Dit document bestaat uit alle aantekeningen gemaakt tijdens de les. Het bevat alle leerstof gegeven tijdens de colleges + enkele voorbeelden om de leerstof duidelijker te maken.
Samenvatting Inleiding tot het
recht
College 1 Essentie & indeling van het recht
Overal in de samenleving wordt je geconfronteerd met recht (bv verkeer, scheiding ouders,
erfenis, diefstal, werk…)
Recht = moeilijk te vatten (net zoals cultuur, religie… geen duidelijke definitie)
Rechtsregels onderscheiden zich van andere regels
Juridisering van de samenleving: meer regels in de samenleving
Factoren en evoluties zorgen ervoor dat recht verandert, dat recht is wat het is vandaag de
dag
Begrip “recht”
= geheel van bindende regels
Soorten bepalingen (gedragsregels)
• Gebodsbepalingen (moeten) bv belastingen
• Verbodsbepalingen (niet mogen) bv frauderen
• Verlofbepalingen (mogen, maar niet moeten) bv beroepsinkomen invullen bij
belastingsbrief, scheiding van goederen
Ook andere regels:
• regels mbt instellingen en procedures voor toepassing en afdwinging (bindende regels)
• regels mbt instellingen en procedures voor wijziging van het recht
Veel regels worden spontaan nageleefd, soms ook geschonden
--> geschonden? Instanties die ervoor zorgen dat het recht toch wordt nageleefd/
afgedwongen
Recht is nooit af, we hebben steeds nieuwe regels nodig door de verandering in de
maatschappij bv ontstaan technologie: nieuwe regels
, = vereiste van gezag
Uitvaardiging van het recht
• Door democratisch verkozen regelgevende organen
(rechtsregels worden opgelegd door de bevoegde politieke autoriteit (bv
gemeenteraad, Vlaams parlement)
• Normenhiërarchie (cf. college 2)
• Bevoegdheidsverdeling (regelgevende organen? Hoe verhouden ze zich tov elkaar?
Bevoegdheidsverdeling?...)
Naleven van het recht = afdwingbaarheid
• Rechterlijke macht (cf. college 2)
= tussenkomst van rechters die oordelen
• Arbitrage
• Gemeentelijke Administratieve Sancties
Rechtsregel kan worden afgedwongen (belangrijk kenmerk)
Als iemand zich niet houd aan de regels kan die gestraft worden
Ook worden rechtsregels afgedwongen via arbitrage = 2 kibbelende partijen duiden zelf een
scheidsrechter aan die zal beslissen in de zaak (private rechtsspraak)
Wordt vooral gebruikt via ondernemingen: Waarom?
= Arbitrage kan sneller + kan gepaard gaan met de nodige discretie
Ook via GAS boetes
= objectief VS subjectief recht
subjectief recht: mijn of jouw recht op iets, om iets te doen of niet te doen
= recht dat iemand heeft in een concrete situatie (bv artikel 1382 burgerlijk wetboek wie
een fout begaat en daardoor schaden berokkend aan een ander, moet daar voor boeten, bv
recht op schadevergoeding na aanrijding)
, objectief recht: geheel van rechtsregels die op een bepaald moment en plaats bestaan
= objectief recht verleent het subjectieve recht
! Verschil is van belang voor de bepaling van de bevoegdheid van de rechtbanken !
RECHT = Rationeel opgebouwd geheel van enerzijds precies afgelijnde begrippen en
anderzijds normen waaraan van overheidswege opgelegde (erkende) straffen
kleven, die langs instellingen worden afgedwongen en waarvan het de bedoeling is
de orde in de samenleving te organiseren, te handhaven of te herstellen
Normenstelsels
Rechtsregels
= doel: orde in de samenleving
= gericht op het uiterlijke
= sancties: vrijheidsberoving, geldboete, schadevergoeding…
Sociale en etiquetteregels
= ! geen rechtsregels (geen afdwingbaarheid)
Gedragsregels
Beleefdheid of etiquette
= cultuurgebonden, ongeschreven
Morele regels = ethiek
= intentie van iemand is belangrijk (innerlijke)
= doel: geestelijke vervolmaking van de mens
Godsdienstige regels
= bv geen vlees eten, ramadan
= doel: eeuwige zaligheid
= gericht op het innerlijke en uiterlijke
Doel recht?
=> Orde scheppen in de samenleving en ‘recht van de sterkste’ vermijden (evenwicht
bewaren)
, = Eisen stellen aan het recht:
- Rechtszekerheid = rechtsregels moeten voldoende duidelijk zijn zodat we weten hoe
we ons moeten gedragen + er is iemand die de knoop doorhakt en zorgt dat er een
einde komt aan het conflict op basis van het recht + uitspraak van de rechter kan
worden afgedwongen + de overheid houdt zich ook aan het recht
Volstaat niet (ook inhoudelijk noodzakelijk)
- Rechtsregel moet ook rechtvaardig zijn: zorgt ervoor dat de regels automatisch beter
nageleefd zullen worden
Bv verjaring: rechtvaardigheid ontbreekt want gaat over feiten van lang geleden
Bv huurcontract opzeggen: opzeggingstermijn van 3 maanden respecteren = rechtvaardige
regel (houdt rekening met belangen van huurder en verhuurder)
MAAR stel: bejaarde dame die financieel moeilijk heeft zegt huurcontract op: moet zowel
app als zorghuis betalen door brief te laat te versturen = je kan geen medelijden hebben,
rechtvaardig vanuit objectieve recht, maar kan toch tot onrechtvaardigheid leiden (moeilijke
situatie)
Recht: intenties spelen geen rol (het innerlijke is niet belangrijk)
Andere sancties
Waarom recht?
Recht zorgt voor regels die een zekere orde brengen in de samenleving en rust in de
onderlinge verhoudingen tussen individuen en groepen
Historisch gedetermineerd (infra)
= vele regels van vandaag de dag komen uit het Romeins recht
Bepaalde (tijdsgebonden) ideologie
= vele regels hangen af van wie de machtshebber is op dat moment
Bv rechtse en linkse partijen zullen andere keuzes maken
Politiek, sociaal en economisch systeem
= democratie vs dictatuur: heel andere regels
Realisatie van een beleid (onder druk van lobby’s om er een beleid over te
maken)
Doen naleven van bepaalde morele regels
Bv je mag niet stelen = Morele regels kunnen ook rechtsregels worden als ze
afdwingbaar worden bv afval op de grond gooien = GAS boete geven
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller carol01. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.24. You're not tied to anything after your purchase.
