Handboek psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen en
adolescenten
Hoofdstuk 1 | De plaats van diagnostiek binnen het hulpverleningsproces
Beginfase
Drie processen > diagnostisch onderzoek, hulp bieden en opbouw van de
professionele relatie
Therapeutische diagnostiek = verwijst naar hoe diagnostiek een begin van hulp
vormen kan zijn en doelbewust hierbij ingezet kan worden
Doelen van psychodiagnostiek > onderzoekt psychosociaal functioneren
Betrouwbare en valide beschrijving van de psychosociale werkelijkheid
Mogelijke verklaringen vinden voor het ontstaan en voorbestaan van problemen
Verklaringen toetsen
Doelen voor psychodiagnostiek in de hulpverlening
Bepalen welke interventies passend zijn gezien de aard van de problemen en
kenmerken van de hulpvrager en omgeving
Bepalen wat het effect is van de hulp waarmee ook de voorgaande stappen inclusief
opgestelde verklaring voor de problemen wordt getoetst
Onderzoek afstemmen op hulpvragers zodat hun motivatie wordt versterkt en
gewenste verandering wordt bevorderd
Aandachtspunten voor psychodiagnostiek m.b.t. kinderen en adolescenten
Vele en relatief snelle ontwikkelingen binnen doelgroep
Verband tussen lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren
Gegeven dat kinderen en adolescenten opgroeien binnen de context van hun gezin,
school, vriendenkring en virtuele wereld
Betrouwbaarheid en validiteit van diagnostiek
2 eisen voor hypothesen en toetsing
- Betrouwbaarheid > dienen zo onafhankelijk mogelijk te zijn van het moment van
onderzoek, de onderzoeker of andere toevallige factoren
- Validiteit > dienen daadwerkelijk betrekking te hebben op datgene wat bedoeld werd
te beschrijven of toetsen
Empirische cyclus diagnostiek
1. Observatie = verzamelen en groeperen van gegevens
2. Inductie = formuleren van hypothesen op basis van waarnemingen
3. Deductie = het afleiden van toetsbare voorspellingen uit die hypothesen
- Operationalisering = bij iedere voorspelling worden adequate onderzoeksmiddelen
gezocht om de voorspellingen toetsbaar te maken
4. Toetsing = nagaan of de voorspellingen uitkomen door nieuwe gegevens te
verzamelen
5. Evaluatie = terugkoppelen van uitkomsten van het onderzoek naar de hypothesen
,Diagnostische vraagstelling & hulpverleningsproces
Verloopt van een brede blik op de gehele situatie (verkennend/screening) naar
steeds specifiekere vraagstellingen
Brede onderzoek vormen
- Beschrijvende diagnostiek = onderzoeker maakt vaak gebruik van een lijst met te
onderzoeken aandachtspunten die ook wel zoekschema/heuristiek heet
- Onderkennende diagnostiek = via gesprekken, observaties en
screeningsinstrumenten wordt nagegaan of bepaalde problemen aanwezig zijn
Smalle onderzoek vormen
- Gerichte diagnostiek = uitgebreidere instrumenten worden gebruikt waarbij vaak
meerdere disciplines betrokken zijn
- Onderkennende diagnostiek = heeft als doel het toetsen van hypothesen om
vermoedens van problemen definitief te bevestigen of ontkrachten
- Verklarende diagnostiek = door het onderzoeken en vergelijken van verschillende
hypothesen ve8ronderstellingen over causale verbanden kunnen bevestigen of
ontkrachten
Indicerende diagnose = globaal geformuleerde keuzes om bepaalde doelen te
bereiken en interventies te bepalen
Monitoring = uitvoeren van interventie en toetsen op effect
- Dit is de evaluerende diagnostiek
- Routine outcome monitoring (ROM) = steeds meer toenemende vaste protocollen om
de effecten van hulpverlening te kunnen meten
Probleemoplossing proces
Van Strien omschreef het hulpverleningsproces als een probleemoplossing proces om
de kloof tussen wetenschap en praktijk te overbruggen > planmatige stappen om het
probleem van de hulpvrager op te lossen
De regulatieve cyclus van Strien
Geen vervanging voor empirische cyclus maar een specifieke versie voor diagnostiek,
empirische cyclus bevindt zich in elke fase van de regulatieve cyclus
1. Probleemherkenning
