Summary
Volledige Samenvatting Blok 2.4: Geschiedenis van Opvoeding en Onderwijs
- Course
- Institution
Samenvatting van alle problemen uit blok 2.4.
[Show more]
3 reviews
By: charmaineamaria • 1 year ago
By: evischultink • 1 year ago
By: daphnemarlijndejager • 1 year ago
Seller
Follow
lunaerasmus2020
Reviews received
Content preview
Probleem 1: Van nature goed of van nature slecht?Leerdoel 1: Wat houdt het Humanisme, de Verlichting en de Romantiek in?
Humanisme (15e en 16e eeuw)
De Renaissance (wedergeboorte) verbreidde zich in de loop van de 16e eeuw door heel
Europa. In de Renaissance werden werken en denkbeelden uit de Klassieke Oudheid
herontdekt. Het was een brede culturele vernieuwingsbeweging waarbij de menselijke natuur
of menselijke schoonheid werd verheerlijkt
Het Humanisme maakte deel uit van de Renaissance. Het humanisme wordt gekenmerkt
door een hoge waardering van de mens en zijn mogelijkheden. Dat geldt niet alleen voor het
vermogen van de mens om de wereld om zich heen te kennen, maar ook voor zijn vermogen
tot zedelijk handelen (goed gedragen). Centraal in het humanisme stond een terugkeer naar
klassieke bronnen: een hernieuwde oriëntatie op het klassieke erfgoed van de Grieken en
Romeinen.
In tegenstelling tot de huidige betekenis, waren de humanisten in de 15e en 16e eeuw
altijd christenen. Maar zij waren veel nadrukkelijker bezig om het erfgoed van de
klassieke Griekse en Romeinse cultuur een nieuw leven in te blazen dan de
prostestanten en katholieken.
De humanisten legden veel nadruk op leren: ze wilden de mens in de eerste plaats
verheffen door de studie van de humaniora (geesteswetenschappen of filosofie).
Het opvoedingsideaal van humanisten kan worden gezien als de vorming van de
Homo Universalis van Davinci: ideaal van een brede, algemene
geleerdheid/belezenheid naar het voorbeeld van Griekse opvoeding.
Door de grote kritiek op de toestanden in de kerk ontstond de Reformatie (16e eeuw). Door
de Reformatie ontstond de protestante stroming. Er zijn een aantal verschillen tussen het
humanisme en de Reformatie:
De Reformatie was een massabeweging (door boekdrukkunst snelle verspreiding),
terwijl het humanisme juist een elite beweging was.
De opvattingen van beide bewegingen stonden tegenover elkaar. Beide hadden een
bepaald vrijheidsbegrip.
o Reformatie: God bepaalt het lot van een persoon. De nadruk ligt hier sterk op
de menselijke zondigheid. De menselijke ziel was belast met erfzonde. Er was
dus een noodzaak van het opvoeden tot godzaligheid om de ziel te redden.
De visie van de protestanten op de mens was minder optimistisch dan in het
humanisme.
o Humanisme: de volstrekte vrijheid van de menselijke wil.
Tegen de achtergrond van dit verschil schreef Erasmus: ‘Luther hecht heel
weinig waarde aan opvoeding en heel veel aan de Heilige Geest.’
Toen rond 1420 werd het volledige werk van Quintilianus werd herontdekt en daarna nog
enkele andere belangrijke klassieke teksten over opvoeding, gaf dat een impuls aan de
humanistische pedagogiek.
Er werd meer systematisch over onderwijs nagedacht er werd meer rekening
gehouden met wat makkelijk/moeilijk was voor kinderen en er kwam aandacht voor
tempo van leren.
Er werden voor kinderen geschikte stukken uit de klassieke cultuur verzameld.
Straffen op school werden niet gewaardeerd, al helemaal geen lijfstraffen.
Invoering van competitie, wedstrijd en spel.
De humanistische pedagogiek werd vooral getypeerd door haar oriëntatie op brede,
algemene vorming. De doelbewuste vorming van een kind naar een algemeen
ideaalbeeld (Griekse opvoeding).
Volgens humanisten moet een mens kritisch kunnen denken.
,Theocentrisme: God is de kern van ons wereldbeeld. Dit denkbeeld was vooral aanwezig
aan het begin van het humanisme.
Antropocentrisme: de mens is de kern van ons wereldbeeld. Dit denkbeeld was vooral later
in het humanisme aanwezig.
Empirisme en rationalisme (17e eeuw)
Uit de gewelddadige confrontatie tussen geloofsovertuigingen tijdens de hervorming kwam
de behoefte aan tolerantie steeds meer naar voren. In het begin van de 17e eeuw kwamen
twee wijsgerige richtingen tot ontwikkeling die beide het vermogen van de mens in het
opdoen van kennis benadrukten. Ze stonden hierin tegenover elkaar.
Empirisme (Bacon): alle kennis bevestigen door zintuigelijke waarneming.
Rationalisme (Descartes): de rede was de meest betrouwbare vorm van kennis
(Verlichting).
