- Van Dale: (1) omgeving zoals de mens die waarneemt (2)2 schilderij van een landschap
- Cultureel geograaf J.B. Jackson: “ a portion of land which the eye can comprehend at a
glance”
- European Landscape Convention (200’): Landscape means an area, as perceived by people,
whose character is the result of the action and interaction of natura land/or human factors
Voorbeeld: Nederlands landschap in de 17e E
- Jacob Van Ruisdael, Gezicht op Haarlem 1670 > representatief voor dubbele betekenis
‘omgeving’ en ‘schilderij’
- Fysieke landschap op dat moment
- Ook een representatie: schilderij van dat landschap
➢ Resultaat actie en interactie ts menselijke en natuurlijke factoren
- Landschap in interactie met stad: voedsleproductie, bleekvelden
➢ Stad en land vormen samenhangend systeem
- Hoe het landschap wordt gebruikt hangt samen met de
landschappelijke kenmerken + sociale, economisch en politieke
context
Definities ‘landschapsarchitectuur’
- Stedelijke en landelijke context
- Interactie mens en natuur
- Sociale, culturele … context > ontwerp moet passen binnen context
- Verschillende schalen
- Kunst EN wetenschap
- Raakt aan architectuur en stedenbouw
- Rol in hedendaagse maatschappelijke uitdagingen
Landschapsontwerp als interdisciplinaire discipline
- Staat in relatie met andere disciplines: stedenbouw, architectuur, stadsontwerp,…
- Grenzen ertussen veranderen voortduren
- Wij spreken over ‘landschapsarchitectuur’ omdat het ook gaat over stedenbouw,
architectuur + verschillende schalen (opener)
1.2 Thema’s
Mens en natuur
- Relaties: domineren, imiteren, respecteren, utilitaire houding…
- Vb. Versailles > koning domineert landschap en volk
- Vb. Stourhead > imiteren van de natuur, pittoresk
- Vb. Moss Garden > respect voor de natuur door reconstructie +
rekening houden met natuurlijke processen
, - Vb. Polders > natuur wordt gebruikt als grondstof
- Relatie mens-natuur > zien in vorm vb. formele Renaissance en Barok vs. pittoreske in
Engeland
- Relatie mens-natuur > inspelen van ontwerp op de ecologische processen (factor tijd is hier
belangrijk)
Esthetiek en gebruik
- Esthetische categorieën : centrale rol in geschiedenis
- Idee over esthetiek en schoonheid verandert doorheen de tijd
- Niet enkel schoonheid maar vb. ook duurzaamheid, mensen bewust maken,
soms zelfs juist ‘lelijke’ dingen
- Gebruik als sturende factor bij ontwerp
- Esthetiek kan samengaan met gebruik of juist niet (vb. modernisme)
Vorm
- Formele en informele traditie
- Ze kunnen ook gecombineerd worden
- ‘moderne’ landschapsarchitectuur > termen als formeel en informeel niet meer zo
toepasselijk
Site en territorium
- Ontwerp ~ sitegebonden parameters: geografie, topografie, waterhuishouding, bodem…
- Relatie ts schalen: tuin vaak in relatie tot ruimte op territoriale schaal en omgekeerd
Sociale, economische, politieke en religieuze context
- Ontwerp als uitdrukking van ‘regimes’
- Ontwerp in relatie tot machtsverhoudingen en maatschappelijke evoluties
- Evolutie van discipline in verschillende contexten
- Vb. voortuin zegt iets over je status
1.3 Opzet van de cursus
- Geen lineaire evolutie, maar parallelle ontwikkeling
- Stijlen en historische periodes zijn veelzijdig + contextgebonden (vb.
modernisme)
Les 2: Voor de Renaissance: de opkomst van het landschapsontwerp
2.1 De omsloten tuin
- Twee archetypes: (1) opening in het bos (2) ommuurde tuin > het ontwerp markeert een
plek: een binnen en een buiten
- Dimensies: materiaal (bescherming, kennis uitwisseling, voedselopslag), symbolisch,
esthetisch en spiritueel
- Rituele betekenis: verbonden met natuur,
seizoenen, leven/dood, vruchtbaarheid (vb.
