtigde,
gerechtelijke bewindvoerder of door vrederechter aangewezen notaris (art. 116 BW)
-In beide gevallen komt persoon dus nog altijd tot de nalatenschap, ondanks zijn afwezigheid
C. Gelijktijdig overlijden (leer van de commorienten)
-Twee personen overlijden in hetzelfde ongeval (bv. verkeersongeval) of toevallig op dezelfde dag
Belangrijk te weten wie als eerste is gestorven wanneer zijn mekaars erfgerechtigden zijn
Als X eerder overlijdt dan Y, dan overleeft Y X en Y kan aanspraak maken op de erfenis van X
Als Y eerder overlijdt, dan kan X aanspraak maken op de erfenis van Y
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Studen35. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $22.29. You're not tied to anything after your purchase.
