Summary
Samenvatting Kenmerkende Aspecten en Leerdoelen
- Course
- Level
Alle kenmerkende aspecten vanaf de 4e t/m de 6e klas uitgewerkt plus de leerdoelen uit het memo boek.
[Show more]
Seller
Follow
jennakooistra
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 1 K.A, jagers en boeren:● De levenswijze van jagers en verzamelaars
○ De jagers en verzamelaars leefden in kleine groepen en trokken rond als het
voedsel op 1 plek op was → nomaden. Er was waarschijnlijk een
taakverdeling tussen de mannen en vrouwen waarbij de mannen ging jagen
en de vrouwen eten gingen verzamelen. Ze leefden in grotten en hutten.
● Het ontstaan van landbouw en de landbouwsamenleving
○ Op een gegeven moment als er minder voedsel op 1 plek was begonnen de
jagers en verzamelaars in plaats van dat ze verder trokken eten te
verbouwen. Ze bleven hier omdat de grond vruchtbaar was en de hun
gewassen hier waren
● Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
○ In Mesopotamië was er zoveel voedsel dat de bevolking heel snel groeide en
er zo steden ontstonden en er was zoveel voedsel dat sommige mensen ipv
landbouw andere beroepen konden gaan uitoefenen. Hierdoor ontstonden
er verschillende bevolkingslagen en kwam er uiteindelijk een koning.
Hoofdstuk 2 K.A, grieken en romeinen:
● De ontwikkeling van wetenschappelijke denken en het denken over burgerschap en
politiek in de Griekse stadsstaat
○ De Grieken hadden een directe democratie ontwikkeld waarbij de rijke vrije
mannen beslissingen mochten nemen over het volk. Wel was er kritiek op
deze democratie door verscheidene filosofen als socrates en plato. En zij
dachten ook na over ethiek en politiek
● De klassieke vormentaal van de grieks-romeinse cultuur
○ De romeinen hadden een aantal dingen overgenomen van de grieken. Ze
hadden over het hele rijk allemaal vergelijkbare bouwwerken staan en ook
hadden ze een goede infrastructuur. Ze hadden veel dezelfde goden en hun
religies leken ook op elkaar
● De groei van het romeinse imperium waardoor de griekse romeinse cultuur zich in
europa verspreidde
○ Door het gedisciplineerde beroepsleger leger waren de romeinen heel sterk
en veroverde ze grote stukken landen (ze hadden het hele middellandse
zeegebied) en hierdoor werd hun cultuur die vermengd was met die van de
grieken verspreid over een groot deel van europa
● de confrontatie tussen de grieks romeinse cultuur en de germaanse cultuur van
noord west europa
○ Doordat de Romeinen zulke grote stukken veroverde kwamen ze in contact
met andere volken zoals bijvoorbeeld de hunnen en Germanen. Deze volken
hadden hun eigen cultuur maar als sommige delen van hun land werden
ingenomen door de Romeinen moesten ze zich aanpassen aan de Grieks-
Romeinse cultuur. De Germanen keken heel erg op tegen de cultuur van de
romeinen en ze maakte die overstap wel. Uiteindelijk viel het Romeinse rijk uit
elkaar wat deels door de Germanen kwam
● de ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische
godsdiensten
○ De Joden waren een volk met dezelfde religie maar geen grondgebied. Ze
werden overal weggestuurd door grootmachten als bijv. de romeinen. Er
, waren veel verschillende opvattingen waardoor het Jodendom uiteindelijk
afgesplitst werd met het christendom. Het jodendom werd steeds minder
belangrijk terwijl het christendom alleen maar belangrijker werd. Eerst was het
christendom verboden maar uiteindelijk toen de keizers van het romeinse rijk
er niet meer omheen konden werd het toegestaan en uiteindelijk was het
zelfs de enige toegestane religie.
