Personen- en familierecht
Aantekeningen hoorcollege 2
Ontwikkeling van het concept van echtscheiding
Echtscheiding in het Romeins recht
Echtscheiding in klassieke periode – gemakkelijk, informeel en privaat
- Geen formele echtscheidingsgronden
- Gelijke mogelijkheden voor mannen en vrouwen
- Weinig formaliteiten
- Eenzijdige echtscheiding – echtscheidingsbrief repudium
- Wederzijdse instemming – geen formaliteiten
Echtscheiding in het Canoniek recht
- Theoretische controverse over ontbindbaarheid van christelijk huwelijk. Wat god
heeft verbonden mag geen mens scheiden.
- Betekenis van ‘Matheuse exceptie’, in sommige gevallen mag je scheiden wanneer een
vrouw overspel pleegt.
West Europa:
8-10de eeuw:
- De katholieke kerk declareert de onontbindbaarheid van het huwelijk
- Echtscheiding blijft in de praktijk mogelijk
11de eeuw:
- Echtscheiding wordt exclusieve competentie van de kerk
- Scheiding van tafel en bed in geval van overspel (zonder de mogelijkheid van hertrouwen)
- Nietigverklaring in geval van een aanwezigheid van huwelijkse beletselen en wilsgebreken
- Geen echtscheiding met de mogelijkheid van hertrouwen
Oost-Europa:
Echtscheiding met de mogelijkheid tot hertrouwen was hier mogelijk in geval van overspel. Het is
in beginsel een sacrament en die kan niet gebroken worden, maar bij overspel is iemand niet
waardig een sacrament te sluiten.
Protestantse leer over echtscheiding
Echtscheiding wordt weer mogelijk - eerste generatie echtscheidingen
Echtscheiding als sanctie voor een fout – de staat als hoeder van universele morele opvattingen
past deze sanctie op de schuldige echtgenoot toe
Echtscheidingsgronden: overspel, kwaadwillige verlating en later meer gronden in de
Lutherse landen. Tot aan 19e eeuw kon niemand die schuldig was aan overspel echtscheiding
aanvragen (onthoud op je tentamen).
Invloed v/d verlichting op het echtscheidingsrecht 18e eeuw
Tweede generatie echtscheidingen
Echtscheiding op grond van duurzame ontwrichting van het huwelijk. De staat bepaalt wanneer
het huwelijk kan worden ontbonden (paternalisme). Hier stond de eigen mens centraal.
Huwelijk wordt hier in verband gebracht met liefde. Wanneer het huwelijk niet slaagt kan het dan
dus ontbonden worden. Dit was alleen niet makkelijk, er moest een goede onafhankelijke test
komen of het huwelijk daadwerkelijk duurzaam was ontwricht.
,Derde generatie echtscheidingen
Echtscheiding op basis van wederzijdse instemming. De echtgenoten bepalen zelf wanneer hun
huwelijk moet worden ontbonden (autonomie).
Invloed van het negentiende-eeuwse liberalisme
Vierde generatie echtscheidingen
Divorce on demand – echtscheiding op eenzijdig verzoek. Het huwelijk kan niet tegen de wil van
een van de echtgenoten in stand worden gehouden. (echtscheiding als recht). Dit lijkt op het
Romeinse Repudium. De leer van de verlichting wordt hier verder doorgezet. Was zowel mogelijk
voor mannen als vrouwen.
Vergelijkende tabel
Echtscheidingsrecht in Frankrijk: geschiedenis
Revolutionaire wetgeving van 1792 o.a:
- wederzijdse instemming
- eenzijdig verzoek bij ‘onverenigbaarheid van temperamenten’
Code Civil Napoleon van 1804:
- bevatten schuldgronden
- wederzijdse instemming
Restauratie van Bourbon: echtscheiding geschrapt in 1816 (hier strijd tussen conservatieven die
tegen de echtscheiding zijn en deze dus ook schrappen na val Napoleon en de progresieven).
Wet van 1884: echtscheiding komt terug en dan op grond van schuld
Wet van 1975 echtscheiding ‘a la carte’ (je kon zelf kiezen op welke grond je wilde scheiden,
hieronder staan de gronden):
- wederzijdse instemming (twee vormen)
- separatie of geestelijke ziekte gedurende 6 jaar
- schuldgronden
Echtscheidingsrecht in Frankrijk: heden
Wet van 2004 echtscheiding ‘a la carte’:
- wederzijdse instemming
- separatie gedurende 2 jaar (dus ingekort)
- schuldgronden
• Wet 2016 administratieve echtscheiding toegevoegd:
- Een ‘privé scheiding?’
,Administratieve echtscheiding
Twee stappen:
1. Overeenstemming over scheiding een alle gevolgen
- Ondertekening door beiden echtgenoten na 15 dagen reflectieperiode
- Ondertekening door twee advocaten
2. Registratie door een notaris in notariële boeken na een formele check
- Administratieve echtscheiding is niet mogelijk als een kind van zijn
hoorrecht gebruik wilt maken
- Erkenning in het buitenland – een probleem
Echtscheidingsrecht in Engeland: geschiedenis
Engeland was een van de weinige landen na reformatie die alsnog geen echtscheiding toeliet.
