Volledige samenvatting colleges A - De grote stromingen van de wijsbegeerte - 000006
72 views 3 purchases
Course
De grote stromingen van de wijsbegeerte (000006)
Institution
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Dit is een samenvatting van alle lessen van het vak 'De grote stromingen van de wijsbegeerte', dit vak wordt gegeven door prof Emiliano Acosta, deze samenvatting betreft alle colleges A.
Moest je nog vragen hebben, laat het me gerust weten! :)
• “Wat bedoel ik met filosofie en wie was de eerste die hiermee begon?”
• Oorspronkelijk een Grieks woord
• In het Nederlands hebben we 2 woorden om dit woord te vertalen: ‘Filosofie’ &
‘wijsbegeerte’
o Etymologie van het woord ‘filosofie’
Filosofie is een samenstelling van vriendschap of liefde & wijsheid
Vriendschap of liefde voor de wijsheid
o Etymologie van het woord ‘wijsbegeerte’
Zegt ons daarentegen niets over vriendschap: wijs-begeerte
Het is een begeerte naar wijsheid
• Wijsheid die de filosofie nastreeft altijd iets anders dan wijsheid die meerderheid als
waarheid erkent
• Liefde voor wijsheid is kritiek van heersende ideologie: van waarheid gezond verstand van
alles wat voor iedereen vanzelfsprekend is geworden
• Filosofie: disruptief discours over realiteit: filosofie zegt wat je ziet, wat je denkt dat de
realiteit is, is eigenlijk niet de échte realiteit maar een vertekend beeld daarvan
• Doel filosofie: polemiek doen, andere manier tonen om naar dingen te kijken
Filosofie: een rare vriendschap
• Filosofie is een vriend van de wijsheid maar ook vijand van de wijze, de
wetenschappers, de dominante opinie en ook van andere “vrienden” van de wijsheid
• Filosofen haten elkaar, ze hebben een vijand nodig
Wat is filosofie?
• Betekent zowel liefde voor of vriendschap met de wijsheid alsook begeerte naar wijsheid
• Is een al dan niet bewuste affectieve houding (vriendschap, liefde, begeerte, verlangen)
tot wijsheid
• Is geen weten, geen wetenschap
• Is ook geen wijsheid, maar het streven naar wijsheid : de daad om de aanneembare
waarheid kapot te maken
• MAAR de specifieke betekenis van deze woorden is nooit dezelfde in de geschiedenis van
de filosofie
• Emancipatie van…
o Vanzelfsprekendheden
o Algemene, beheersende meningen
o Wat in of mode is
o Clichés
o We weten altijd te veel!
• Filosofie vraagt…
o Afstand (ruimte)
o Geduld (tijd)
o Wantrouwen (in de eigen wijsheid)
1
, o Vertrouwen (in de niet-gevonden waarheid)
De historiciteit van de filosofie: de tijdperken
Antieke Wijsbegeerte Moderne Wijsbegeerte Postmoderniteit
(7de tot 2de eeuw v. Chr.) (15de eeuw tot 1831) (ca. 1945 tot heden)
Middeleeuwse Moderniteit
Wijsbegeerte
(ca.1831-1945)
(2de eeuw v. Chr. tot
15de eeuw n. Chr.)
Filosofie: (storende) wijsheid
• Socrates (469-399 v.Chr.)
o ‘Ik weet dat ik niets weet’
o ‘Ik weet dat wat jullie voor waar, goed, juist en schoon houden, vals is’
o De horzel van Athene
Hij had veel bewonderaars, maar was niet door iedereen gecharmeerd van
zijn doortastende manier van vragen stellen
Hierdoor kreeg hij deze bijnaam
o Voerde nieuwe goden in, misleidde de jeugd
o Ter dood veroordeeld
• Baruch de Spinoza (1632-1677)
o Uitspraken
‘Un monstre de confusion et de ténèbres’ (Een monster van verwarring en duisternis)
‘Universally infamous’ (Universeel berucht)
‘Atheorum nostra aetate princeps’ (de leider van de atheïsten van onze tijd)
o ‘Spinozist’ als belediging
o Gevaarlijk voor de sociale, religieuze, politieke en economische orde
Slechts één substantie kan bestaan
Deus sive natura (God of de natuur)
Radicaal egalitarisme en radicale democratie
• Friedrich Nietzsche (1844-1900)
o De hamer-filosoof
o Filosofie is “aan gene zijde van goed en kwaad”
o Provocatief (uitdagend)
o Controversieel (waarover grote meningsverschillen bestaan)
o Polemisch (geneigd tot twisten)
o Nihilist (Een ontkenning van elke bestaansgrond van een objectieve waarheid. Een geloof dat het leven
eigenlijk zonder zin of doel is. Dit leidt bij deze mensen vaak tot een vernieti- gingsdrang t.o.v. zichzelf of
van de maatschappij)
o Atheïst
o Uitspraken
‘God is dood’
• Er was ooit een god, hij is nu dood, wij hebben hem vermoord
• En nu? Wat doen we nu zonder god?
