In de 2de helft van het 2de semester krijg je een opdracht waarin je een documentaire over het verzet moet bekijken (cf. Kinderen van het Verzet) waarna je o.b.v. teksten en vragen een samenvatting moet maken.
Dit is hier een voorbeeld van.
HERINNERINGSDOSSIER – HET VERZET
Een van de vier vragen van het eindexamen zal gaan over het thema verzet tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Deze vraag zal, in tegenstelling tot de andere drie vragen, het ‘puur’ historische
karakter overstijgen. Het uitgangspunt is namelijk het collectief geheugen of de ‘levende’
herinnering van een samenleving m.b.t. een historische gebeurtenis.
Om deze examenvraag voor te bereiden bieden wij een klein lees-, kijk- en luisterdossier aan. De
artikels, analyses, opinies, documentaire-aflevering en radio-podcast brengen samen het
herinneringslandschap m.b.t. het verzet in kaart. De eerste twee artikels bieden de nodige
historische context en geven concrete voorbeelden van verzetsorganisaties en -daden. De rest
van het dossier behandelt expliciet de maatschappelijke herinnering(en) aan dat verzet. Het
dossier maakt zo een analyse mogelijk van herinneringspraktijken m.b.t. het verzet.
Wij verwachten dat jullie dit dossier ‘verwerken’. Het behoort dus tot de leerstof van dit vak.
Belangrijk is evenwel dat jullie deze leerstof niet op dezelfde manier als het leerboek moeten
benaderen:
1) Inhoudelijk: Voor de samenvatting van de inhoud van het dossier baseer je je op de
overkoepelende inzichtsvragen die wij hieronder opstelden. De examenvraag zal
aanknopen bij een of meerdere van deze inzichtelijke vragen. We vragen niet naar details,
specifieke secties van artikels, of afbeeldingen en illustraties uit dit dossier.
2) Zoek zelf twee actuele voorbeelden in de Belgische media waarin het verzet in herinnering
werd gebracht. Gebruik hiervoor GoPress en dien in via Ufora (zie onderaan de
opdrachtomschrijving ‘ZOEK’.)
1
, Algemene richtvragen bij de verwerking van het dossier
Historici die het collectief geheugen van een maatschappij bestuderen kunnen zich veel vragen stellen.
Deze vragen zijn ruwweg onder te verdelen in vier categorieën. De vragen uit deze categorieën gebruik je
voor jouw verwerking van het dossier.
1. Levende herinnering of vergeten verleden?
o Is dit deel van de Belgische geschiedenis in algemene zin eerder ‘dood’ of ‘levend’? Wordt dit
thema vandaag nog veelvuldig herdacht? Leeft het thema verder in populaire beeldvorming?
o Wie zijn de ‘memory makers’ of ‘memory entrepreneurs’? Wie wil de herinnering ‘levend’
houden? Welke maatschappelijke groep(en) herdenken het thema en waarom? Is het thema
belangrijk voor de identiteit van een bepaalde groep in de samenleving?
o Via welke middelen, media en herinneringspraktijken wordt de herinnering ‘levend’ gehouden?
Welke symbolische manifestaties of relicten zijn er in de publieke ruimte te vinden?
o Is er sprake van selectieve herinnering: worden bepaalde elementen van het verleden onder-
of overbelicht en waarom? Of is er sprake van collectief geheugenverlies: wordt het thema al
dan niet bewust ‘vergeten’ en waarom?
Verzetsstrijders zijn niet absoluut afwezig in de publieke ruimte (zie vb. puntje 5 + einde tekst 4), zij het dat
je er expliciet oog voor moet hebben. Zo heeft men in 2018 struikelstenen ingewijd aan de verzetsstrijders
uit de 2de Wereldoorlog. De antifascistische strijd van het verzet wordt ook met politieke doeleinden
herdacht of hergebruikt. De Belgische politiek gebruikt het verzet om het opkomend extreemrechtse
gedachtegoed een halt toe te roepen, dit vooral in het Franstalige landsgedeelte, waar linkse partijen de
meerderheid hebben. Toch merken we dat er vandaag de dag in België, en voornamelijk in Vlaanderen,
niemand er tot nog toe in geslaagd is het verzet een stem te geven die resoneerde tot op het
maatschappelijk bewustzijn.
Ondanks de pogingen van de wetenschap om het onderwerp in de kijker te plaatsen is het heel moeilijk om
het stereotiepe beeld van het verzet de kop in te drukken. We kunnen dus hierdoor stellen dat dit deel van
de geschiedenis momenteel eerder dood is, maar dat er wel degelijk pogingen ondernomen worden om
het levend te maken.
De memory makers zijn in dit geval vooral historici en de wetenschap. In feite zou de overheid hier ook een
rol in moeten spelen, maar tot op heden wordt het verzet te weinig aangekaart.
Er zijn al verschillende initiatieven gepleegd om de 2de wereldoorlog in de kijker te plaatsen, maar hierbij is
er vooral aandacht voor de collaboratie en straatrepressies na de oorlog. Het verzet wordt hierbij steeds in
een negatief daglicht geplaatst. Voorbeelden hiervan in de populaire cultuur zijn o.a. herdenkingen (o.a. in
Breendonk) en literatuur (o.a. Hugo Claus’ Verdriet van België). We merken dat er een groot gebrek is aan
visueel beeldmateriaal omtrent het verzet. Het enige beeldmateriaal dat aanwezig is, is voornamelijk van
tijdens de bevrijding omdat het dan pas veilig was voor de verzetsstrijders om beeldmateriaal te maken. Dit
beeldmateriaal plaatst het verzet in een dadersperspectief van de straatrepressies, hetgeen een negatief
beeld creëert.
Tegenwoordig probeert men dit negatieve imago en stereotiepe beeld van het verzet onderuit te halen
o.m. door programma’s als Kinderen van het Verzet.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller FearOfTheFury. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.
