Summary
HC2 De Verlichting samenvatting VWO (examenstof)
- Course
- Level
Samenvatting van HC2 De Verlichting VWO (examenstof)
[Show more]
Seller
Follow
sjoukjekraak
Reviews received
Content preview
HC De Verlichting 1650-19002.1 Verlichte denkbeelden 1650-1789
- Het streven van vorsten naar absolute macht.
- De wetenschappelijke revolutie.
- Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van
de samenleving; godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
- Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).
De Verlichting is een beweging die meende dat het verstand alles kon verklaren en mensen
zelfstandig moesten denken. Dit zou bijdragen aan de vooruitgang van de samenleving. Het
verlichte denken werd toegepast op de natuur, godsdienst, politiek, economie en sociale
verhoudingen. Dit leidde tot hervormingen in de samenleving. Gelijkheid en vrijheid waren
stonden centraal. De aanleidingen tot de Verlichting:
1. Ontdekkingsreizen
2. De Reformatie: mensen individueel verantwoordelijk voor contact met God.
3. Ambachtelijke technieken
4. Humanisme
5. Wetenschappelijke revolutie: de kritische denkhouding en systematisch onderzoek.
De wetenschappelijke revolutie draaide om twee nieuwe manieren om de natuur te
onderzoeken en aan kennis te komen:
- Rationalisme: het vertrouwen op het eigen verstand en de rede (ratio). Kennis
verkrijgen door het verstand te gebruiken en logisch te redeneren
- Empirisme: Kennis verkrijgen door waarnemingen en ervaringen (observeren en
experimenten) > oudheid
Geloof in de vooruitgang
Verschillende denkers gaan deze methoden ook toepassen op vraagstukken over de macht,
de maatschappij en het geloof. Zij bestrijden de autoriteit van de kerk en het bestuur van
de staat die tot dan toe absolute macht hadden. Door op de rede te vertrouwen hoeft men
zich niet meer neer te leggen bij de oude structuren, maar wordt verbetering en
vooruitgang mogelijk. De Verlichting is optimistisch over de mogelijkheden om de wereld te
verbeteren.
In de traditionele samenleving had de vorst alle macht door het Droit Divin: Goddelijk recht
om als absoluut vorst te regeren. Afwijkende ideeën werden bestreden als ketterijen. Door
de Reformatie was dit gesloten systeem met Godsdienstoorlogen opengebroken. Het
protestantse geloof was veel meer individueel van karakter: eigen weg vinden naar God. Het
, deïsme kwam in opkomst: god heeft de wereld gemaakt, maar heeft geen invloed op dit
gaat in strijd met de wetten van de natuur.
Vrijheid en gelijkheid
Volgens de Verlichters was het niet vanzelfsprekend dat de maatschappij in standen was
verdeeld, waarbij de adel en de geestelijkheid erfelijke voorrechten hadden. Zij leiden het
recht niet af van de Bijbel, maar van de natuur. Alle mensen worden gelijk geboren en
daarom hebben mensen gelijke rechten. Mensen zijn van nature vrij.
Verlichters zeggen: niet de vorst is soeverein, maar het volk. Ook deze gedachte is
gebaseerd op natuurrecht: iedereen heeft recht op leven, vrijheid en bezit. Mensen hebben
hun macht vrijwillig aan een leider gegeven voor een stabiele samenleving.
De macht van de vorst moest beperkt blijven om machtsmisbruik en willekeur in de
samenleving te voorkomen. Daarom scheiding der machten voor tussen wetgevende,
uitvoerende en rechterlijke macht.
Gematigde verlichte denkers pleiten voor een sociaal contract tussen volk en vorst: de
bevolking zou vrijwillig een vorst moeten toestaan die op zijn beurt de vrijheden en rechten
van de bevolking moest beschermen door wetgeving. Een vorst die het contract verbreekt
mag dus worden afgezet.
Gematigde Verlichters wilden alleen aan rijke, gegoede burgers invloed geven, het 'gewone
volk' was in hun visie nog niet in staat op verstandige wijze mee te praten over het bestuur.
Zij keerden zich ook tegen het rationalisme die beweert dat alle problemen kunnen worden
opgelost door het verstand alleen. Besturen Is ook een zaak van de vrije wil van elk individu.
Die nadruk op persoonlijke vrijheid leidde tot het liberalisme.
Meer radicale verlichters wilden verder gaan en het volk zelfs directe invloed geven op het
bestuur door een directe democratie in te voeren. Volkssoevereiniteit betekende volgens
hem dat er een algemene volkswil bestond. De volkswil voorgaan boven alle individuele
meningen en belangen. Tijdens de Franse Revolutie werd deze opvatting werkelijkheid
tijdens de Terreur.
Gematigde denkers gebaseerd op verstand en rede (stapje voor stapje) sociaal contract
Radicale denkers gebaseerd op vrijheid en gelijkheid (grote veranderingen) algemene wil
Vrijheid en economie
Mensen gingen ook opnieuw nadenken over de wijze waarop mensen goederen produceren
om zichzelf in leven te houden en over een een rechtvaardige samenleving: hoe kun je
ervoor zorgen dat de rijkdommen van de aarde eerlijk verdeeld worden?
Er moest een vrije markteconomie komen waarin iedereen de vrijheid moest hebben om
zijn eigen belangen na te jagen. Hierdoor ontstaat er vanzelf welvaart en zal het algemeen
belang vanzelf worden waargemaakt. Er werd ingegaan tegen de economische politiek van
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sjoukjekraak. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.42. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now