1. O Neolítico: características e cambios con respecto á época
Paleolítica (cambios económicos, sociais e culturais)
Como no resto de Europa, o Neolítico chega á Península Ibérica procedente
de Oriente Próximo, onde a aparición do clima actual, fai uns 12.000 anos,
supuxo a desertización de amplas zonas e a concentración da poboación en
vales fluviais, onde houbo de buscarse a forma de aumentar a produción de
alimentos mediante a agricultura e a gandería. Estas tarefas, á vez que
sedentarizaban á poboación en núcleos agrícolas estables, introduciron unha
crecente división do traballo e a aparición de diferenzas sociais. Así mesmo, a
tecnoloxía cambiou: non só se adoptou unha nova técnica de traballo da
pedra, consistente en pulila tras tallala, senón que se diversificou a industria
lítica en toda unha serie de ferramentas agrícolas (aixadas, fouces, muíños de
man,…), adquiriron gran auxe os obxectos de madeira, asta e óso, así como o
tecido, e, sobre todo, desenvolvéronse novas tecnoloxías relacionadas coa
conservación e cocción dos alimentos(cestería e, especialmente, a cerámica).
Tamén o mundo das crenzas evolucionou: xunto ó culto aos mortos e os
rituais de enterramento, aparece a relixión no seu estadio máis primitivo, o
animismo, sobre todo en cultos a espíritos relacionados coa fertilidade dos
campos, do gando,… Igualmente a arte experimentou cambios, visibles nas
pinturas rupestres do levante peninsular: se seguen usando pigmentos
minerais aglutinados con graxa e aplicados en paredes de covas e abrigos
rochosos (como a Valltorta, en Castelló, ou Cogull, en Lleida), pero existen
varias diferenzas con respecto á arte rupestre da cornixa cantábrica
(Altamira): a composición cambia as figuras illadas por escenas dinámicas
(sen fondo) con temas da vida cotiá, rituais, loitas ou cacerías, e nas que
abunda a figura humana, representada de forma pouco realista, sen volume
(tintas planas e monocromas), estilizada e mesmo esquematizada; mostra da
crecente abstracción é a usual aparición de signos e ideogramas de significado
descoñecido.
O Neolítico penetra na Península polo Mediterráneo en ondas que se
mesturan con trazos autóctonos na súa evolución: dunha primeira fase,
destaca a cultura da cerámica cardial, así chamada pola decoración impresa
con cunchas de berberecho (Cardium edule), que abundan por toda a franxa
mediterránea peninsular, e na que prevalece a gandería. Nas seguintes fases
alcanza o interior e o norte peninsular, destacando a cultura dos sepulcros de
fosa en Cataluña, de predominio agrícola e caracterizada polos enterramentos
individuais con enxoval, mostrando a estratificación social. Ao final do
Neolítico, finalmente, podemos identificar tanto o megalitismo como a
cultura do vaso campaniforme.
, 2.- Os pobos prerromanos da Península Ibérica (pobos do sur e do
levante, meseteños e do occidente peninsular)
No primeiro milenio conformáronse na Península varias culturas distintas
pero interrelacionadas entre si. Por exemplo, a cultura tartésica, que
acadou o seu máximo apoxeo entre os séculos VIII e VI a. C., situada no sur
da Península e centrada na minería e o comercio, pero que desapareceu antes
da chegada do Imperio Romano.
Na zona do sur, levante e val do Ebro, atopamos unha serie de pobos
heteroxéneos, influídos polas colonizacións mediterráneas que adquiren
relevancia a partir do s. VI a.C, sendo denominados iberos pola
historiografía tradicional (turdetanos, oretanos, bastetanos...). A súa
economía era fundamentalmente agrícola e gandeira (aínda que tamén
desenvolveron relacións comerciais con gregos, fenicios e cartaxineses). A súa
organización política estaba bastante desenvolvida, con influencia do modelo
de cidade-Estado de fenicios e gregos. Cada Estado (normalmente gobernado
por un rei) podía comprender varias cidades cos seus territorios circundantes.
Na cultura ibera destaca:
• escritura: expresión dunha lingua común, pero que se escribía con
diversos alfabetos.
• relixión: con influencia gregas e púnicas que mesturaron coas súas
crenzas ancestrais.
• arte: funcionalidade relixiosa e funeraria (Dama de Elx e de Baza)
Na zona do centro e o oeste (pobos meseteños) hai un grupo moi
heteroxéneo de pobos (celtiberos, carpetanos, lusitanos, vetones…) con
influenzas indoeuropeas e tamén (máis debilmente) dos colonizadores
mediterráneos. Comunmente coñecíaselles como celtas ou celtíberos,
aínda que esta denominación está desfasada. Teñen unha serie de trazos
comúns:
• A súa economía era agrícola-gandeira, con menor peso do comercio.
• A súa sociedade mantiña unha forte cohesión tribal e habitaban
poboados fortificados.
• Arte: destacan esculturas de animais tipo verracos, como os Touros de
Guisando, ligadas aos cultos gandeiros.
No norte e noroeste, a cultura castrexa resulta da mestura dos pobos
indoeuropeos chegados á península a comezos do primeiro milenio a. C.
Galaicos, ástures, cántabros, vascones… continúan existindo no inicio da
dominación romana. Eran moi heteroxéneos pero tiñan características
comúns. A súa relacións cos colonizadores foi moi reducida, e o seu carácter
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laurau1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.89. You're not tied to anything after your purchase.
