Summary
Samenvatting Staats- En Bestuursrecht Rechtsgeleerdheid
- Course
- Institution
Samenvatting Staats- En Bestuursrecht Rechtsgeleerdheid
[Show more]
1 review
By: vissermees • 1 year ago
Focused on constitutional law only
Seller
Follow
PleunReijnen
Reviews received
Content preview
Staatsrecht- en bestuursrechtStaatsrecht hoorcollege 1 samenvatting
Staatsrecht > gaat primair over de inrichting van de overheid als ambtenorganisatie.
Welke ambten en organen zijn er welke overheidslichamen zijn er?
Bestuursrecht > gaat meer over het handelen van de overheid. Welke bevoegdheden
heeft de overheid?
Het staatsrecht gaat over het recht van de staat. Wat is nou een staat? Drie vereisten van een
staat:
1. Grondgebied
2. Bevolking
3. Organisatie die gezag uitoefent over groep mensen
Het staatsbegrip is ander per rechtsgebied.
- Internationaal recht > staat is een rechtssubject, dus een drager van rechten en plichten.
- Privaatrecht > als privaatrechtelijke rechtspersoon
- Staatsrecht > Organisatie van de staat, de staat als overheid. De staat als
overheid noemt men ook wel de ambtenorganisaties. Deze ambtenorganisatie
bestaat uit verschillende
ambten ofwel (bestuurs)organen.
Drie zaken van het staatsrecht:
Staatsrecht hoorcollege 2 samenvatting
Onderwerp: rechtsstaat en democratie.
Democratie en rechtsstaat zijn begrippen waartussen spanning staat. Natuurlijk kun je
door een meerderheidsbesluit in het parlement (democratie), die heel nadelig uitwerken
voor kleine minderheden. Die de grondrechten (element van een rechtsstaat) van de
minderheden aanzienlijk beperken of schenden. Bijvoorbeeld door een democratisch
besluit kan een rechtsstaat worden beschadigd. Ook de toegang tot de rechter is een
onderdeel waaruit blijkt dat de minderheid niet volledig wordt beschermd. Voor een rijke
Nederlander is de gang naar de rechter makkelijker, dan voor een arme Nederlander. De
proceskosten en de rechtsbijstand zijn tamelijk duur. Dit is niet hoe een rechtsstaat in
elkaar hoor te zitten, want een onderdeel van de rechtsstaat is dat er eenieder de gang
naar de onafhankelijke rechter behoort te kunnen vinden.
Machtenscheiding
De machtenscheiding is oorspronkelijk ontwikkeld door Montesquieu. Het idee van de
machtenscheiding kwam in ten tijde van de Verlichting (1700-1800). Dit idee is
ontwikkeld door Montesquieu, maar nader uitgewerkt door andere juristen zoals John
Locke. Voor de tijd van de Verlichting werden de meeste westerse staten geregeerd door
één staatshoofd (koning, vorst, keizer, prins). Deze heersten absoluut. Absolute heersers
waren dus zowel wetgever, uitvoerder en rechtspreker.
,Un roi, une loi = één Koning, één wet.
Gevaar:
Machtsconcentratie, het gevaar van machtsmisbruik en het gevaar van willekeur. De
positie van de burger is hierdoor onderworpen aan vrij willekeurig gezag.
De overheidsmacht moet dus worden verspreid.
- Wetgevende macht > geeft de regels
- Uitvoerende macht > handhaaft de regels
- Rechtsprekende macht > mag het recht toetsen
De machtenscheiding wordt als eerst toegepast op het Amerikaanse rechtssysteem
in de US Constitution.
Er kan bij de machtenscheiding een onderscheidt worden gemaakt tussen de
verschillende staatsmachten op grond van:
- Organisatorisch onderscheid > welke machten of ambten zijn dat?
- Functioneel onderscheid > welke taken voelen de staatsmachten uit?