Stonehenge)
- Archetypes werken door doorheen geschiedenis
, - Ommuurde tuin: symbolisch/religieus (Tuin van Eden in verschillende culturen) +
maatschappelijk: ruimte voor de elite
- Ommuurde tuin: gestileerde vorm van de natuur (plantenveredelijking) + technisch
hoogstandje! (capteren en benutten van water)
- Ommuurde tuin gevoed door ondergrondse kanalen > in Nabije Oosten spreken ze van de
‘paradijstuin’ met een vierdeling
- Geometrische vorm te danken aan irrigatiekanalen
- Paviljoen in centrum (kruispunt van kanalen)
2.2 Tuin en territorium
- Tuinen geplaatst aan rand van woestijn of belangrijke routes
- Uitbreiding techniek van kanalen op groter territorium: basisvoorwaarde voor landbouw en
sedentaire levensstijl (mensen blijven op de plek die ze kennen)
- Basis voor ‘hydraulische beschavingen’
- Inrichting territorium door structuur van waterkanalen
- Link nederzetting en landbouw > grootschalige landbouw leidt tot grootschalige
nederzettingen (~stad als plaats van opslag, handel, consumptie van voedsel)
- Sedentaire levensstijl + ontwikkeling stad gaat samen met hydraulica, schrift….
- Wie heeft macht over water?
2.3 Het Griekse en Romeinse landschap
- Ommuurde tuin > enscenering van site in relatie tot landschap
- Vb. Tempelcomplex van Delphi: boven landschapsvallei en maximaliseert zicht op natuur
(spirituele dimensies)
- Het ZICHT op de natuur wordt geënsceneerd, niet de natuur zelf
- Relatie mens-natuur minder direct omdat men wat meer loskomt van de natuur (wandeling)
- ‘Moeder Natuur’ > mannelijke goden, maatschappij gedomineerd door mannen
- ‘mens als deel van natuur’ > mens buiten natuur
- Wiskunde uit Nabije Oosten wordt ingezet in idee van rationele waarneming
- Griekse beschaving ~ opkomst Westerse democratie (amfitheater, agora) tegelijk
dominantie van bepaalde groepen (hier mannen, niet-slaven)
, - Romeinen: Griekse en oosterse invloeden die basis vormden van
Westerse traditie > graduele overheersing van mens over natuur
- Schaalvergroting, hydrografie verder ontwikkelen, manipulatie van
terrein
- ‘Claiming the territory’ > technieken om wereldrijk uit te bouwen
(kolonialisem en expansie) d.m.v. aquaducten, weginfrastructuur
- Ontwikkeling survey/terreinkennis op grote schaal > technieken
importeren uit andere cultuur en perfectioneren
- Hedonistische cultuur: hortus conclusus als pleasure garden + baden + mythologische
elementen (genieten = prioriteit)
- Civieke traditie: groei van stad d.m.v. amfitheaters, palaestra
2.4 Het Middeleeuwse landschap
- WRR valt uiteen + Christendom domineert in Europa
- Temmen van wildernis, natuur koloniseren + in cultuur b rengen van land
(centraal kloosterorde)
- God en mens hebben voogdij over natuur (wij zijn gezanten van God op aarde)
- Omsloten tuin als plaats voor contemplatie in teken van spiritualiteit (<> lusthof
door Romeinen)
- Kruisvormig model
2.5 Het landschap in de Islam
- 7/8e E: islamisering van Middellandse Zeegebied > importeren van technieken (cultivatie en
irrigatie) uit Midden-Oosten in vb. Noord-Afrika en Andalusië
- Geen godsafbeelding + kennis wiskunde en geometrie!
- Abstractie en mathematische precisie > mens en natuur in balans
- Wetenschap, kunst, literatuur, architectuur etc. bloeide en had invloed in heel Europa
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lonneverhamme01. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.11. You're not tied to anything after your purchase.