Waar kunnen we landen? – Bruno Latour
1. Een political fiction-hypothese: de explosieve toename van ongelijkheden en de ontkenning
van klimaatverandering zijn een en hetzelfde verschijnsel.
- Verkiezing Donald Trump (8 november 2016) → verband tussen 3 verschijnselen
- Begin jaren 90:
o Val Berlijnse muur = overwinning op communisme = einde geschiedenis?
o Andere geschiedenis komt op gang
▪ Gekenmerkt door deregulering (geeft een ongunstiger betekenis aan
globalisering)
o Explosie van ongelijkheden in alle landen tegelijk
o 1 en 2 vallen samen met een derde
▪ Begin van een systematische poging om het bestaan van het klimaat te
ontkennen
• Klimaat = verhouding tussen mensen en hun materiële
bestaansvoorwaarden → elite stelt vast dat geen plaats voor zichzelf
en andere is → nutteloos om te doen alsof alle mensen in gelijke
mate kunnen floreren
- Jaren 80
o Leidende klassen (elite) wil niet meer leiden → wel vluchtplaats vinden → vlucht
gesymboliseerd door Donald Trump
▪ Ontbreken van een gemeenschappelijke wereld die we delen!!!
- Hypothese
o We begrijpen niets van politieke standpunten van laatste 50 jaar als we
klimaatontkenning niet centraal stellen
▪ We zijn toegetreden tot een Nieuw Klimaatregime
• Maken explosieve toename ongelijkheid, omvang deregulering,
kritiek op globalisering, verlangen naar bescherming door natiestaat
begrijpelijk
• ‘Opkomst populisme’ = panische verlangen naar bescherming door
natiestaat
- Weerstand bieden aan verlies van gemeenschappelijke oriëntatie
o We moeten ergens landen, hoe oriënteren?
o Kaart nodig die nieuwe posities van landschap toont → affecten en belangen staan
op het spel, moeten opnieuw gedefiniëerd worden
2. Dankzij Amerika’s terugtrekking uit het klimaatakkoord weten we eindelijk zeker welke
oorlog er is verklaard.
- 1 juni 2017: Amerika stapt uit Parijse klimaatakkoord
o Schepte helderheid (niet gelukt door activisten, wetenschappers, … wel Trump →
klimaatkwestie is kern van geopolitieke issues en is verbonden met
onrechtvaardigheid en ongelijkheid
, o Terugtrekking = oorlog over definitie van strijdtoneel ontketenen (‘Amerikanen
behoren niet tot zelfde wereld als anderen, onze wereld is niet bedreigd’)
- Rio 1992: verklaring Bush Senior
o ‘The American way of life is not negotiable’
▪ Existentiële consequenties → idee van gedeelde wereld leeft niet langer in
Westen (Amerika)
- 1e historische gebeurtenis: Brexit
o Land vond onbegrensde ruimte van markt uit, EU is grootschalige winkel,
vluchtelingen, …
▪ Doet niet meer mee aan mondialisering, op zoek naar rijk dat al lang
verdwenen is
- 2e historische gebeurtenis: Verkiezing Trump
o Land drong specifieke vorm van mondialisering op, gedefinieerd door emigratie
o Vertrouwt lot toe aan Trump
▪ Wil land achter vestingsmuren, vluchtelingen tegenhouden, eigen bodem
o ‘Deze nieuwe liefde voor grenzen bij dezelfde mensen die hun systematische
ontmanteling hadden bepleit, is tekenend voor het failliet van een bepaalde
opvatting van mondialisering’
- 2 grootste landen van vrije wereld zeggen tegen anderen: onze geschiedenis heeft niets
meer met jullie te maken vanaf nu
- 3e historische gebeurtenis: hervatting, uitbreiding en toename van migratiestromen
o Opvang van miljoenen mensen door oorlogen, economische problemen,
klimaatmutatie van bodem, …
▪ Terwijl gevaren van mondialisering voelbaar worden
- 3 gebeurtenissen
o Dezelfde metamorfose: ‘ begrip bodem is van karakter aan het veranderen’
o Gedroomde bodem van mondialisering zakt weg = migratiecrisis
o Wegzakken veroorzaakt angst, we migreren naar onbekende territoria
e
- 4 historische gebeurtenis: 12 december 2015, Parijs, Klimaatakkoord
o Einde van conferentie: COP21
▪ Alle ondertekende landen realiseerden dat ze hun moderniseringsplannen in
praktijk zouden brengen, er was geen planeet meer die nog aan hun
ontwikkelingsverwachtingen kon voldoen → geen planeet, geen eigen
bodem waar globalisering kan vestigen, geen thuis meer.