Wetgeving > wetgevende macht >
parlement Bestuur > uitvoerende macht
> regering
Rechtspraak > rechterlijke macht > gerechten van de rechterlijke macht
Hoofdfunctie Drie machten zoals Organen of ambten
(functioneel Montesquieu ze omschreef
onderscheid) (organisatorisch onderscheid)
Wetgeving Wetgevende macht Parlement
Bestuur Uitvoerende macht Regering
Rechtspraak Rechterlijke macht Gerechten van
de rechterlijke
macht
Eerste toepassing machtenscheiding
1. Amerika > US Constitution. Amerika was een van de eerste staten waar het
principe van de machtenscheiding als eerste is toegepast.
o Art. 1 US C > wetgever > US Congres
o Art. 2 US C > bestuur > vooral de Amerikaanse president
o Art. 3 US C > rechterlijke macht > Amerikaanse gerechten:
▪ Court
▪ High court
▪ Supreme court
2. Duitsland > Grundgesetz > art. 20 Grundgesetz
Drie staatsmachten van Nederland in de Grondwet:
- Hoofdstuk 2: regering > bestuur
o Art. 42 GW > Regering wordt gevormd door de Koning en de ministers.
o Art. 43 GW > De benoeming van de ministers, die gaat bij Koninkrijk Besluit.
o Art. 47 GW > Alle wetten en Koninklijke Besluiten worden door de Koning
en een of meer ministers of staatssecretarissen ondertekend. De
ondertekening wordt dus door
de uitvoerende macht gedaan.
o Art. 48 GW > Het koninkrijk besluit waarbij de minister-president, wordt
mede getekend door hemzelf. En de nieuwe ministers worden getekend
door de nieuwe minister-president, om te voorkomen dat de oude
minister-president geen plaats wil maken voor de nieuwe minister-
president.
o Art. 49 GW >
o Art. 44 GW > De ministeries worden ingesteld bij Koninklijk besluit. Het
is dus bij Koninklijk besluit dat er een ministerie van Buitenlandse
Zaken is.
- Hoofdstuk 3: Staten-Generaal > parlement
, o Art. 57 GW > onverenigbare betrekkingen: Incompatibiliteit. Welke
functies een kamerlid niet ook mag uitoefenen. Kamerleden zijn
kamerleden, maar welke functies mogen zij daarnaast niet uitoefenen. Een
lid van de Staten-Generaal mag niet tevens lid van de rechterlijke macht
Hoge Raad behoren of minister zijn. Uitzondering: art. 57 lid 3 GW >
tijdens een demissionaire periode kan dat wel. Je kunt niet lid zijn van
beide machten. Er waren wel Eerste Kamerleden die ook rechters waren.
o Art. 58 GW > Als er een nieuwgekozen kamer is, dan gaat de kamer zelf
beoordelen of de leden van de kamer benoembaar zijn en de leden van de
kamer kiezen zelf of
verkiezingen eerlijk zijn verlopen. De slager keurt zijn eigen vlees, vanuit
het idee van machtenscheiding.
o Art. 71 GW > parlementaire immuniteit ofwel onschendbaarheid. Leden
van het parlement of ministers kunnen niet strafrechtelijke worden
vervolgd of civielrechtelijk
worden aangesproken, door hetgeen wat hij of zij in de kamer heeft
gezegd. De uitspraken van Geert Wilders waren buiten het politieke debat
gevoerd, waardoor ze niet onder deze grondwetsbepaling vallen.
Discriminerend, beledigend of smadelijke of lasterlijke uitspraken moeten
worden gehandhaafd door de Kamervoorzitter, maar niet aan de rechter.
Het is niet aan de rechter om de grenzen te bepalen van het Kamerdebat.
o Art. 72 GW > De kamer stelt zelf het reglement van orde vast. De kamer
regelt dus zelf hun werkwijze.