- Oriëntatie op de hulpvraag > wie stelt de vraag, wie betrokken, wat zijn hulpbronnen,
algemene en specifieke werkzame factoren, gebruik van theoretisch onderbouwd
zoekschema, opstellen hypothesen
2. Probleemdefiniëring
- Achterhalen van oorzaken van probleem > formuleren verbanden tussen aspecten,
opstellen van (globale) doelen die centraal staan in probleem, wat is veranderbaar
3. Bedenken en afwegen van handelingsmogelijkheden
- Doelen concretiseren in specifieke aanpak > afwegen oplossingen (brainstormen) en
bedenken alternatieven (kosten-batenanalyse), welke behandeling is het meest
haalbaar en effectief
4. Planning van de interventie
- Concrete afspraken maken over wie wat doet > ondersteunen hulpverlener staat
centraal
, 5. Uitvoeren van de interventie
- Monitoren van 2 aspecten > de interventie wordt uitgevoerd als gepland (treatment
integrity of implementation fiedlty), interventie heeft wel/niet gewenste effect
6. Evaluatie van de effecten van de interventie
- Interventie moet voortgezet of kan worden afgesloten > vooraf opgestelde
beoordelingscriteria belangrijk, perspectief hulpverlener, terugkoppeling naar
voorafgaande fasen
Professionele relatie hulpvrager – hulpverlener
Afstand maar ook nabijheid
- Afstand is nodig voor het objectiveren van problematiek
- Nabijheid is nodig voor het subjectieveren > hulpvrager wilt zich ook gehoord en
begrepen voelen
Distantie > onderzoekende houding en uitstellen van een oordeel
Nabijheid > persoonlijke presentie en veiligheid
Omgaan met culturele diversiteit
2 culturen
1. Lage context cultuur = de context van de mededeling doet er niet toe, de boodschap
is expliciet, gestructureerd en de letterlijke betekenis is van belang
- Overig > grote persoonlijke ruimte, individualisme, monochrome tijdsopvatting
(tijd=geld)
2. Hoge context cultuur = een goed gesprek is belangrijker dan op tijd zijn voor de
volgende afspraak, aandacht voor juiste vorm in gesprek
- Overig > info wordt snel via sociale netwerken verspreid, elkaar makkelijk aanraken
Acculturatiestress > spanning tussen interne en externe aanpassing
4 perspectieven op het gebruiken van de
regulatieve cyclus met empiristische subcyclus
1. Beperkte horizon van de voorspellingen
die de diagnosticus maakt
2. Procesmatig karakter van de
diagnostiek binnen het
hulpverleningsproces
3. De complexiteit van de
hulpverleningsproces
4. De rol van normen en waarden in het
hulpverleningsproces
, Hoofdstuk 2 | Theoretische aspecten van diagnostiek
Empirisch onderzoek > validiteit van de stappen van observatie naar getoetste theorie
Het gebruik van theorieën
Soorten theorieën
- Algemene theorieën = verklaren cognitief, psychisch en sociaal functioneren
- Ontwikkelingstheorieën = verhelderen specifieke ontwikkelingslijnen
- Probleemgerichte theorieën = verklaren het ontstaan en voorbestaan van specifieke
problemen, gebruikt vaak kennis uit algemene en ontwikkelingstheorieën
Classificatie VS diagnose
Classificeren = vaststellen van bepaald toestandsbeeld bij iemand
- Bekendste classificatiesystemen > DSM-5 en ICD, daarnaast Diagnostic classification
zero to three voor classifcieren van jonge kinderen
Diagnose = formuleren van mogelijke aanwezige causaliteit waarbij de context ook
betrokken wordt om vervolgens onderzoek te doen naar interventies
Tradities in de hulpverlening
Psychiatrie > vroeger gericht op onderkennen psychopathologie en stoornissen
Ontwikkelingspsychologie > kennis gebruiken voor de praktijk van opvoeding,
onderwijs en hulpverlening
- Twee stromingen > empirische fundamentele kinderstudies en klinisch georiënteerd
onderzoek
Orthopedagogiek > ontstond vanuit specifiek opvoeden en vekrlaren en veranderen
van stagnerende leer- en of opvoedsisutaties van kinderen en jeugdigen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lynnvv. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.82. You're not tied to anything after your purchase.