Summary
Samenvatting HAVO boek aardrijkskunde Systeem aarde hf 1 en 2
- Course
- Level
HAVO boek aardrijkskunde Systeem aarde hf 1 en 2
[Show more]
Seller
Follow
rosa2005zoe
Content preview
1.1 Planeet aardeOpbouw van de aarde.
- Aarde opgebouwd uit bolschillen: kern, mantel en korst.
Twee sferen.
- Lithosfeer: Zuurstofrijke gesteenten van korst en zuurstofarme gesteenten van buitenste
mantel.
- Contineten: Graniet. (Lichter) Oceanisch: basalt. (Zwaarder)
- Platen van lithosfeer kunnen over asthenosfeer glijden.
1.2 Drijvende continenten.
Alfred Wegener
1. Overeenkomsten fossielen flora en fauna in werelddelen ver uit elkaar.
2. Sporen van vroegere ijskappen in Afrika, Zuid-Amerika etc.
3. Verschillende gesteenten en gebergten bij Afrika en Zuid-Amerika. Waren afgebroken
maar paste precies in elkaar.
Pangea
- Vroeger alle continenten bij elkaar (Pangea). Uit elkaar door continental drift.
1.3 Bewegingen van platen.
- Lithosfeer bestaat uit 7 grote platen. Heter magma komt omhoog. -> Magma koelt af. ->
Kouder magma zakt naar beneden. <- Dit steeds opnieuw. <- Convectiestromen.
Plaatbewegingen.
- Proces van plaatbewegingen. <- Platentektoniek. <- Gebeurd erg langzaam.
Soortbewegingen.
- Van elkaar af. Divergent.
- Naar elkaar toe. Convergent.
- Langs elkaar. Transform.
Divergentie.
- Van elkaar af. Vind plaats bij 2 oceanische platen. Magma komt omhoog en stroomt naar
zijkanten. <- Mid-oceanische ruggen. Ontstaan in midden rustige vulkanen. Gebeurt heel
soms bij continentale platen.
Convergentie.
- Naar elkaar toe.
1. Oceanisch tegen continentaal botsen. Oceanische komt onder continentaal en zakt mantel
in. < - subductie. Gaat onder continentaal groeien waardoor die hoger komt. Vormt
bergketens. explosieve vulkanen of aardbevingen.
2. Botsing 2 oceanische platen. Oudste plaat duikt onder jongste. <- Oudste zwaarst. <-
diepzeetrog met daarachter vulkanische eilandenboog.
3. Botsing 2 continentale platen. Zelfde massa dus zakken niet. <- Plooiingsgebergten.
- Continentale plaat zal nooit wegduiken. Veel meer invloed van verwering en erosie.
, Transforme beweging.
- Langs elkaar. <- Gebeurd bij transforme plaatgrens. Gebeurd met veel schokken. <-
Ontstaan hoge zones (horsten) en lage zones (delen). <- breukgebergten.
1.4 De aarde brand en beeft
Vulkanisme
- Eruptie: Vulkaanuitbarsting. Herkomstgebied magma: magmahaard. <- Groot -> langdurige
uitbarsting. <- Diep -> Heftigere uitbarsting. <- Vooral bij randen van platen.
Hotspots
- Hete pluimen laten langzaam magma naar boven bij rand van plaat. <- Stolt en word
hotspot. <- Eiland drijft langzaam weg doordat platen bewegen. <- Waar magma uit aarde
komt beweegt niet waardoor je een rij hotspots krijgt.
Soorten vulkanen
- Schildvulkaan: Brede basis en flauwe hellingen, lava vloeibaar dus kan ver stromen,
effusieve uitbarsting. Komen voor bij hotspots en divergerende plaatgrenzen.
- Spleeterupties: Effusief, stroomt lava nog verder.
- Samengestelde of stratovulkaan: Vormt kegel met kleine doorsnede en steile wanden,
opgebouwd uit afwisselende lagen van lava en vulkanische as, explosief. <- Vind plaats bij
subductiezone. Magma stijgt langzaam en stolt weer in krater. <- Ontstaat druk. <- Kan dan
ook Pyroclastische stroom vrijkomen.
- Caldeira: Dak van magmakamer door grote explosie instort. <- Diepte ontstaat. <-
kratermeer.
Aardbevingen
- Door beweging platen. -> Spanning. Punt waar aardbeving ontstaat: hypocentrum. Waar
aardbeving te voelen: epicentrum. Schaal van richter: Geeft aan hoe heftig, elke x 10x erger.
< - Vind plaats bij botsende platen.
Tsunami
- Tsunami’s zijn extreem hoge golven die ontstaan door aardbevingen in de oceanische korst.
Wanneer golf richting kust komt wordt alle energie samengedrukt.
2.1 Systeem aarde
Gesteentekringloop
(plaatje 2.2 leren)
- Stollingsgesteenten: gevormd door afkoeling magma. <- Graniet en basalt.
- Sedimentgesteenten: Gevormd door afzetting van materiaal dat wordt aangevoerd door
lucht, water of ijs. <- kalksteen en zandsteen.
- Metamorfe gesteente: Gevormd door stollings- en sedimentgesteenten onder invloed van
druk of hoge temperatuur een gedaanteverwisseling (metamorfose) ondergaan. <- marmer
en leisteen.
Hydrologische kringloop
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rosa2005zoe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83822 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now