Summary
Samenvatting Tijdvak 7 Geschiedenis VWO bovenbouw
- Course
- Level
Een samenvatting voor Tijdvak 7 van geschiedenis voor het VWO in de bovenbouw.
[Show more]
Seller
Follow
joostkok2
Content preview
7.1 De verlichtingKenmerkend aspect: rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle
terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Rationalisme en optimisme:
De wetenschappelijke revolutie uit de 17e eeuw werd gevolgd door een algemene
revolutie in het denken verlichting = beweging van mensen om het bestand te
bevorderen.
Van ‘het duisternis’ naar ‘het licht’. Duisternis stond voor onwetendheid, domheid en
intolerantie. Licht stond voor kennis en inzicht. Er ontstond optimisme, mede dankzij
verstand.
Rationalisme (toepassen van het verstand) zou leiden tot algehele vooruitgang op
alle terreinen – vrijheid belangrijke waarde voor vooruitgang.
Begon einde 17e eeuw in Engeland en Nederland waar naar verhouding veel vrijheid
bestond en boeken verschenen die in andere landen verboden waren. In de 18 e eeuw
sloeg de beweging ook door naar Duitsland, Amerika en Frankrijk.
Zelf vorsten deden eraan mee, zoals de Pruisische koning Frederik de Grote, die
bevriend was met de verlichte Franse schrijver Voltaire.
Parijs werd het belangrijkste centrum van de verlichting Diderot kwam met de
uitgave van de encyclopedie verzamelde kennis (1751)
Godsdienst:
Belangrijk onderdeel verlichting was de kritiek op godsdienstige intolerantie
volgens verlichte denkers bewezen godsdienstoorlogen tot welke ellende het kon
leiden.
Frederik de Grote (koning Pruissen) alle religies gelijke rechten konden niet
bewijzen dat de een gelijk had en de ander niet.
Voltaire deist god het de wereld gemaakt, maar greep daarna niet meer in.
Alles op aarde verliep volgens vaste natuurwetten.
Al met al moest de mens zelf nadenken en de wetenschap vertrouwen en niet God.
Sociale verhoudingen:
Samenleving 18e eeuw vol ongelijkheid. Adel en geestelijken hadden voorrechten.
- Voltaire vond het best slechts 10% van de bevolking wilde zelf nadenken.
- Rousseau alle mensen zijn van nature gelijk. alle mensen hebben verstand
gekregen, dus ook gelijke rechten ging mis toen het eigendom ontstond.
- na 1760 verlichte denkers meenden dat verschillen, niet gebaseerd op prestaties,
moesten verdwijnen.
Politiek:
met rationalisme en optimisme vroegen verlichte denkers zich af hoe de politieke
situatie kon worden verbeterd.
, John Lock koningen en regeringen hebben hun soevereiniteit niet ontvangen van
God maar van de burgers afgeven in ruil voor veiligheid van de overheid.
- taak overheid om de natuurlijke rechten van de mens te beschermen
(mensenrechten)
- in een rechtstaat stond de overheid niet boven de wet.
Rousseau eens dat soevereiniteit afkomst was van burgers.
- deze volkssoevereiniteit (volk hoogste macht) noemde hij ‘de algemene wil. De
algemene wil was belangrijker dan de wil en de belangen van de individuen.
Montesquieu hoe kon corruptie/machtsmisbruik voorkomen worden?
- driemachtenleer (trias politica).De gescheiden machten houden elkaar in evenwicht
- wetgevende macht parlement wetten vastleggen
- uitvoerende macht regering de wetten uitvoeren
- rechterlijke macht naleving controleren
Economie:
Adam Smith mensen streven altijd hun eigen voordeel na natuurlijk gedrag
als alle mensen ruimte krijgen voor hun eigenbelang, werkt het eigenbelang als een
onzichtbare hand die steeds meer welvaart brengt wet vraag en aanbod.
– Smith keert zich tegen het mercantilisme. De overheid moest wel zorgen voor
eerlijke regels, maar moest zich verder niet bemoeien met de economie.
- iedereen moet de vrijheid hebben om rationeel het eigen belang na te gaan.
7.2: Het ancien régime
Kenmerkend aspect: voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk
bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
De Franse samenleving:
Frankrijk was het land van de verlichting, maar ook een land van onvrijheid. Hoewel
het censuur niet alles tegenhield, werden veel boeken verboden.
Bestuur voor de democratische oorlogen ancien régime
Sociale verhoudingen in Frankrijk waren nadelig voor een groot deel van de
bevolking:
- In de standenmaatschappij kregen edelen en hoge geestelijken allerlei voorrechten.
- adel hield een luxueuze levensstijl na.
- lage adel op het platteland gebruikten hun rechten om boeren uit te persen.
-Bourgeoisie (rijke burgerij) welvaart door handel, maar verder niet te vertellen
- meeste boeren straatarm. En arbeiders hadden het zwaar.
Verlicht absolutisme:
Andere vorsten probeerden verlichte hervormingen door te voeren succesvolste
vertegenwoordiger van dit verlicht absolutisme was Frederik de Grote.
- zag zichzelf niet als dienaar van God, maar als ‘eerste dienaar van de staat’
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller joostkok2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.23. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50990 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now