I miss a number of chapters. otherwise it looks good
Show more reviews
Seller
Follow
Loucky94
Reviews received
Content preview
Psychiatrie: van diagnose tot behandeling
Hoofdstuk 1: Psychiatrie en maatschappij
Introductie
Naar aanleiding van een experiment in de jaren ’70 is voor velen de ondeugdelijkheid van de
psychiatrie aangetoond. De criteria van psychische stoornis zijn aanzienlijk minder objectief
dan somatische stoornissen en er zijn geen harde bewijzen of methodes voor het aantonen
van de aanwezigheid van een psychische stoornis. Wie bovendien eenmaal het etiket
‘psychiatrisch patiënt’ heeft gekregen, komt er niet eenvoudig van af.
Gek of ziek?
In de middeleeuwen werd opvallende gekte beschouwd als teken van duivelse bezetenheid,
in de 17de eeuw sprak men van krankzinnigheid of geestesziekte en in de 19de eeuw
verwierven de zenuwziekten een aparte plaats in de geneeskunde en werden deze geordend
volgens een eigen classificatiesysteem. Vanaf begin vorige eeuw werden, onder invloed van
de psychoanalyse van Sigmund Freud, psychische stoornissen in toenemende mate
psychologisch verklaard en behandeld. In de jaren ’60 ontstond een omwenteling met de
ontdekking van enkele belangrijke medicatie tegen lichte psychische stoornissen. Daarop
volgde een periode van felle kritiek vanuit de ‘antipsychiatrie’.
Er zijn drie specialistische visies van belang in de psychiatrie: de biologisch, de
psychotherapeutische en de sociale richting. ‘Gestoordheid’ wordt tegenwoordig gezien als
abnormaliteit, welke slaat op elke afwijking ten opzichte van de norm. De beoordeling of
bepaald gedrag ‘normaal’ is, hangt echter af van uiteenlopende criteria:
• Kenmerken van de beoordeelde personen (leeftijd, geslacht, beroep, etc.)
• Tijd en plaats van het gedrag
• Waarden en normen van de heersende cultuur en tijdgeest
à hoe hoger de eisen of hoe langer de tolerantie van de omgeving, hoe minder
aanvaardbaar een bepaalde afwijking wordt
Door misbruik in landen als Rusland (afwijkend gedrag of tegenspraak wordt direct als
‘psychisch niet in orde’ beschouwd) hecht men tegenwoordig grote waarde aan de
zelfbeschikking van psychiatrische patiënten en is men huiverig over dwangbehandeling.
Abnormaal gedrag ≠ per definitie een stoornis ≠ per definitie een psychische stoornis
à om te spreken van een psychische stoornis moet het gestoorde gedrag voldoen aan:
1. Ook bij anderen is het gedrag vastgesteld als ‘storend’
2. Vanwege deze gelijkenis (overeenkomstig patroon) moet het gedrag beschreven en
geordend kunnen worden binnen het begrippenkader van de psychiatrie
, 3. Er moet wetenschappelijke consensus bestaan over de vaststelling van de stoornis
à principe van repliceerbaarheid: indien het gaat om een onbekende/onbeschreven
stoornis, moet de vaststelling ook door collega-deskundigen mogelijk zijn
Naast de typische medische opvatting kan men aan het begrip ‘ziekte’ een psychologische en
sociologische inhoud geven. In het eerste geval gaat het om de beleving van ziek-zijn: de
subjectieve ervaring van onwel zijn, lijden of beperking in het functioneren op lichamelijk,
psychisch en/of sociaal gebied. Het sociologische standpunt benadrukt de rol van ziek-zijn:
enerzijds de behoefte aan erkenning als patiënt en anderzijds de verwachting te zoeken naar
genezing door raadpleging van een deskundige.
Wetenschap en praktijk
Psychopathologie is de wetenschap of studie van het geestelijke of psychisch lijden. In de
praktijk van de psychiatrie als toegepaste wetenschap moet het individualiserende en
subjectieve aspect gecombineerd worden met een objectieve en generaliserende
benadering. De werkwijze van de hedendaagse psychiatrie is geïnspireerd door het medische
model (een systematische werkwijze om pathologische verschijnselen te bestuderen):
A. Diagnose: beschrijving van karakteristieke eigenschappen
B. Verklaring: verkenning van factoren die de stoornis veroorzaken/in stand houden
C. Prognose: een op onderzoek gebaseerde voorspelling van het mogelijke beloop van
de stoornis, enerzijds in het natuurlijk beloop en anderzijds met behandeling
D. Therapie: ontwerp en uitvoering van een interventie op grond van A, B en C, met het
doel de stoornis te doen verdwijnen of minstents te verbeteren.
E. Preventie: ontwerp en uitvoering van een interventie op grond van A, B en C, om
stoornissen te voorkómen (primaire preventie), snel en effectief te behandelen
(secundaire preventie) en om de gevolgen te beperken (tertiaire preventie).
Werkterreinen
Het geheel van hulpverlening voor psychische of psychosociale problematiek wordt
geestelijke gezondheidszorg (GGZ) genoemd. De GGZ kent een sterke specialisering. De GGZ-
voorzieningen kunnen in de volgende drie groepen worden onderscheiden:
• Intramurale of klinische zorg: opname voor behandeling of verpleging op een
psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ), een algemeen
psychiatrisch ziekenhuis (APZ) een GGZ-instelling of (privé)kliniek. Deze voorziening
staat open voor een grote verscheidenheid aan psychische problematiek. Daarnaast
zijn er categorale centra die uitsluitend toegankelijk zijn voor specifieke doelgroepen.
• Ambulante of extramurale zorg: geen opname maar buiten de muren van de kliniek.