2
, • De dood van God is dus geen antwoord, maar een probleem
• Paul Preciado (1970)
o Geen gender studies, geen wetenschap, maar filosofisch terrorisme
o Nieuwe concepten om de wereld anders te bekijken
o Werken:
Pornotopia: an essay on Playboy's architecture and biopolitics (2014)
Testo Junkie:sex, drugs, and the biopoliticin the pharmacopornographicera
(2013)
Manifiestocontrasexual(CountersexualManifesto) (2002)
Filosofie in de oudheid
• Filosofie is in elk tijdperk en zelfs bij elke filosoof anders
• De vraag is dus wat wijsheid, begeerte, vriendschap en liefde precies betekent in het geval
van een tijdperk of een filosoof
Heraclitus (540 v.C. – 480 v.C.) versus Parmenides (ca. 515-450 v. Chr.)
• Filosofie vinden we pas bij hen 2
• Voor hen: religie, natuurwetenschap, (praktische) wijsheden
• Niet vergeten: filosofie is een rare vriendschap
• Met deze 2: het (nieuwe) begin van de wijsbegeerte
o De vraag naar de zin van het zijn
Zelfstandigheden van de filosofie tegenover mythologie, natuurfilosofie &
common sense
o niet op zich, maar voor ons
o ze tonen dat natuurfilosofie geen revolutie in het denken is maar een verbetering
van de mythologische uitleg van de realiteit in de werken van Homerus en
Hesiodus (Griekse dichters)
o Natuurfilosofie = wetenschappelijke vertaling van de oude waarheid
Thales van Milete (624/23 – 544v.C.) & de voorsocratische filosofen
• In Theogonie van Hesiodus zegt hij…
o Dat er in het begin alleen Chaos was
o Dan ontstaan er een aantal oer-goden van Chaos en uit deze oer-goden nieuwe
goddelijke en niet goddelijke wezens die allemaal deel uitmaken of hebben deel
uitgemaakt van de natuur die voor de mensen verschijnt
o Bv.: de aarde (Gaia) ontstaat uit Chaos, ze is de moeder van de hemel (Uranus)
o Het universum is het resultaat van een proces van voortplanting
• Thales zegt
o Het principe van de realiteit (van de natuur) is water
o En water is geen god
o En dat water het principe is, is geen verhaal waarin je moet geloven, maar kennis die
je door empirische observatie vergaart
o Niettemin blijft Thales in de denkruimte van de mythologie (de vraag naar de
oorsprong van het universum)
o Thales = begin natuurwetenschappen, niet filosofie wiskundige realiteit
o Natuurfilosofie: wetenschappelijke vertaling van de oude waarheid
• Daarom zag men in de Oudheid een continuïteit tussen Homerus en Thales
3
, • Na Thales komen andere filosofen die ook de vraag stellen naar het principe van de natuur
(ze blijven dienaars van de mensen)
• Iedereen geeft een ander antwoord op dezelfde vraag
Anaximander (ca.610 - ca.549 v.Chr.) – Milete
• Het onbegrensde: zegt dat het principe een onbepaalde massa is, alle oerstoffen (lucht, vuur,
aarde en water) ontstaan uit deze materiele onbepaaldheid
• Leerling Thales, bekritiseert deze lucht, aarde, water en vuur: hij zegt dat er geen element
eerst was, het zijn alle elementen die daarvoor niets waren
• Was de eerste die een kaart maakte
Anaximenes (585-526 v.Chr.) – Milete
• Lucht: merkt dat noch Thales noch Anaximander gelijk heeft, het principe is volgens hem
lucht
• Leerling Anaximander
• Probeert aan te tonen dat leraar en leraar van leraar fout waren
• Het principe is de logos, de wijsheid luidt: alles is een en een is alles
(wet/ verhoudingen)
• Alles verandert: maar het principe is de logica van de verandering
• Deze logica is dialectisch: noch A nog -A is
reëel: de realiteit is de verhouding tussen
tegengestelde elementen: maar mensen willen/kunnen dat niet zien
• Ze denken dat ze wakker zijn, maat ze zijn aan het slapen Crisis natuurfilosofie
• Ze denken dat ze iets werkelijks voor ogen hebben, maar dat is een droom De natuurfilosofie
komt tot haar einde
Parmenides (ca. 515-450 v. Chr.) - Elea
filosofie is niet meer
• Het (absolute) ‘is’ empirisch observatie
• Mensen hebben inderdaad een vertekend beeld van de realiteit van de natuur (het
• Ze zien niet in dat wat is niet kan veranderen zichtbare)
• Het niets kan je niet denken, dus: niets bestaat niet
• De echte realiteit is onveranderlijk, ongeboren, in zichzelf rustend
• We gebruiken het werkwoord zijn op een verkeerde manier,
om naar dingen te verwijzen die niet zijn, maar worden
(veranderen in de tijd)
• Er is toch geen daadwerkelijk “buiten-van-de-ideologie”
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller antje3. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.20. You're not tied to anything after your purchase.