- Blijven we dromen van ontsnapping of komen we in beweging om territorium te vinden?
o Ontkennen het probleem, of plaats zoeken om te landen?
- Migratiecrisis heeft gegeneraliseerd
o Oude bewoners van rijke landen: besef dat er geen planeet is die met mondialisering
valt te verenigen → levenswijzen moeten veranderen
o Toekomstige bewoners: moesten verwoestte grond achterlaten → levenswijze
veranderen
- Migranten
o Van buitenaf: grenzen passeren en land verlaten, gepaard met tragedies
o Van binnenuit: worden verlaten door eigen land
o Migratiecrisis is het symptoom van beproeving die voor iedereen geldt: ‘je bent van
je land beroofd’
▪ Beproeving verklaart onverschilligheid voor urgentie van situatie
, o We zijn klimaatquiëtisten: zonder te ondernemen hopen op verandering
- VS had 2 opties
o Verantwoordelijkheid klimaatverandering opnemen, realistisch worden, vrije wereld
redden
o Verzinken in ontkenning → Trump → moment van landing uitstellen
3. De migratiekwestie gaat nu iedereen aan, met een nieuwe, bijzonder perverse universaliteit
tot gevolg: van bodem beroofd zijn.
- Vraag naar bewoonbare aarde
o Voor volken die wouden moderniseren → vroeger niet acuut
▪ Nu wel, het is een noviteit, wel minder opvallend, minder bloedig als
onderstaand
o Wel vraag aan volken die al eeuwen zwichtten als gevolg van beroofd te zijn van
eigen land, ze zijn experts hierin om te overleven
o Perverse universaliteit van bezitsverlies
▪ Territorium afgenomen van personen die het op zich al hadden afgenomen
o Postkoloniaal
▪ Territorium kwijt omdat wij het hebben afgenomen? Wij zijn het ook aan het
verliezen → nieuwe verbondenheid, bijna broederschap → hoe overleven
we dit vragen ze (‘leren leven in de puinhopen’)
▪ Bodem zakt onder ieders voeten weg, zorgt voor paniek, voelen ons allemaal
aangevallen
• Opkomen voor natuur? Nee. Opkomen voor territorium? Direct
• Wat als natuur je territorium is? → veel begrijpelijker, existentiëler,
directer om dan iets aan milieu te doen
▪ Meer paniek bij kolonisatoren dan reeds gekoloniseerden → toch allen
geconfronteerd met universeel gebrek aan deelbare ruimte
o Perverse universaliteit
▪ Mondialisering: een van elders komende macht berooft je van je territorium,
je staat weerloos → begrip voor gewelddadige verzet van gekoloniseerden,
het was de enige oplossing
▪ We kunnen perverse universaliteit (wicked universality) aanvoelen, we
voelen hoe grond wegzakt, enige die we hebben nu globalisering verdwijnt
• Oplossing = gezamenlijk ontdekken van nieuw territorium en delen
• Alternatief is ontkennen, vluchten achter muur (American way of
life)
o Migratie = toename ongelijkheid = Nieuwe klimaatregime (zelfde dreiging)
▪ Migranten brengen veilige identiteit in gevaar?
▪ Er is maar naar 1 dimensie van ecologische mutatie gekeken: grenzen
hermetisch afsluiten en ontsnappen aan invasie
▪ Andere dimensie, migratie identificeren → klimaat, erosie, vervuiling,
uitputting → hermetische grenzen bieden hier geen weerstand tegen, noch
staatssoevereiniteit
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jenteboelaert. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.04. You're not tied to anything after your purchase.