H1 kennismaking met het bestuursrecht
Het openbaar bestuur treedt in verschillende hoedanigheden en op verschillende
manieren op en behartigt daarbij het algemeen belang. Het openbaar bestuur
dient de samenleving zo te besturen dat burgers en organisaties daar op een
fatsoenlijke manier met en naast elkaar kunnen leven, wonen, werken en
recreëren. Burgers hebben mogelijkheden om zich te beschermen tegen het
optreden van het openbaar bestuur. Dat is waarop het bestuursrecht kort gezegd
betrekking heeft: het juridisch functioneren van het openbaar bestuur en zijn
relatie tot de burger.
Het bestuursrecht bevat regels, ook wel rechtsnormen genoemd, met betrekking
tot:
- De organisatie van het openbaar bestuur
- Het verlenen van bestuursbevoegdheden aan bestuursorganen
- De rechtsnormen waaraan het openbaar bestuur zich moet houden bij de
uitoefening van die bestuursbevoegdheden
- Rechtsnormen die gelden voor de burger en regels voor de handhaving
ervan
- De juridische bescherming voor de burger tegen het optreden van het
openbaar bestuur
Overtredingen in het verkeer kunnen met een bestuursrechtelijke beslissing
worden bestraft.
Het openbaar bestuur mag daarom alleen als openbaar bestuur optreden als dit
is vastgelegd in een wet. Deze zogenoemde wetmatigheid van bestuur wordt het
legaliteitsbeginsel genoemd. Het openbaar bestuur mag alleen inbreuk maken op
de rechten en vrijheden van een burger als de wet dit toestaat.
Tenzij de wet anders bepaalt, moet het openbaar bestuur bij alles wat het doet
belangen afwegen. Als behartiger van het algemeen belang moet het openbaar
bestuur dit belang afwegen tegen de belangen van individuele burgers. Het
specialiteitsbeginsel beperkt die afweging tot het kader van de belangen
waarvoor een speciale wet is bedoeld. Het openbaar bestuur mag in de gevallen
waarvoor de wet of regeling is vastgelegd dus alleen het specifieke belang
behartigen waarop die wet op regeling zich richt.
Voor het optreden van het openbaar bestuur is een grondslag in de wet nodig
(legaliteitsbeginsel) en bij het afwegen van de belangen moet het openbaar
bestuur binnen het kader blijven van de toepasselijke wet (specialiteitsbeginsel).
Drie rechtsbronnen binnen het bestuursrecht
1. Wet- en regelgeving en verdragen
2. Jurisprudentie
3. Ongeschreven recht, met name enkele algemene beginselen van
behoorlijk bestuur
Het openbaar bestuur is verdeeld in verschillende lagen die elk op hun beurt
bestuursrechtelijke regels kunnen vaststellen. Daarbij mag een lagere regeling
overigens niet in strijd zijn met een hogere.
, In het EVRM zijn persoonlijke vrijheidsrechten voor burgers vastgelegd; de EU-
verdragen bevatten diverse bepalingen voor het vrije verkeer van personen,
diensten, goederen en kapitaal binnen de Europese Unie (EU). Deze verdragen en
Europese verordeningen hebben rechtstreekse werking, dat wil zeggen dat de
daarin opgenomen regels rechtstreeks in Nederland van toepassing zijn.
AMVB is van lagere orde en wordt vastgesteld door de regering. Bevatten
hoofdzakelijk algemeen verbindende voorschriften voor burgers maar ook voor
overheden, en kennen daarnaast, net als de meeste andere regelingen, dikwijls
ook bevoegdheden toe aan organen van het openbaar bestuur.
Ministeriële regelingen bevatten hoofdzakelijk algemeen verbindende
voorschriften voor burgers en kunnen daarnaast bevoegdheden toekennen aan
bestuursorganen. De regels in provinciale verordeningen gelden alleen voor het
grondgebied van de provincie, de regels in een gemeentelijke verordening alleen
binnen de gemeente grenzen.
Beleidsregels zijn eigen richtlijnen voor het openbaar bestuur (1:3 lid 4 Awb) en
gelden alleen voor het orgaan van het openbaar bestuur dat ze heeft vastgelegd
of waarvoor ze zijn bedoeld. Vergunningsvoorschriften zijn normen die gelden in
het individuele geval, namelijk voor degene aan wie de vergunning is verleend.
Vergunningsvoorschriften kunnen bestaan uit rechtsnormen afkomstig van
wetten en lagere regelingen en uit regels die het bestuursorgaan dat de
vergunning verleend voorschrijft.
Gelede normstelling, hiermee wordt bedoeld dat normen voor een bepaald geval
(mede) worden bepaald door normen in verschillende regelingen die dikwijls in
een hiërarchische verhouding tot elkaar staan. Gelede normstelling komt in het
openbaar bestuur elk op hun eigen niveau normen kunnen of moeten stellen.
Het algemene bestuursrecht bevat regels die op alle terreinen van het
bestuurlijke optreden van toepassing zijn.
Het bijzonder bestuursrecht bevat regels die speciaal zijn opgesteld voor de
bijzondere gebieden waarop het openbaar bestuur actief is.
In een coördinatiewet worden bepalingen die in alle regelingen op een bepaald
gebied van het bestuursrecht voorkomen, bij elkaar gebracht: sociale zekerheid,
belastingen, fysieke leefomgeving.
De basis voor de Awb is gelegen in art. 107 lid 2 GW dat aan de wetgever de
opdracht geeft om een wet te maken met algemene regels van het
bestuursrecht, met als doel:
- Het bevorderen van eenheid binnen de bestuursrechtelijke wetgeving;
- De vereenvoudiging van bestuursrechtelijke wetgeving
- Het opnemen in de wet van ontwikkelingen in de bestuursrechtelijke
rechtspraak
- Het treffen van algemene voorzieningen voor onderwerpen die zich niet
lenen voor regeling in een bijzondere wet
De Awb is een aanbouwwet, dat wil zeggen dat de wet in fasen (tranches) tot
stand wordt gebracht door er steeds meer inhoudelijke onderdelen aan toe te
voegen. De indeling van de Awb toont al een van haar belangrijkste kenmerken:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MinouBrouwer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.78. You're not tied to anything after your purchase.