Overeenkomst beide stromingen: de mens wordt van nature in staat geacht om te komen tot
zekere, wetenschappelijke kennis, die niet in strijd kan zijn met de fundamentele
geloofswaarheden.
Verlichting (18e eeuw)
De Verlichting is het gevolg van het humanisme en ook het rationalisme heeft er invloed op
gehad. Moeilijk om ontstaan van de Verlichting te dateren. Het uitgangspunt van deze
stroming is dat de menselijke rede het uiteindelijke criterium is bij het zoeken naar waarheid.
Dat gold zelfs voor godsdienstige waarheden. Godsdienstige wonderen bestonden niet.
Kennis en rede moesten zegevieren over onwetendheid, bijgeloof en armoede, dat was de
kern van het Verlicht denken. Er moest vertrouwd worden op eigen verstand, inzicht en
kennis.
Kenmerken Verlichting:
Deïsme: de leer die stelt dat God de wereld weliswaar heeft geschapen, maar niet
meer rechtstreeks ingrijpt. Alleen natuurwetten hebben invloed op de wereld.
De natuur is belangrijk bij verlichtingsdenken en werd heilig verklaard. Kennis van de
natuur leidde tot kennis van God en had een religieuze betekenis.
o Absolute macht wordt gezien als onnatuurlijk en dus wordt er bij de Verlichting
gestreefd naar een democratie.
Vrijheid en gelijkheid is heel belangrijk.
Er werd uitgegaan van de opvoedbaarheid van het individu en de maakbaarheid van
de samenleving.
Opvoedbaarheid: het milieu is heel bepalend voor de menselijke ontwikkeling en de
opvoeding kan hierbij een hele grote rol spelen.
Verlichte denkbeelden moesten via de algemene volksopvoeding breed worden
verspreid. De strijd tegen onwetendheid, bijgeloof, dwaling en ondeugd moest met
grote zendingsdrang worden gevoerd.
We kunnen drie fasen onderscheiden in de Verlichting:
o Eerste fase waarin vooral Engelse geleerden als Locke een rol speelden.
o Een hoogtepunt in Frankrijk met het verschijnen van de Encyclopédie.
o De latere Verlichting in Duitstalige landen. ‘Durf je eigen verstand te
gebruiken.’ was hiervan het motto. (Immanuel Kant)
Doordat het geloof wegviel mochten mensen anders denken meer tolerantie.
Kinderen moesten leren hun driften in bedwang te houden. Er was dan ook een
sterke afkeer tegen masturbatie.
De Verlichting riep een reactie op in de vorm van de Romantiek.
Piëtisme: leven in eenvoudige vroomheid is heel belangrijk.
Romantiek (19e eeuw)
, De Romantiek is tot zekere hoogte een reactie op de Verlichting met een hoge waardering
voor gevoel en intuïtie. De Romantiek en Verlichting staan niet lijnrecht tegenover elkaar. Het
verschil tussen beide werd vooral gekenmerkt door een specifieke interesse in dimensies
van het menselijk bestaan die in de Verlichting minder aan bod kwamen. In de Romantiek is
het kennisideaal minder belangrijk als in de Verlichting, en was er meer waardering voor
muzikale en lichamelijke opvoeding. Romantische opvoeding was sociaal en nationaal:
kinderen moesten zich een deel gaan voelen van de nationale cultuur. De kindertijd werd
gezien als de bron van al het leven en werd sterk geromantiseerd, daarom stond het kind
zelf in deze tijd centraal. Spelen was belangrijk in de opvoeding, er was ook grote aandacht
voor ontwikkelingsstadia en voor de spontane groei die in haar ontwikkeling niet belemmerd
mocht worden door eisen van opvoeders.
De romanticus vond het verlichte ideaal te veel beperkt tot alleen kennis: gevoel en intuïtie
waren net zo belangrijk.
Het onbewuste was een ontdekking van de Romantiek.
Verbeelding en fantasie werd gewaardeerd in de Romantiek.
Verlichting Romantiek
Kennisideaal is sterk moreel getint, omdat Veel meer oog voor de rol van gevoelens in
kennis zou leiden tot deugd. diepere lagen van de menselijke ziel.
Maakbaarheid van de samenleving Maakbaarheid van de mens en
samenleving is begrensd want irrationele
krachten laten zich niet makkelijk door rede
bedwingen. (Het onbewuste staat centraal.)
De mens is een vrij individu met een zekere Het volk, de natie is geen verzameling van
afstand ten opzichte van het volk en individuen maar word meer gezien als een
verleden. De natie werd gezien als een organische eenheid waarvan het individu
verzameling van individuele burgers die met voor zijn voortbestaan afhankelijk is. Meer
elkaar een contract aangingen (sociaal verbondenheid met het volk en verleden.
contract Rousseau)
Gericht op wat de verschillende individuen Gericht op de wijze waarop mensen van
met elkaar gemeen hebben: de menselijke elkaar verschillen.
natuur.