- Hoofdstuk 6: organisatie van de rechtspraak en de functie van de rechtspraak
o Art. 116 lid 4 GW > De rechterlijke macht houdt toezicht op de rechterlijke macht.
o Art. 117 GW > de leden van de rechterlijke macht worden voor het leven
benoemd. De leden van de RM kunnen dus niet worden ontslagen door
de uitvoerende macht. Art. 117 lid 3 GW > een rechter kan alleen
worden ontslagen door een bij de wetgevend behorend bevoegd gerecht.
De Hoge Raad is bevoegd tot ontslag van rechters.
Art. 92 GW > functies van de Nederlandse staat kunnen wij opdragen aan
internationale volkenrechtelijke organisaties. De grondwet noemt deze
staatsmachten uitdrukkelijk.
Art. 0 GW > de grondwet waarborgt de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten.
Het theoretische beginsel van de machtenscheiding is tegenwoordig ook praktisch
toegepast. De machtenscheiding is ook positiefrechtelijk geregeld (in het geldende recht
afgelegd) drie afzonderlijke gelijkwaardige overheidsambten.
Bij Koninkrijk Besluit > een besluit van de regering.
De rechters mogen de regering wel op de vingers tikken.
De machtenscheiding mag niet absoluut worden. De drie ambten mogen niet als
dictatoren regeren in hun eigen gebied. Er moet een balans worden
, Het kan niet zo zijn dat de wetgevende macht mag geen wetten vaststellen
Controlemechanismen: de ene macht controleert de andere macht.
- Art. 42 lid 1 GW > de ministers zijn verantwoordelijk. Art. 68 GW > de ministers
moeten inlichting verstrekken aan het kabinet. De SG mogen verantwoording
vragen, mogen inlichtingen vragen aan het kabinet en deze moeten dan de
inlichtingen geven. Hierdoor kan de SG het vertrouwen opzeggen in het kabinet
of een minister.
- Art. 64 lid 1 GW > de regering kan ook de kamer ontbinden. Nieuwe
verkiezingen uitlokken met de Kamer. Het kabinet moet dan ook ontslag
aanbieden.
- Art. 112 lid 2 GW > de rechter kan ook bestuursgeschillen oplossen. De rechter
kan zich dus ook een oordeel aanmeten over het bestuur. Bestuurlijke gevallen
worden niet opgelost door het bestuur.
- Art. 117 lid 1 GW > de leden van de RM worden bij Koninklijk besluit voor het
leven benoemd. Dit is om invloed uit te oefenen op de samenstelling van de RM.
Zoals de
hoeveelheid vrouwen of kleur. Coöptatie de leden bepalen wie er lid wordt. Het
gevaar wordt: ons soort mensen. Voorkomen van nepotisme of vriendjespolitiek.
Gedeelde bevoegdheden:
- Art. 81 GW > wetten maken. De vaststelling van de wetten worden geschied door
regering en de Staten-Generaal gezamenlijk > regering en de Staten-Generaal. De
GW begint met de regering.
- Art. 91 GW > regering is bevoegd verdragen te sluiten. Bestuurlijke activiteit.
Verdragssluiting moet ook worden goedgekeurd door de SG. Verdragen die AVV
bevatten, dus de SG moet hierbij worden betrokken.
- Art. 105 GW > begroting van het rijk. Begrotingen vaststellen is een
bestuurlijke activiteit. Begrotingen zijn wetten. Dus de SG zijn betrokken bij
het maken van de begroting.
- Art. 118 lid 1 GW > Benoeming van de leden van de HR. De tweede kamer
maakt een lijstje van drie personen en dan gaat de regering tot benoeming over
op leden van de HR.
Zelf binnen een staatsmacht zijn er checks and balances > art. 51 GW - Nederland kent
een tweekamerstelsel. Een kamer kan niet bepalen welke wetten al dan niet gelden,
daarvoor zijn er twee kamers.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller PleunReijnen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.43. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now