Summary
samenvatting wereldinzicht mens en maatschappij
- Course
- Institution
samenvatting wereldinzicht mens en maatschappij DEEL 3: de nieuwe tijd
[Show more]
Seller
Follow
sefanjapaulissen
Reviews received
Content preview
Mens en maatschappijMens en maatschappij...........................................................................................................................1
Nieuwe tijden: 1500-1945/ Onze tijd..................................................................................................3
De vorstentijd van 1500-1800.............................................................................................................3
Situering in de tijd:.....................................................................................................................3
Situering in de Ruimte...............................................................................................................3
Europa ontdekt de wereld in de 15 e eeuw..................................................................................3
De Portugezen ontdekten de zuidoostelijke doorvaart naar Indië.............................................6
De zeevaarders in Spaanse dienst zochten de zuidwestelijke doorvaart en ontdekten Amerika
....................................................................................................................................................6
Economie...................................................................................................................................7
Economie aspecten van de kolonisatie.......................................................................................7
De nijverheid.............................................................................................................................9
De organisatie van de arbeid: manufacturen en plattelandsnijverheid......................................9
De industriële revolutie begint...................................................................................................9
Politiek.......................................................................................................................................9
De strijd om de macht in Europa................................................................................................9
Een rijk waar de zon nooit onder gaat: Spanje en de Habsburgse macht.................................10
De zuidelijke Nederlanden van Spanje naar Oostenrijk............................................................15
de maatschappelijke verhoudingen.........................................................................................16
Godsdienst...............................................................................................................................16
De reformatie of hervorming ( een beweging tegen de wantoestanden en misbruiken in de
katholieke kerk met de bedoeling om de kerk te hervormen) in de 16 e eeuw.........................16
Het geestesleven......................................................................................................................17
Het humanisme........................................................................................................................17
Door die kritische houding gaan ook de wetenschappen en techniek snel vooruit..................18
Kunst........................................................................................................................................19
De renaissance..........................................................................................................................19
De barok...................................................................................................................................19
De volkerentijd ( 1800-1945)............................................................................................................20
Industriële revolutie.........................................................................................................................20
De revolutie in het denken: de verlichting........................................................................................20
Maatschappelijke en politieke revolutie..................................................................................21
De Franse revolutie en de napoleontische tijd.........................................................................21
Het verenigd Koninkrijk der Nederlanden ( 1815-1830) en Belgische revolutie ( 1830)...........24
België is een constitutionele parlementaire monarchie...........................................................26
1
, Het jonge België ( 1830-1914)..................................................................................................26
De koloniale Expansie..............................................................................................................28
België en Congo........................................................................................................................28
De koude oorlog......................................................................................................................31
Twee supermachten.................................................................................................................31
Economie.................................................................................................................................32
De industriële revolutie: de revolutie in de wetenschap en de nijverheid................................32
Verklaring voor de oorsprong en ontwikkeling van de industriële revolutie............................32
De revolutie in de industrie......................................................................................................33
De maatschappij......................................................................................................................34
De gevolgen van de I.R..............................................................................................................34
De sociale strijd ( België)...........................................................................................................36
2
,Nieuwe tijden: 1500-1945/ Onze tijd
De vorstentijd van 1500-1800
Situering in de tijd:
Nieuwe tijd: Suggereert een sterke breuk met de middeleeuwen en continuïteit met het heden. Legt
de klemtoon op de verschillen met de middeleeuwen.
Vorstentijd (vanaf 1500):
macht van de vorsten groeit
Humanisme
ontdekkingen/uitvindingen
breuk christendom
standenmaatschappij leeft verder
Volkerentijd (vanaf 1800):
Verlichting
politieke revoluties
industriële revolutie
Situering in de Ruimte
De Middeleeuwse Europeaan leefde met een beperkte voorstelling van de wereld. In zijn fantasie
bevolkte hij onbekende landstreken met vreemde wezens. Angstvallig bleven zeelui langs de
bekende kusten varen. Dit veranderde omstreeks het midden van de 15de eeuw toen de
ontdekkingstochten een nieuwe wereld aan Europa kenbaar maakten.
Europa ontdekt de wereld in de 15e eeuw
Wat maakte de ontdekkingsreis mogelijk:
a) De verbetering van de scheepvaarttechniek
Het kompas:
De oudste vermelding van de magneetnaald vinden we in een Chinese tekst van rond 1100 na Chr. Zij
werd 100 jaar later in Europa -via de Arabieren en Italianen- bekend. De magneetnaald werd
aanvankelijk op een stukje hout bevestigd en te drijven gelegd in een kom met water. Bij woelige zee
was ze onbetrouwbaar. Rond 1300 monteerde een Italiaanse zeevaarder de magneetnaald op een
spil die in een klein doosje ingesloten werd (kompasdoos). Hij voegde er ook een windroos aan toe.
