CONCLUSIE: FONEEM EN MORFEEM GOED UIT ELKAAR HOUDEN!
Het verschil tussen morfeem en foneem is erg belangrijk in de taalkunde. Een
morfeem is de kleinste betekenisvolle eenheid van een taal. Een foneem is
daarentegen de kleinste spraakeenheid. Het significante verschil tussen de twee is
dat terwijl een morfeem een betekenis heeft, een foneem dat niet heeft. Het is
slechts een geluidseenheid. Het is alleen een combinatie van fonemen die een
morfeem of woord kunnen creëren dat een betekenis overbrengt.
Morfeem
Kleinste betekenisvolle element van taal, kan dus niet in een kleiner deel
gesegmenteerd worden.
Als we bv. woorden als boek, potlood, beker, gum en doos nemen dan
kunnen ze niet verder worden gesegmenteerd.
Soorten:
o Vrij morfeem: Heeft het vermogen op zichzelf te staan zonder
ondersteuning van een andere vorm.
o Gebonden morfeem: Kan niet op zichzelf staan, heeft ondersteuning
nodig van een andere vorm.
• Als je bijvoorbeeld achtervoegsels (suffixen) en voorvoegsels (prefixen)
nemen zoals ‘ly’, ‘ness’, ‘dis’, ‘re’ dan kunnen ze niet op zichzelf staan.
• Moeten worden verbonden met een andere vorm om een betekenis over
te brengen.
• Neem een woord zoals ‘ontmoedigd’, het bestaat, ook al verschijnt het
als één woord, uit drie morfemen zoals ‘dis’ ‘mood’ ‘ed’
Foneem
Dit zijn de basiseenheden van een taal.
Fonemen worden samengesteld om morfemen en woorden te maken.
Belangrijkste verschil morfeem en foneem:
o Morfeem heeft betekenis
o Foneem heeft geen enkele betekenis, het is slechts een spraakeenheid.
o Als we bv. het woord rennen nemen, dan is het een morfeem, wat
betekent dat het een betekenis overbrengt.
• Maar ‘rennen’ bestaat eigenlijk uit drie fonemen:
• / r / en / u / en / n /
Het verschil tussen twee woorden kan te wijten zijn aan een enkel
foneem!
o Vb. de woorden kat en knip
• Het is een enkel foneem dat de verandering in de twee woorden ‘a’ en ‘u’
bewerkstelligt.
• Wanneer het foneem ‘a’ wordt vervangen door ‘u’ in het woord ‘kat’,
wordt het ‘cut’, een heel ander woord.
• Er zijn zowel klinkerfonemen als medeklinkerfonemen
• Als we de woorden tab en lab nemen, is het de verandering in het
medeklinkerfoneem ‘t’ en ‘l’ die tot een verschil in betekenis leiden.
, CONCLUSIE: Fonologie!
Klanken kunnen op veel manieren van elkaar verschillen.
één klank kan zelfs op verschillende manieren kan worden uitgesproken.
Bijvoorbeeld de [i] in ‘bier’ en in ‘biet’. Deze twee verschillende uitspraken
van [i] noemen we verschillende realisaties (= verschillende manieren van
uitspreken) van het >foneem /i/.
Een foneem schrijven we tussen schuine strepen ( / i / ). Een >foneem is de
kleinste eenheid van klank die een verschil in betekenis kan maken.
Stel je voor dat je de [i] zoals die uitgesproken wordt in ‘bier’ toch in het
woord ‘biet’ zegt. Het woord zou raar klinken maar nog steeds hetzelfde
betekenen.
Stel je nu voor dat je de bilabiale stemhebbende plosief [b] uit het
woord ‘bier´ stemloos zou maken. Je krijgt dan ‘pier’ met een [p] (de [p] is
een bilabiale stemloze plosief). Dit betekent wat anders. De /b/ en de /p/, die
toch erg op elkaar lijken, zijn in het Nederlands namelijk verschillende
fonemen. De verschillende manieren van uitspraak van [i] in ‘bier’ en ‘biet
´ zijn verschillende >fonetische realisaties van de /i/. Het zijn geen
verschillende fonemen.
o De woorden ‘bier’ en ‘biet’ betekenen niet hetzelfde. Dit komt
omdat de /r/ en de /t/ fonemen zijn van het Nederlands. Deze
woorden verschillen dus één foneem van elkaar. Deze woorden
betekenen niet hetzelfde omdat fonemen verschil maken in
betekenis. Woorden die één foneem van elkaar verschillen noemen
we >minimale paren. ‘bier’ en ‘biet´ is dus een voorbeeld van een
minimaal paar. Hier volgen nog een aantal voorbeelden:
paard baard
klaar blaar
hand land
hand hond
hand Hans
bier boer
plas plat
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MPCsamenvattingen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.12. You're not tied to anything after your purchase.