Hoofdstuk 3 K.A, monniken en ridders:
● De verspreiding van het christendom in geheel Europa
○ Het christendom was door de keizers van het romeinse rijk tot staatsgodsdienst
gemaakt. Nog steeds was niet iedereen christelijk maar wel werd het steeds
verder verspreid door heren of gewoon vrijwillig. Ook door het bekeren van
de koning van het Frankische rijk want als een koning/leider bekeerd is het
veel makkelijker om zo ook de bevolking te bekeren. Hierdoor konden ze
doordat ze zo ook bij dat rijk hoorden veiligheid krijgen en zo konden ze het
christendom makkelijk verspreiden. Als dit niet lukte ging het door dwang
● Het ontstaan en de verspreiding van de islam
○ De islam was een nieuwe stroming met de koran als boek. Het ontstond door
het christendom en jodendom. Allah was hun god en de religieuze leefregels
waren ook wel de 5 zuilen. Het begon op een schiereiland met mohammed
en verspreidde zich in 3 fases → eerst arabië daarna het hele noorden van
het midden-oosten en vervolgens het perzische rijk en egypte. Hierna
kwamen spanje en noord-afrika. Het kwam doordat ze zwakke tegenstanders
hadden en de volken klaar waren met het huidige bestuur en de belastingen
● De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door
een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
○ Na het uiteenvallen van het romeinse rijk was er niet meer de veiligheid en
hierdoor kwam er minder handel. Door het wegvallen van de handel kon er
geen voedsel meer geruild worden voor andere dingen en moesten mensen
dus en bescherming zoeken en een bron van voedsel. Hierom zochten ze
bescherming bij heren en voor de heren deden ze klusjes en ze konden hier
hun eigen voedsel verbouwen. Hierdoor liepen de steden leeg en
veranderde de agrarisch-urbane cultuur naar een agrarische cultuur.
● Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
○ Het feodale stelsel, ook wel het leenstelsel ontstond door karel de Grote en
Karel Martel. Doordat er geen geld meer was om soldaten mee te belonen
gaf hij ze een stuk grond van het veroverde land. Dit was het leen. Karel de
Grote maakte deze soldaten ook bestuurders van dit gebied
Hoofdstuk 4 K.A, steden en staten:
● De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch-urbane samenleving
○ Doordat de landbouw weer beter werd door nieuwe uitvindingen zoals het
drieslagstelsel, ijzeren ploegen en het feit dat woeste gronden nu ook als
landbouwgrond werden gebruikt kwamen er weer voedseloverschotten. Door
deze voedseloverschotten konden mensen weer andere dingen gaan doen
en zo kwam er weer specialisatie en gingen mensen weer in steden wonen.
● De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
, ○ Eerst hadden boeren weinig vrijheid en ook zij gaan dus naar steden → meer
vrijheid en minder belastingen. Ook de overige horigen kregen meer vrijheid
want de leenheren pasten hierdoor hun beleid aan. In de steden worden ook
burgers die aan specialisatie deden en zo werd het interessant voor adel om
hier belasting te gaan innen. In ruil voor belasting kregen steden stadsrechten,
verdedigingsmuur en tolvrijheid
● Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de
geestelijke macht het primaat behoorde te hebben
○ De keizers en pausen hadden een strijd over wie nou eigenlijk het machtigst
was. dit wordt ook wel de investituurstrijd genoemd. Dit is een verzamelnaam
voor alle conflicten die er waren. Deze strijd werd afgesloten door het
concordaat van worms. Hierna nam wel de macht van de paus af er waren
namelijk 2 pausen en de paus was ook aanzienlijk aangetast.
● De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van
kruistochten
○ Er waren 3 manieren waarop het christendom nog verder door europa
verspreid werd
■ Reconquista: islamitische deel spanje en portugal
■ Kruistochten: doel was om het heilige land te veroveren door
katholieke kerk (heilige missie om islam te verdrijven), edelen (roem en
religieuze motieven), italiaanse handelaren en gewone burgers
(vergeven van zonden)
■ Naar oost-europa voor dunbevolkte gebieden (opgeven heilige land)
● Het begin van staatsvorming en centralisatie
○ In Duitsland, Engeland en Frankrijk verliep het proces van centralisatie (het
regeren vanuit 1 plek mbv ambtenaren) en staatsvorming (creëren
bestuurlijke eenheid). In duitsland was het rijk versnipperd en positie keizer
verzwakt. In Engeland was de koning sterk alleen door Magna Carta werd
ook hier de macht van de koning beperkt. Tot slot in Frankrijk, hier kwamen
parlementen → koning beloftes in ruil voor geld en centralisatie was succesvol
want domein lag centraal en maar 1 zoon dus geen gebiedsverdeling.