Het kompas maakte voortaan de oceaanvaart mogelijk: de zeevaarders moesten de kust niet meer in
het oog houden.
De porulaankaarten:
Kaarten voor zeevaarders waar vnl. de kusten en havens op aangeduid zijn.
Het astrolabium:
Het astrolabium is een instrument waarmee de zeevaarder zijn plaats kan bepalen aan de hand van
de sterren.
3
, Het karveel:
In de middeleeuwen gebruikte men galeien en koggen. De galeien werden voortbewogen door
roeiers en hadden een driehoekig zeil. Ze waren wel vlug maar hadden lage boorden en konden dus
moeilijk de hoge golven van de Atlantische Oceaan trotseren. De koggen waren schepen met een
hoge boord en hadden één mast en één zeil. Ze konden een grote last vervoeren, maar waren zwaar
en massief gebouwd en staken bovendien diep in het water. De koggen waren wel geschikt voor
goederentransport langs de kusten maar ze waren te traag voor verre tochten.
Het karveel schijnt het resultaat te zijn van een compromis tussen de kogge en de galei. Het karveel
had 3 of 4 masten met meerdere zeilen: een vaart van ongeveer 10 kilometer per uur. De zeer hoge
boord liet toe het hoofd te bieden aan de hoge golven van de oceaan. Er was ook een stevig roer aan
de achtersteven van het schip bevestigd, waardoor de zeewaardigheid ten zeerste vermeerderd
werd. De snel varende, lichte en bestuurbare schepen waren wel geschikt voor oceaanvaart.
b) Nieuwe uitvindingen: gebruik van vuurwapens
De technische vooruitgang kenmerkte het einde van de stedentijd en het begin van de vorstentijd.
Het buskruit, een mengsel van salpeter, zwavel en houtskool, was sinds lang gekend bij de Chinezen.
Vanaf de 7de eeuw gebruikten de Byzantijnen deze brandende stof, het "Griekse vuur " genaamd,
tegen de Turken. Deze mengeling werd brandbaar gemaakt met pek en olie en werd al brandend op
het water uitgestrooid. Vijandige schepen werden zo in brand gestoken. De Arabieren leerden dit
mengsel in de 14de eeuw aan de Europeanen kennen. Door de verhoudingen van dit brandbaar
mengsel te wijzigen kreeg het een ontploffingskracht. Het was precies de kracht van deze
ontploffingsstof die werd toegepast op een hele reeks nieuwe wapens die projectielen konden
wegslingeren. In het begin waren het stenen ballen, in de 16de eeuw konden al ijzeren ballen
weggeslingerd worden.
Het gebruik van vuurwapens had belangrijke gevolgen: Versterking van het absolutisme van de
koning. Alleen rijke vorsten, die over ruime en geregelde inkomsten beschikten, waren in staat hun
leger uit te rusten met kanonnen en draagbare veldslangen. Pagina 8 De burchten van de feodale
adel en de ommuurde steden waren niet meer oninneembaar. Het belang van de ruiterij op het
slagveld verminderde. De kolonisatie van vreemde volkeren werd vergemakkelijkt. De Indianen bv.
beschouwden de vuurwapens als bovennatuurlijk en dit verklaart waarom een handvol Spaanse
avonturiers in zeer geringe tijd een uitgestrekt rijk hebben kunnen veroveren en onderwerpen.
c) Nieuwe wetenschappelijke opvattingen- uitvindingen
Verruiming van de aardrijkskundige kennis
Tegen het einde van de middeleeuwen begon men in bredere kringen de idee te aanvaarden dat de
aarde bolvormig is. Dit was reeds een wetenschappelijke verworvenheid van de Grieken geweest
maar tijdens de middeleeuwen terug in de vergetelheid geraakt. Eeuwenlang heeft men dan
gemeend dat de aarde een platte schijf was, omgeven door water, en dat men onweerstaanbaar
gedreven werd naar een oneindige afgrond indien men zich te dicht bij de rand van de schijf zou
wagen. Deze nieuwe opvatting was dan ook een belangrijke voorbereiding voor de grote
ontdekkingsreizen van de 15de en 16de eeuw.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sefanjapaulissen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.59. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76747 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
