Psychologie & ethiek deel 3 -
Samenvatting
Prof. De Decker, An.
Inhoud:
- Voeding voor speciale doelgroepen
- Speciale aandacht voor psychosociale factoren bij leeftijdsspecifieke ontwikkelingen en/of problemen en
stoornissen met betrekking tot nutritie, voeding en gewicht
- Waarom? (relevantie voor diëtisten)
Het gaat om de persoon als entiteit
Met betrekking tot al zijn/haar aspecten (doelen, mogelijkheden, grenzen, motivatie, emoties,
verwachtingen, ...)
niet alleen eetgedrag of nutritionele/medische 'cijfers'
In alle verschillende stadia van het 'behandelproces'
Contact maken, hulpvragen, begrijpen, communiceren, behandelmogelijkheden,
gedragsverandering, terugval, ...
- Wat?
Theoretische kennis van specifieke leeftijdsgebonden eet-, voedings- of gewichtsproblemen
Evalueer eetgedrag rekening houdend met de ontwikkelingsfase
Specifiek advies met betrekking tot de behandeling van patiënten (rekening houdend met
psychologische of psychiatrische problemen)
Vermogen om ethische problemen te ontdekken om de best mogelijke zorg voor de cliënt/patiënt te
bieden met respect voor alle betrokken partijen
- Doel
Help de diëtist om rekening te houden met het psychologische perspectief
Krijg inzicht in de context en persoonlijke levensgeschiedenis, eerdere ervaringen
- Patiënt in bio-psycho-sociaal model
Krijg een globaal beeld van het individu
Gericht op een correcte diagnose van het probleem (informatie verzamelen) en
gepersonaliseerde therapiebenadering (informatie verstrekken, veranderingsgerichte
activiteit)
Wetenschappelijke en praktische kennis
(Voeding en diëten)
Bio-psycho-sociale factoren
Ontwikkelingsstadia
=> noodzakelijk maar niet voldoende !
Verbreed je perspectief door introspectie en zelfreflectie
inzicht in de manier waarop je functioneert eetgedrag, betekenis van eten en drinken,
lichaamsperceptie, mening over overgewicht, waarden & normen... (wat de klinische praktijk
betreft)
- Examen
PPT’s + wat ze zegt is examenleerstof. (Er is niet echt een cursus, wel een cursus van de prof van vorig
jaar, maar die is dus niet echt verplicht.) Werkcolleges starten na herfstvakantie! gelijkaardig aan het
examen
Schriftelijk examen tijdens reguliere examenperiode
Is de student in staat om rekening te houden met alle relevante bio-psycho-sociale aspecten
in case-analyse, dieetonderzoek en dieetdiagnose om een gepersonaliseerd
voedingsbehandelingsplan te maken?
Kan de student een ethisch probleem in een zaak identificeren en alle noodzakelijke stappen
volgen om de best mogelijke zorg te bieden?
Casus: (het examen is 1 casus! Meer niet) -> Dit zijn letterlijk de 2 vragen die ze stelt!
Vraag 1: Analyseer het probleem, stel een diagnose, ontwikkel een behandelprogramma,
allemaal vanuit een breed psychologisch perspectief. Dus de vraag is: Wat zou in onderstaand
geval het geval kunnen zijn en hoe ga je hiermee om?
Voer de volgende stappen toe om deze vraag te beantwoorden.
a) Analyseer de zaak vanuit een breed (ontwikkelings)psychologisch perspectief
1
, - Analyseer hulpvraag & motivatiefase
- Voeg ontwikkelingsdata toe (4 domeinen: fysiek/motorisch, cognitief (Piaget),
dynamisch, affectief en sociaal (Erikson), & eetgedrag)
b) Formuleer verschillende hypothesen voor het probleem met betrekking tot eetgedrag. Leg
elke hypothese uit.
- Verband tussen problemen en eetgedragsproblemen
- Ontbrekende informatie ?
- Differentiële diagnoses
c) Leg de methode uit waarmee u elke hypothese zult onderzoeken. Maak zoveel mogelijk
gebruik van evidence-based / wetenschappelijk onderbouwde argumenten. Geef voor elke
hypothese aan in welk geval u deze zult accepteren of verwerpen.
- Aanvullend onderzoek: waar, hoe (aanvullend gesprek, testen, onderzoek,
enquêtes,...), wie (huisarts, logopedist, psycholoog, fysiotherapeut, ergotherapeut,
maatschappelijk werker, specialist, ouders, kinderen, ...)
- Differentiële diagnoses
d) Een (fictieve) dieetdiagnose stellen/maken
- Kies zelf extra informatie (in lijn met case)
- Geef argumenten indien mogelijk
- Maak duidelijk waarom je dat besluit
e) Leg uit welke behandeling u aan deze patiënt zou voorstellen en waarom. In dit examen
gaat het niet om een strikt voedingsadvies, maar om advies over (eet)gedrag in de brede zin
van het woord.