De pedagogiek stond centraal door het Het kind zelf stond centraal. De kindertijd
geloof in de opvoedbaarheid en als bron van het leven werd sterk
vormbaarheid van toekomstige burgers. geromantiseerd.
Kind wordt gezien als toekomstig Volwassene wordt gezien als voormalig
volwassene. kind.
Spel is alleen nuttig. Kinderspel in zichzelf was waardevol.
Meer aandacht kennis van een kind. Meer aandacht musische en lichamelijke
opvoeding.
Humanisme Verlichting Romantiek
Geloof Geloof is belangrijk. Geloof minder belangrijk Geloof redelijk vrij door
(deïsme). meer tolerantie.
Kind goed Kind is van nature slecht Kind is van nature neutraal als Kind is van nature goed,
of slecht? door erfzonde, maar wel een tabula rasa maar wel met een maar wordt verpest door
maakbaar. vast karakter. de maatschappij.
Focus op Geletterdheid: focus op Pedagogisch realisme: verlichting
taal en zelfontwikkeling. gaat in op kennis van zaken
Leerdoel 2: Wat zijn de verschillende visies van Erasmus, Locke en Rousseau over
opvoeding en onderwijs?
, Erasmus (1466 – 1536)
Erasmus achtte de opvoeding heel belangrijk voor de vorming van kinderen. Een goede
opvoeding is nodig om te voorkomen dat kinderen vervallen tot vormen van beestachtigheid.
Erasmus was een voorstander van spelend en aanschouwelijk leren. Kleine kinderen
imiteren en nemen goede maar ook slechte gewoontes en eigenschappen over. Een goed
voorbeeld en een goede omgeving is dus essentieel voor het kind. Bovendien vond Erasmus
dat er zo vroeg mogelijk met leren begonnen moest worden, want leren op een latere leeftijd
gaat moeilijker. Zodra een kind is geboren is het al vatbaar voor onderwijs en in staat dingen
aan te leren. Erasmus was dus overtuigd van het belang van onderwijs vanaf jongs af aan.
Het is overigens niet moeilijk om kinderen tot leren aan te zetten, omdat ze een natuurlijk
verlangen naar kennis hebben. Het is belangrijk dat deze natuurlijke leergierigheid
gerealiseerd wordt.
Erasmus geloofde dat het kind van nature is geneigd tot het kwade door de erfzonde, maar
dat dit wel veranderd kan worden door middel van opvoeding en ervaringen. Een dier wordt
tenminste nog geleid door zijn instinct, maar een mens die niet ‘doordrenkt is met de beste
kennis’ is gevaarlijker dan welk dier dan ook.
Erasmus had ook veel kritiek op kerk en samenleving. Hij was ervan overtuigd dat het verval
van zeden, de misstanden in de kerk, achterlijkheid en dogmatisme voortkwamen uit een
gebrek aan cultuur
Erasmus had veel kritiek op de predestinatieleer: het idee dat vooraf bestemd zou
zijn wie na dit aardse leven in de hemel en wie in de hel terecht zou komen.
Door de kerk werden niet meer de originele bronnen gebruikt hij wilde terug naar
de originele tekst.
Hij vond verdraagzaamheid ontzettend belangrijk en verafschuwde dan ook de
verkettering van godsdienstige tegenstanders.
De klassieke culturele vorming is de kern van alle echte opvoeding er was een radicale
onderwijshervorming nodig.
Erasmus was een uitgesproken tegenstander van de vernederende aanpak van zijn
tijd. Door zijn eigen negatieve ervaringen als kind, is hij een uitgesproken
tegenstander van slaan in het onderwijs. Hij zette zich sterk af tegen de gebruikelijke
lijfstraffen op school.
Erasmus vond de leraar ondergewaardeerd en achtte zelf het beroep van de
schoolmeester zeer hoog. Hij was het niet eens met de onderwijspraktijken op de
bestaande scholen. De onderwijzer moest volgens hem:
o Liefde hebben voor zijn vak.
o Kinderen stimuleren door in te spelen op hun eergevoel en door een
speelelement in het onderwijs.
o Het onderwijs aantrekkelijk maken door een liefdevolle verhouding tussen
leraar en leerling.
Het onderwijs was voor hem zo belangrijk, dat het uit handen genomen moest
worden van de kerk en overgedragen moest worden aan de overheid. Dit was een
opmerkelijk standpunt voor die tijd.
Erasmus zijn sociaal-maatschappelijke denkbeelden hebben nog steeds grote invloed op de
huidige denkbeelden.
Zijn visie op de positie van de vrouw is zijn tijd ver vooruit de moeder moet haar
kind zelf zogen.
Sociale verantwoordelijkheid: Erasmus verwachtte van de rijken dat zij talentvolle
arme kinderen de kans geven op goed onderwijs.
Terwijl in de Middeleeuwen de opvoeding als taak van de vrouw werd gezien, legde
Erasmus juist de opvoeding bij de vader. De moeder had slechts een verzorgende
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lunaerasmus2020. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.08. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73918 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