Hoofdstuk 5 K.A, ontdekkers en hervormers:
● Het begin van de Europese overzeese expansie
○ Doordat er betere schepen kwamen en er uitvindingen waren als het kompas
konden er betere ontdekkingsreizen gedaan worden. Door het uit elkaar
vallen van het Mongoolse Rijk en de pestepidemie was over land verkennen
minder toegankelijk
● Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling
○ Mensbeeld: mensen begonnen zichzelf centraal te zetten en wijden niet meer
hun hele leven aan god. Algemeen ontwikkelde mens → uomo universale. Er
kwam meer interesse in literatuur, poëzie en geschiedenis → humanisme
○ Wereldbeeld: Keizers moesten zorgen voor welvaart staat, hierin individu
minder belangrijk
○ Wetenschap: Doordat mensen meer op zichzelf gingen focussen kwam er
meer interesse in de wetenschap
● De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
, ○ Bronnen van de grieken en romeinen werden teruggevonden en zo kwam er
weer meer interesse en info over de klassieke oudheid. O.a kunstenaars
begonnen hier op voort te bouwen en ook werd deze cultuur verspreid door
de boekdrukkunst. Renaissance → wedergeboorte
● De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
○ Er waren veel verschillende ideeën binnen het christendom → lutheranen en
calvinisten. Deze verschilde van het katholicisme en dit zorgde er uiteindelijk
voor dat er binnen het christendom 2 hoofdstromingen waren:
■ Katholieken → heiligen zijn voorbeeld, 7 sacramenten, paus is
kerkhoofd
■ Protestanten → veel eenvoudiger → door oprecht geloof ga je naar
de hemel, geen heiligenverering, bijbel is basis
Hoofdstuk 6 K.A, regenten en vorsten:
● Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse
staat.
○ Nederland was onderdeel van het rijk van Karel V (Habsburgse rijk) maar
doordat Karel V aan centralisatie deed kwamen de kleine leiders in opstand
omdat ze hun macht verloren en de ketters werden streng aangepakt en hier
waren veel mensen ook tegen. De opstand begon in 1566 met de
beeldenstorm waarna Alpha werd gestuurd in 1568 om dit neer te slaan. De
unie van utrecht (1579) zorgde dat de zuidelijke staten bij Karel V bleven en
de noordelijke staten zich verenigde. Eerst zouden de katholieken
samenwerken met de protestanten (Pacificatie van Gent,1576) maar
katholieken gingen toch terug naar de Spaanse koning (Unie van Atrecht).
Met het plakkaat van Verlatinghe (1581) werd de vrijheid van de noordelijke
gewesten officieel gemaakt maar toen Willem van Oranje werd vermoord
besloten ze een republiek te vormen zonder koning.
● De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel
opzicht van de nederlandse republiek
○ De welvaart verbeterde en mensen kregen door de bloei van de economie
meer geld. Hierdoor was er veel schilderkunst en ging er meer geld naar de
literatuur. Op economisch gebied ging het dus ook beter doordat er veel
handel werd gedreven, boeren specialiseerden zich wat zorgde voor nog
meer handel. Ook komen mensen uit Antwerpen naar de Republiek en
nemen veel kennis en geld mee. Dit helpt ook op economisch gebied. Tot slot
was Nederland bijzonder in staatkundig opzicht omdat het geen koning had
en dit was nergens anders het geval.
● De wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een
wereldeconomie.
○ Toen de mensen uit Antwerpen naar Nederland kwamen namen ze ook
handelsnetwerken mee. Daarnaast waren er nieuwe technische uitvindingen,
er was graan- en houthandel en er was een hoge specialisatiegraad. Door de
VOC en de WIC was er een wereldwijde expansie en daardoor begon er een
wereldeconomie te ontstaan.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jennakooistra. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.39. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now