Summary
Samenvatting Tijdvak 9 Geschiedenis VWO
- Course
- Level
Een samenvatting voor Tijdvak 9 van geschiedenis voor het VWO in de bovenbouw.
[Show more]
Seller
Follow
joostkok2
Content preview
Paragraaf 9.1De aanleiding voor de oorlog was de moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand
Oostenrijk straft Servië 28 juli verklaard Oostenrijk serviel de oorlog
Rusland mobiliseerde zijn leger Duitsland verklaart Rusland oorlog Frankrijk mobiliseerde
Duitsland trok België Engeland verklaard Duitsland de oorlog
Vanaf dat moment vochten de geallieerden Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland tegen de centralen
Duitsland en Oostenrijk VS sluit aan bij geallieerden wereldoorlog
Eind 19e eeuw 2 bondgenootschappen in Europa spanningen liepen op door nationalisme en
onderling wantrouwen Duitsland voelde zich omsingeld door Rusland en Frankrijk en vond tegelijk
dat het recht had op meer macht en aanzien grote oorlogsvloot wapenwedloop
In Duitsland en andere landen heerste militarisme leger werd verheerlijkt, discipline en
strijdwaardig stonden hoog in aanzien
De spanningen op de Balkan vormden de grootste bedreiging situatie instabiel door zwakte
Ottomaanse rijk en het agressief nationalisme twee Balkanoorlogen 1912 en 1913 grote
stukken Ottomaanse rijk afgescheurd
In eerste weken van de oorlog vielen de fransen aan in Elzas-Lotharingen teruggeslagen beide
partijen groeven zich in loopgraven front bleef 4 jaar vastzitten
Kwamen veel meer fronten met loopgraven oostfront Duitsland en Oostenrijk tegen Rusland
Lenin nam met communisten de macht Duitsers rukken op tegenaanval Amerikaanse
troepen en ze beschikten over honderden tanks
Toen de Duitsers achter hun oude linies werden teruggedrongen oorlog verloren
wapenstilstand 11 november WW1 leidde tot ongekende verwoestingen
In 1916 vielen de Britten aan bij de Somme Duitsers vielen forten aan bij verdun Legers
bestonden vooral uit dienstplichtigen en vrijwilligers
Duitsland had last van geallieerde blokkade van zijn havens hongersnood burgers gedood
1915 werden veel Armeniërs de dood ingejaagd omdat ze werden verdacht van samenwerking met
Rusland
Na de oorlog werd Duitsland gedwongen een vernederend vredesverdrag te tekenen: verdrag van
Versailles
Van de oud multi-etnische staten bleef alleen Rusland bestaan communisten veroverde Oekraïne
en Georgië Sovjet-Unie
Habsburgse rijk viel uiteen in Oostenrijk Hongarije en Tsjecho-Slowakije Arabische delen werden
nieuwe staten gevormd Irak en Syrië, die onder toezicht van Groot-Brittannië en Frankrijk
kwamen
Paragraaf 9.2
De eerste wereldoorlog maakte een eind aan de stijging va de welvaart in Europa recessie 1924
begon een tijd van economische bloei economie groeide hard door de snelle uitbreiding van het
wegennet en elektriciteitsnet en opkomst van nieuwe producten consumptiemaatschappij
groeide ook de mode, uitgaansleven en vermaaksindustrie optimisme
, Door optimisme stegen de koersen van aandelen van bedrijven ontstond twijfel aandelen
omlaag beurskrach vervolgd door recessie
Ook Europa en de koloniën werden hard getroffen door de crisis van het wereldkapitalisme
dalende koopkracht door verminderde waarde van aandelen konden veel beleggers niet
terugbetalen.
In de eerste wereldoorlog was veel landbouwgrond in Europa verwoest boeren productie
opgevoerd veel boeren failliet
De Amerikaanse crisis breidde zich uit tot een wereldcrisis doordat landen nauw met elkaar
verbonden waren in de wereldeconomie Duitsland economie hersteld door leningen van Amerika
Amerikanen vroegen geld terug overheid en bedrijven in nood herstelbetalingen aan
Duitsland en Frankrijk ook in nood
In het wereldkapitalisme hadden perioden van groei en neergang elkaar altijd als golven afgewisseld
toen crisis erger werd, groeide twijfel aan liberale beleid new deal staatsleningen , geld aan
werklozen breuk met liberalisme pakte goed uit andere landen ook herstel 2e wereldoorlog
maakte einde aan interbellum
Paragraaf 9.3
Lenin wilde het kapitalisme en het privébezit van productiemiddelen in Rusland afschaffen en een
dictatuur vestigen 1917 revolutie uitgebroken democratische regering het land besturen
samen met raden van arbeiders en soldaten Sint-Petersburg namen de communisten belangrijke
gebouwen in oktoberevolutie
Na Lenins machtsovername brak in Rusland een burgeroorlog uit communisten vestigen strak
geleide eenheidspartij Sovjet-Unie
Na Lenin kwam Stalin industriële samenleving door collectivisatie boerenopstanden
Oekraïne hongersnood holomodor tegelijk industriecomplexen opgebouwd, kanalen gegraven
en spoorwegen aangelegd
Overal ontstonden democratieën, maar in zuid, oost en midden Europa kwamen totalitaire regimes
Fanatieke socialisten waren ontevreden omdat italic aan geallieerde zijde had meegevochten, maar
nauwelijks was beloond Mussolini stichtte fascistische beweging mars op Rome Mussolini
regeringsleider
Ook in Duitsland liep de eerste wereldoorlog uit op chaos Hitler leider van NSDAP aanhang
groeide, waardoor hij kanselier werd later werd hij president (Führer) stichtte een dictatuur
alle organisaties moesten het nationaalsocialisme volgen gelijkschakeling
Fascisme en nationaalsocialisme leken op elkaar beide extreem nationalistisch en gewelddadig
belangrijk onderdeel van de nazi-ideologie was de rassenleer Arische of Germaanse ras superieur
aan andere rassen Nazi’s haatte Joden (antisemitisme)
Communistische ideologie was heel anders Lenin riep arbeiders en soldaten op in opstand te
komen tegen de kapitalisten en de officieren
Eer waren ook overeenkomsten tussen fascisme, nationaalsocialisme en communisme
antidemocratisch en totalitair indoctrinatie paste dat zelfstandige organisaties niet of nauwelijks
meer bestonden leiderschap en persoonsverheerlijking autoritair gedrag was de norm
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller joostkok2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77973 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now