Hoofdstuk 4: democratie
1. Democratie
Demos = volk Kratein = regeren
Nog steeds veel discussie over het begrip
(vb. volksdemocratieën in het Oostblok)
1.1. Definitie: bestuur van, door en voor het volk
Bestuur van het volk:
Staat krijgt macht van het soevereine volk ( = sociaal contract/
Rousseau)
alle burgers moeten politiek gelijk zijn
Belangrijkste vraag hierbij: “Wie is het soevereine volk?”
Bestuur door het volk:
Vroeger: Griekse ‘polis’ = schervenrecht
= directe democratie
Nu: Grote staten – representatie
= representatieve democratie
Kloof tussen burger en politiek!
Bestuur voor het volk:
In het ‘algemeen belang’ zeer moeilijk concept
Leidt bestuur door het volk tot de beste beslissing voor het volk?
vb. Hitler / Europa – Tekort aan (correcte) informatie
1.2. Autoritaire en totalitaire regimes
Kenmerken volgens Hanna Arendt :
“Totalitarian government, like all tyrannies, certainly could not exist
without destroying the public realm of life, that is, without
destroying, by isolating men, their political capacities, But
totalitarian domination as a form government is new in that it is not
content with this isolation and destroys private life as well,”
Volgens Shapiro hebben alle totalitaire regimes 5 centrale
kenmerken :
o Het Leider-principe
o Ondermijning van de rechtsorde
o Controle op de privésfeer
o Permanente-mobilisering van de bevolking
o Legitimering van het regime op basis van steun van de massa
1.3. Kenmerken van de moderne liberale democratie
Liberaal = democratie berust op de vrijheid van de burgers in het
algemeen en de politieke vrijheid in het bijzonder
Moderne liberale democratie heeft 7 kenmerken:
1) Respect voor fundamentele rechten en vrijheden:
o Grondwet
o Bewaakt door de overheid
o Typische rechten zijn:
- Vrije meningsuiting
- Habeas Corpus
- Recht op vereniging
- ….
-
2) Parlement van volksvertegenwoordigers
, Twee belangrijke functies:
o Maken van wetten
o Controle op de machthebbers
3) Verantwoording en verkiezingen
Regering moet verantwoording afleggen via verschillende systemen:
o Begroting
o Onderzoekscommissies
o …
o Op regelmatige basis nieuwe verkiezingen
4) Meerpartijenstelsel en pluralisme
o Talrijke politieke partijen willen zoveel mogelijk stemmen
halen
o Middenveld en drukkingsgroepen geven vorm aan het
georganiseerd meningsverschil
o ‘conflict is de motor van de democratie’
5) Scheiding der machten
Drie machten:
o Rechterlijke macht
o Wetgevende macht
o Uitvoerende macht
6) Rechtstaat en beperkingen van de staatsmacht
o Conflicten geregeld via wetten en rechters
o Tegenovergesteld van politiestaat of militaire dictatuur
o Rule of law
- ‘De regels voor het uitoefenen van de staatsmacht
liggen vast, en ook de machthebbers zelf zijn verplicht
zich aan die regels te houden. Als ze dit niet doen,
bestaan er opnieuw regels om die machthebbers te
verwijderen.’ (Deschouwer, K, & Hooghe, M, 2005, p,
84)
- Check and balances
7) Transparantie
o Politici en ambtenaren moeten zich houden aan regels van
behoorlijk bestuur
o Recht op openbaarheid van bestuur
- Burgers kunnen een bestuursdocument raadplegen en
een kopie van krijgen
- Passieve openbaarheid actieve openbaarheid
2. Belgische pacificatiedemocratie
2.1. Twee types van democratie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller charlottedeprez. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $0.00. You're not tied to anything after your purchase.