Deze GGZ-vorm kan aan huis verleend worden of op een ambulante afdeling van een
, GGZ-instelling. Multidisciplinaire teams zorgen er voor preventie, begeleiding,
behandeling, crisisdiensten en crisisopvang.
• Tussenvoorzieningen of vormen van semimurale zorg: zorg voor wie ambulante zorg
onvoldoende is en voor wie een volledige opname niet noodzakelijk is. Vormen van
semimurale zorg zijn woongroepen en psychiatrische deeltijdbehandeling.
Het uitgebreid netwerk van GGZ-voorzieningen dreigt al
snel onoverzichtelijk te worden. Daarom volgde in 2014
een ingrijpende stelselwijziging volgens het principe
stepped care: eerst moet de lichtste vorm van
behandeling worden toegepast en als dat onvoldoende
helpt een zwaardere behandeling enzovoort. De huisarts
heeft een centrale rol gekregen in dit stelsel, waarbij
doorverwezen kan worden naar generalistische basis-
GGZ voor lichte gevallen en naar gespecialiseerde GGZ
voor zwaardere en complexe psychische stoornissen.
Onvrijwillige opname
Sinds 1994 regelt de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ) de
procedures voor onvrijwillige opname en de rechtspositie van psychiatrische patiënten. In de
wetgeving geldt uitsluitend het gevaarcriterium: onvrijwillige opname is alleen mogelijk als
er mogelijk gevaar dreigt voor de patiënt of de omgeving. Een dergelijke opname kan via een
rechterlijke machtiging (RM) of een inbewaringstelling (IBS) (acute opname). Door hevige
discussie is de Wet BOPZ vervangen door de Wet verplichte ggz (Wvggz). Deze wet gaat uit
van (ambulant) behandelen en stelt niet langer meer de gedwongen opname centraal. De
IBS is nog steeds hetzelfde geregeld, echter voor minder acute crisissituaties kan er een
zorgmachtiging worden gegeven door de rechter. Een andere vorm van gedwongen opname
is het alom bekende TBS met dwangverpleging.
Organisaties voor patiënten
Er zijn verschillende algemene patiëntenverenigingen binnen de GGZ:
• LOC Zeggenschap in zorg: een landelijke cliënten organisatie welke wil bijdragen aan
de kwaliteit van leven van hen die afhankelijk zijn van zorg en welzijn, door hun
zeggenschap te optimaliseren en de kwaliteit in de GGZ te verhogen.
• Landelijk Platform GGZ: een twintigtal cliënten- en familieorganisaties in de GGZ
welke streeft naar een structurele verbetering van de positie van kwetsbare mensen
en is gesprekspartner van politici, beleidsmakers, zorgverzekeraars, etc.
• Labyrint-In Perspectief: vereniging die ondersteuning biedt aan familieleden van en
andere directbetrokkenen bij psychiatrische patiënten (lotgenotencontacten).
, Hoofdstuk 2: Diagnose
Classificatie: van symptoom tot syndroom
Als wetenschap kan de psychiatrie niet zonder een algemeen aanvaarde indeling en
omschrijving van psychische stoornissen. Dit vormt de basis van een beschrijvende diagnose:
het vaststellen en onderscheiden van stoornissen zonder een uitspraak te doen over de
oorzaak ervan. Vanwege het ontbreken van een aantoonbare lichamelijke oorzaak is er in de
psychiatrie geen sprake van ziekte maar van een syndroom (groep van symptomen in
beschrijvende zin). Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen hoofdsymptomen (verwijzen
naar een specifieke stoornis) en bijsymptomen (het beeld van de stoornis volledig maken).
De betrouwbaarheid van de diagnostiek hangt af van de gehanteerde classificatie en de
gebruikte diagnostische methode.
De ‘neurosen’
De term ‘neurotisch’ wordt vaak als verzamelbegrip gehanteerd voor psychische stoornissen
die niet-psychotisch van aard zijn. Deze ‘ziekte van neuron of zenuwcel’ werd door William
Cullen aangeduid voor functionele zenuwziekten: alle stoornissen waarbij het centrale
zenuwstelsel een primaire rol speelt, maar zonder aantoonbare orgaanafwijkingen.
Indeling volgens de DSM-5
Voor 1980 was er behoefte aan een diagnostisch systeem gebaseerd op twee principes:
• De ordening van psychische stoornissen moet losstaan van de mogelijke verklaring
• De indeling moet steunen op heldere en ondubbelzinnige criteria, die bruikbaar zijn
in de diagnostische praktijk en het wetenschappelijk onderzoek
Een Amerikaans classificatiesysteem heeft orde op zaken gesteld door de invoering van de
Diagnostic and Statistical Manual (DSM), waarbij meerdere stoornissen gegroepeerd
worden onder een gemeenschappelijke noemer om zo samenhang te creëren.
De DSM-4 werkte met vijf niveaus of assen:
• As I: ordent de psychische stoornissen in afzonderlijke categorieën door symptomen
te groeperen tot samenhangende gehelen of syndromen.
⋅ Zijn de klachten en symptomen te wijten aan een lichamelijke aandoening?
⋅ Zo nee, is de problematiek toe schrijven aan alcohol of drugs?
⋅ Zo nee, vertoont de patiënt wanen of hallucinaties? (psychotische stoornis)
• As II: vaststellen of er bij de patiënt een persoonlijkheidsstoornis te diagnosticeren is
• As III: lichamelijke aandoeningen die samenhangen met de op AS I gevonden stoornis
• As IV: belangrijke psychosociale problemen
• As V: beoordeling van globaal functioneren door middel van een GAF-score
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Loucky94. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.94. You're not tied to anything after your purchase.
