De docenten
Gerhard van der Schyff (coördinator; werkcolleges)
Reijer Passchier (werkcolleges)
Gert-Jan Leenknegt (hoorcolleges)
Verplichte literatuur
• Leidraad Staatsrecht 2017-2018, dictaatnummer 6600.17N.1032
• M.C. Burkens, H.R.B.M. Kummeling, B.P. Vermeulen, R.J.G.M. Widdershoven, Beginselen
van de democratische rechtsstaat, 8ste druk, 2017
• Ars Aequi Jurisprudentie Staats- en bestuursrecht 1879-2014
• Wetseditie 2017/18 (Kluwer of Sdu)
NB: gebruik van oudere drukken is geheel voor eigen risico!
Inhoud van dit college
• staatsrecht en andere rechtsgebieden
• onderwerp van het staatsrecht
• ontwikkeling rechtsstaat en democratie
Rechtsgebieden
Recht
Publiekrecht Privaatrecht
Strafrecht Staats- en bestuursrecht
Staatsrecht:
Welke organen zijn, onder welke voorwaarden, bevoegd tot het stellen van in de
(Nederlandse) rechtsorde geldende rechtsnormen?
De ontwikkeling naar de democratische rechtsstaat
• theocratische staatsopvatting
• natuurrecht: de feodale staat
• model van de absolute staat
• klassieke liberale rechtsstaat
De democratische rechtsstaat
• actief en passief kiesrecht
, • vrijheid van meningsuiting
• vrijheid van vereniging
• openbaarheid van besluitvorming
• pluriformiteit in media
De sociale rechtsstaat
• beschermende, stimulerende en herverdelende maatregelen
• na WO II: de verzorgingsstaat
Publiekrecht Overheid – Burger (Op het moment dat een overheidsinstantie producten
koopt, dan heb je met privaatrecht te maken. In dit geval speelt publiekrecht ook een rol.)
Overheid moet zich focussen op algemeen belang, niet op eigenbelang.
Overheden die het algemeen belang behartigen (iedereen is gelijk) Democratische
rechtsstaat
Democratie Betekent: het volk (het gehele volk is gelijk) aan de macht one man one
vote.
Problemen (gevaar) van democratie
- Mensen kunnen worden afgemaakt indien de meerderheid ermee een is ook wel Tiranie
van de meerderheid.
- Democratisch gekozen dictator Iemand wordt ingesteld als leider en die schaft de
gehele democratie af.
Pure democratie kan verschillende problemen met zich meebrengen, vandaar dat
Nederland een democratische rechtstaat is.
Democratische rechtstaat
Overheid mag niets zonder wet legaliteitsbeginsel (paragraaf 4.1) in die
wet moet staan:
o Er moet in de wet staan wie er precies bevoegd is;
o Wat is de inhoud van die bevoegdheid precies;
o Hoe kan die bevoegdheid verkregen is of verkregen kan worden;
o Al het overheidsoptreden (overheidsbevoegdheden) binnen de
grenzen van het hogere recht uitgevoerd moet worden (Grondwet of
internationale recht)
Grondrechten creëert sfeer van vrijheid rondom individuele burgers
o Recht op eerlijk proces;
o Kiesrecht;
o Vrijheid van meningsuiting.
Trias Politica (scheiding der machten)
o Rechtsprekende macht (rechters);
o Uitvoerende macht (regering);
Rechters zijn niet democratisch gekozen.
Regering is ook niet democratisch gekozen.
2e Kamer is het enige wat democratisch is.
1e kamer wordt gekozen door de provinciale staten (parlement van de provincies) en die
worden weer gekozen door de burgers.
Vertrouwensregel (ongeschreven regel) Als er geen vertrouwen meer is vanuit de
meerderheid uit de Tweede Kamer, dan moet het kabinet zijn ontslag indienen aan de Koning
en moeten er nieuwe verkiezingen worden gehouden.
Checks en balances geeft aan dat het niet helemaal gescheiden is, want men moet elkaar
controleren
Partijleider geeft alle stemmen die te veel zijn (omdat hij sowieso al in de Kamer komt) aan de
mensen onder hem op de lijst.
Bestuursrecht: Hoe bescherm je je tegen handelingen van de overheid en welke middelen
heb je?
Staatsrecht: Hoe ziet de overheid eruit en wat mag de overheid wel of niet?
Staatsrecht “Welke organen zijn, onder welke voorwaarden, bevoegd tot het stellen van
in de Nederlandse rechtsorde gelende rechtsnormen?”
Nederland Democratische rechtsstaat
Ontwikkeling van rechtsstaat & democratie
Theocratische staatsopvatting:
In de middeleeuwen had de koning het gezag. Hij kon zijn gezag afleiden van God. Niemand
twijfelde over dit gezag, iedereen geloofde dit.
Augustinus is de schrijver van de goddelijke macht.
Natuurrecht: de feodale staat:
Pyramide waarbij iedereen afhankelijk is van iemand boven hem. Bovenaan stond de koning
als hoogste macht. Hier ontstond wat iedereen van elkaar kon verwachten.
Thomas van Aquino (geestelijke)
Model van de absolute staat:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller DeIJverigeStudent. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.96. You're not tied to anything after your purchase.