Vóór 1857: echtscheiding door Acts of Parliament
Wet van 1857: gerechtelijke echtscheiding op grond van overspel
Het huidige recht: Wet van 1969
Duurzame ontwrichting formeel de enige grond, maar deze kan slechts op vijf manieren worden
bewezen:
- Overspel (schuldgrond)
- Onredelijk gedrag (schuldgrond)
- Verlating gedurende 2 jaar (schuldgrond)
- Separatie gedurende 2 jaar + wederzijdse instemming
- Separatie gedurende 5 jaar zonder wederzijdse instemming
Mislukte poging tot hervorming van 1996: ze hebben schuld uitgebannen.
Echtscheidingsrecht in Engeland: heden
Duurzame ontwrichting formeel de enige grond, maar deze kan worden bewezen door:
Gemeenschappelijke verklaring dat het huwelijk onbestelbaar is ontwricht.
Eenzijdige verklaring dat het huwelijk onbestelbaar is ontwricht.
Geen verweer mogelijk
Twee stappen:
1. Bevestiging van eenzijdige of gemeenschappelijke verklaring 20 weken na initiële
verklaring - Conditional Order
2. Na 6 weken Conditional Order wordt automatisch getransformeerd in Final Order
- In feite divorce on demand, je hoeft niets te bewijzen alleen te verklaren.
- In totaal 6 maanden reflectieperiode
- Gevolgen van de scheiding hoeven binnen deze procedure niet te worden geregeld
Echtscheidingsrecht in Ierland: geschiedenis
- Vóór 1996: huwelijk onverbrekelijk. Grondwettelijk verbod van echtscheiding
- Referendum 1986: mislukt (2/3 van het volk wijst amendement voor grondwet voor
echtscheiding af).
- Referendum 1995: invoering van de echtscheiding
Wet 1996: Echtscheidingsgrond: duurzame ontwrichting
Aangenomen als aan de volgende voorwaarden cumulatief is voldaan:
- echtgenoten leefden gescheiden gedurende vier jaar;
- rechter is overtuigd dat het huwelijk onherstelbaar is ontwricht;
- er zijn voldoende financiële voorzieningen voor levensonderhoud getroffen
, Echtscheidingsrecht in Duitsland: geschiedenis
Voor 1900
- Pruisen: 1794: o.a. echtscheiding op grond van wederzijdse instemming voor kinderloze
gezinnen. Baden en Rijnland: Franse Code Civil van 1804. O.a. echtscheiding op grond van
wederzijdse instemming. Katholieke gewesten: huwelijk onverbrekelijk.
BGB van 1900: schuldgronden of geestelijke stoornis
Wet van 1938: duurzame ontwrichting na 3 jaar separatie en oude schuldgrond
Echtscheidingsrecht in Duitsland: heden
Het huidige recht (sinds 1977) : duurzame ontwrichting:
- wederzijdse instemming + 1 jaar separatie
- eenzijdig verzoek + 3 jaar separatie
Echtscheidingsrecht in Zweden: geschiedenis
Wet van 1734: echtscheiding als sanctie
- Overspel
- Kwaadwillige verlating
- Administratieve echtscheiding
Wet van 1915: duurzame ontwrichting
- separatie gedurende 1 jaar + wederzijdse instemming
- separatie gedurende 3 jaar zonder wederzijdse instemming
Echtscheidingsrecht in Zweden: heden
Het huidige recht (sinds 1973): echtscheiding als recht
- Echtscheiding kan onmiddellijk worden uitgesproken als de echtgenoten het daarover eens zijn
en geen kinderen met hen samenwonen
- Als aan één van die voorwaarden niet is voldaan, kan de echtscheiding na 6 maanden
bedenktijd uitgesproken worden.
V.S. is niet zo interessant voor ons.
Echtscheiding in het Europees recht 3 arresten van EHRM:
Marckx v. Belgium 1979, Johnston v. Ireland 1986, Babiarz v. Poland 2017 (even opzoeken nog).
Aantekeningen Hoorcollege 3
Het Nederlandse echtscheidingsrecht
NL was tot 16e eeuw katholiek en huwelijk onontbindbaar. Daarna komt er de reformatie en de
Calvinistische stroming: die kent 2 scheidingsgronden namelijk overspel en kwaadwillige verlating.
1806: Wetboek Napoleon ingelicht voor het Koninkrijk Holland. Geen echtscheiding op grond van
wederzijdse instemming.
1811: Code Civil gaat gelden in NL: Echtscheiding met wederzijdse instemming wordt echter
niet toegepast in NL.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller NoortjeMiddelkoop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.43. You're not tied to anything after your purchase.