- Houd rekening met: Ontwikkelingsfase, Motiverende fase, Sterke punten &
kwetsbaarheden
- Beste behandelingsopties
- SMART
- Zie de patiënt als een persoon
Vraag 2: Analyseer het ethische probleem en maak een ethisch actieplan (zie workshops) ->
Analyseer deze casus vanuit een ethisch perspectief. Formuleer eerst de ethische vraag (het
ethische dilemma) en pas vervolgens het ethische stappenplan toe
- 8 stappen : zie workshops
Inhoud
Deel 1: Nutritie/voeding voor speciale doelgroepen vanuit een psychologisch perspectief..................4
1. Introductie van de concepten: voeding, speciale doelgroepen, psychologisch perspectief...........4
A. Nutritie/voeding.........................................................................................................................4
B. Speciale/Specifieke doelgroepen................................................................................................9
C. Psychologisch perspectief.........................................................................................................10
2. Leeftijdsspecifieke ontwikkelingen, problemen en aandoeningen op het gebied van voeding,
eten en gewicht................................................................................................................................14
A. Baby's (0-15 maanden).............................................................................................................14
B. Peuters (1,5 – 3 jaar).................................................................................................................23
C. Kleuters (3-6 jaar).....................................................................................................................26
D. Basisschoolkind (6 – 12 jaar)....................................................................................................29
E. Adolescenten (12-18 jaar).........................................................................................................33
F. Volwassenen (+18 jaar).............................................................................................................52
3. Psychiatrische stoornissen met invloed op eetgedrag..................................................................54
4. Overdracht/doorverwijzing van patiënten en werken in een multidisciplinaire aanpak/team....60
2
,Deel 2: Ethiek voor diëtisten................................................................................................................61
Introductie........................................................................................................................................61
1. Ethiek als onderdeel van de filosofie............................................................................................62
2. Ethiek of de zoektocht naar 'Wat is het juiste doen?'...................................................................63
2.1 Waarden en normen...............................................................................................................64
2.2 Good practice/goede praktijken.............................................................................................65
2.3 Moreel besef en geweten.......................................................................................................66
2.4 Ethische dilemma’s.................................................................................................................66
3. Ethiek in een steeds veranderende postmoderne samenleving...................................................66
3.1 Van paternalisme naar autonomie in de zorg.........................................................................66
3.2 Rechten van patiënten............................................................................................................67
4. Klassieke ethische benaderingen..................................................................................................67
4.1 Utilitaire benadering...............................................................................................................67
4.2 Deontologische benadering....................................................................................................67
4.3 Motiverende aanpak...............................................................................................................67
4.4 Principiële benadering............................................................................................................68
4.5 Proportioneel beginsel............................................................................................................68
5. Zorgethiek.....................................................................................................................................68
5.1 De mens als ijkpunt.................................................................................................................68
5.2 Zorgrelatie..............................................................................................................................69
5.3 Zorg als morele waarde..........................................................................................................69
5.4 Zorg als praktijk (houding en actie).........................................................................................70
6. De ethische reflectie.....................................................................................................................70
6.1 Objectiviteit in subjectiviteit...................................................................................................70
6.2 Ethische verduidelijking..........................................................................................................70
6.3 Ethisch verantwoord kiezen....................................................................................................70
6.4 Ethische routekaart................................................................................................................71
6.5 Ethisch ideaal en ethisch minimum........................................................................................72
7. Juridische context voor diëtisten..................................................................................................72
7.1 Juridische omschrijving van het diëtisten-beroep..................................................................72
7.2 Deontologische code voor diëtisten.......................................................................................73
7.3 Wet op de rechten van patiënten...........................................................................................74
7.4 Beroepsgeheim.......................................................................................................................76
7.5 GDPR (=General data protection regulation, AVG= algemene verordening
gegevensbescherming).................................................................................................................77
7.6 Minderheid.............................................................................................................................77
3
, 8. Ethische dilemma's voor diëtisten................................................................................................78
Deel 3: Oefensessies.............................................................................................................................80
Casussen ethiek................................................................................................................................84
1. Casus Jos...................................................................................................................................84
2. Casus Anske..............................................................................................................................86
3. Casus Paul.................................................................................................................................87
4. Casus collega An.......................................................................................................................88
5. Casus PIA...................................................................................................................................89
6. Casus Melanie...........................................................................................................................91
7. Casus Rita..................................................................................................................................93
Deel 1: Nutritie/voeding voor speciale doelgroepen
vanuit een psychologisch perspectief
1. Introductie van de concepten: voeding, speciale doelgroepen,
psychologisch perspectief
A. Nutritie/voeding
1.1Eten: een complexe actie
Eetgedrag: keten van (re)acties
Eetgedrag: betekenisvol gedrag, ontwikkeld doorheen/in het leven (cfr. familie eetmomenten) in een
maatschappelijke context
- Tijd (bv mensen die heel stipt op bepaalde uren eten, hun eten aanpassen aan bepaalde
hobby’s) en ritme (bv hoe vaak ze eten)
- Betekenis (hoe je je erbij voelt bij het eten, een fijn moment van samen zijn) en emotie
- Interactie en communicatie
- Zorg voor structuur en geef begeleiding !
Eetgedrag: keten van (re)acties
Eetgedrag: betekenisvol gedrag ontwikkeld door het leven in een sociale context
=> het kennen en rekening houden met de persoonlijke betekenis van eetgedrag cruciaal is voor de
kans op succes van de diëtistinterventie
1.2Problemen en stoornissen met betrekking tot voeding en eten
3 mogelijkheden:
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Ella231. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.