Ik heb hoofdstuk 10, Ioniserende straling van de methode NOVA samengevat. Hierin komen de onderwerpen: Soorten straling, Gezondheidseffecten van straling, Stralingsbronnen, Straling en materie en Straling en tijd.
Paragraaf 1, Soorten straling
Ionisatie-energie
Als energie fotonen in elektromagnetische straling groot genoeg is -> dan kunnen ze atomen
of moleculen ioniseren -> elektron komt vrij, positief ion blijft achter
Er is bijv 5 eV nodig om DNA te ioniseren -> zorgt voor veel schade -> cellen ongeremd
delen -> tumor
Vanaf 10 eV bijna alle stoffen geïoniseerd -> dus straling met fotonenergie groter dan
10 eV = ioniserende straling
Elektromagnetische straling heeft verschillende namen
- Ultravioletstraling (uv), energie tussen 4 en 125 eV
- Zachte en harde röntgenstraling, 125 eV, ->
- Zachte en harde gammastraling, 125, ->
Alfa-, bèta- en gammastraling
Wanneer ioniserende straling van verschillende stoffen door magneetveld gaan, zijn er 3
verschillende te herkennen
- Alfastraling (a-straling)
- bestaat uit kernen heliumatomen (wordt wel afgebogen),
- botsen met elektronen en soms met atoomkern,
- bij elke botsing elektron weg en a-deeltje verliest energie
- groot en zwaar - botsen gemakkelijk - raken snel energie kwijt zonder richting
te veranderen
- Bètastraling
- bestaat uit elektronen (wordt wel afgebogen)
- verliest energie in soortgelijk proces a-deeltjes
- kleinere massa - botst tegen elektronen - afstand tussen botsingen groter dan
a-deeltje
- Gammastraling
- bestaat uit deeltjes zonder lading (wordt niet afgebogen)
- hoogenergetische elektromagnetische straling
, Doordringend en ioniserend vermogen
a- en b-straling verliezen per ionisatie 10eV, omdat energie opraakt kunnen ze niet verder
dan een zekere diepte. Maximale indringingsdiepte = dracht
b-straling veroorzaakt minder ionisaties dan a-straling -> ioniserend vermogen b-straling is
dus lager dan die van a-straling
Maar b-straling minder makkelijk te stoppen dan a-straling -> groter doordringend vermogen
en grotere dracht
Elektromagnetische straling heeft lager ioniserend vermogen dan a- en b-straling, daardoor
doordringend vermogen groot
Hoe fotonen energie verliezen hangt af van hun energie
- Fotonen zachte röntgenstraling, energie tot 10 keV, via foto-elektrisch effect, waarbij
foton verdwijnt
- Fotonen harde röntgen- en y-straling, stapsgewijs door verstrooiing, dragen energie
over aan wegschietend elektron
- Harde röntgen- en y-straling nooit helemaal te stoppen, hierbij kan je dus niet
spreken van maximale indringingsdiepte of dracht, hierdoor röntgenfoto's maken
Paragraaf 2, Gezondheidseffecten van straling
Schade door ioniserende straling
Straling veroorzaakt schade aan weefsel door ionisaties. Aantal ionisaties en de schade is
evenredig met door weefsel geabsorbeerde energie
Stralingsdosis, geeft hoeveelheid energie aan van ioniserende straling die per kg materie
wordt geabsorbeerd
𝐸
𝐷 = 𝑚
- 𝐷, stralingsdosis/dosis in Gy
- 𝐸, geabsorbeerde energie in J
- 𝑚, massa van stof die straling absorbeert in kg
Medische toepassing van schadelijke effect ioniserende straling - radiotherapie
Door tumoren te bestralen ontstaat schade aan celonderdelen en DNA -> afsterven,
gezonde stellen kunnen wel schade herstellen
Door vanuit verschillende richtingen te bestralen wordt schade omliggend weefsel beperkt
Radiotherapie met bron in lichaam = brachytherapie
Ioniserende straling ook in medische beeldvormingstechnieken gebruikt, dan dosis zo laag
mogelijk blijven
Radioactieve stoffen in lichaam ingebracht = nucleaire diagnostiek
Verzamelnaam medische technieken met radioactieve stoffen = nucleaire geneeskunde
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller myrtheleenders. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.95. You're not tied to anything after your purchase.
